ASTIMLI ÇOCUKLAR VE ADÖLESANLAR İÇİN ÖZ ETKİLİLİK ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMUNUN GEÇERLİLİK GÜVENİRLİĞİ

Yıl 2012, Cilt: 15 Sayı: 1, 55 - 62, 20.03.2012

Ümran Çevik

Öz

Bu araştırma, Astımlı çocuk ve adölesanlarda öz etkililiği değerlendirmek için, Schsöller and Havermans tarafından geliştirilen Astımlı Çocuk ve Adölesanlar için Öz Etkililik Ölçeği’ni Türkçe’ye uyarlamak, geçerlilik ve güvenirliğini değerlendirmek amacıyla metodolojik olarak planlanmış ve uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini Kasım 2007-Kasım 2008 tarihleri arasında Tokat ili Merkez Sağlık ocaklarına kayıt yaptıran 10-18 yaş grubu inhaler ilaç kullanan astımlı 108 çocuk adölesanlar oluşturmuştur. Evrenin tümünün araştırmaya alınması planlandığından örnekleme yöntemine gidilmemiştir. Evrenden ulaşılabilen 108 hastadan araştırmaya katılmayı kabul eden 100 hasta araştırma kapsamına alınmıştır. Veri toplama aracı olarak, Astımlı Çocuk/Adölesan Kişisel Bilgi Formu, Astımlı Çocuk ve Adölesanlar için Öz Etkililik Ölçeği kullanılmıştır. Astımlı Çocuk ve Adölesanlar için Öz Etkililik Ölçeği’nin faktör analizi sonucunda tek boyutlu olarak kullanılabileceği belirlenmiştir. Ortalama puanı 82.370 ±14.85 olan ölçeğin iç tutarlılık katsayısının 0.89 olduğu, madde toplam korelasyon katsayılarının ise 0.370-0.674 arasında olduğu saptanmıştır. Ölçeğin Türk toplumu için geçerliliğinin ve güvenirliğinin yüksek olduğuna karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Astım, çocuk, adölesan, öz etkililik, güvenirlik, geçerlik

Kaynakça

• Akgül A. Faktör analizi. tıbbi araştırmalarda istatistiksel analiz teknikleri SPSS uygulamaları. Üçüncü Baskı, Ankara: Emek Ofset Ltd.Şti, 2005. p. 440-455.
• Aksayan S, Gözüm S. Kültürlerarası Ölçek Uyarlaması İçim Rehber II: Psikometrik Özellikler Ve Kültürlerarası Karşılaştırma. Hemşirelik Araştırma ve Geliştirme Dergisi 2003; 4(2): 3-14.
• Bandura A. Self-Efficacy, In: Ramachaudraan VS, ed. Encyclopedia of human behavior. New york; 1998; 4: 71-81.
• Burns N, Grove SK. The Practice of nursing research. Conduct, Critique &Utilization 4th Edition. Philadeplhia: W.B. Saunders Company, 2001.
• Büyüköztürk ġ. Testlerin geçerlik ve güvenirlik analizlerinde kullanılan bazı istatistikler. Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. 4. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2004. p.167-182.
• Büyüköztürk ġ. Faktör analizi: Temel Kavramlar Ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi 2002; 32: 470-483.
• Büyüköztürk ġ. Anket Geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 2005; 3(2): 133-151.
• ÇavuĢoğlu H. Kronik hastalığı olan çocuk. Çocuk sağlığı hemşireliği. I. Cilt, 9. Basım, Ankara: Sistem Ofset Basımevi Ticaret LŞ, 2008. p. 71-90.
• Ergin D. Çocuklarda astım yönetimi için hemşirelik yaklaşımları. Sağlıkta Birikim 2005; 1(1): 164-171.
• ErkuĢ A. Psikometri Üzerine Yazılar. Türk Psikologlar Derneği Yayınları 2003; 24: 34-122.
• Gözüm S, Aksayan S. Öz Etkililik Yeterlilik Ölçeğinin Türkçe Formunun Güvenilirlik Ve Geçerliliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 1999; 2(1): 21-32.
• Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi. 10. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Ltd, 2000.
• Öner N. Güvenirliği ve/veya Geçerliği Sınanmış Psikolojik Testler. Türk Psikoloji Dergisi 1994; 9(33): 9-18.
• Özgüven ĠE. Psikolojik testler. 4.Baskı, Ankara: PDREM Yayınları, 2000. p. 83-120.
• Pierce AG. Measurement. In:Talbot LA, ed. Principles and practice of nursing research mosby. St. Louis; 1995. p. 265-290.
• Schlösser M, Havermans G. A Self-efficacy Scale for Children and Adolescents with Asthma: Construction and Validation. Journal Asthma 1992; 29(2): 99-108.
• Slocum Gori SL, Zumbo B. Assessing The Unidimensionality of Psychological Scales: Using İndividual Multiple Criteria from Factor Analysis. Social Indicators Research 2011; 102(3): 443-461.
• Senemoğlu N. Sosyal bilişsel kuram. gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. 12. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi, 2005. p:215-237.
• Yörükoğlu A. Hastalıklar ve çocuk. Çocuk ruh sağlığı. 25.Basım, İstanbul: Özgür Yayınları, 2002. p.247-256.
• Zebracki K, Drotar D. Outcome Expectancy and Self-Efficacy in Adolescent Asthma SelfManagement. Children's Health Care 2004; 33(2): 133-149.