YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNDE KESİCİ DELİCİ ALETLE YARALANMA DURUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2013, Cilt: 16 Sayı: 1, 43 - 49, 23.03.2013

Deniz Ünlü Asiye Durmaz Akyol Sevgin Samancıoglu

Öz

Amaç: Yoğun bakımda çalışan hemşirelerde kesici-delici aletlerle yaralanma nedenleri ve kanla
kontamine materyallere maruz kalınmasına karşı alınan güvenlik önlemlerinin belirlenmesidir.
Yöntem: Araştırmanın evrenini İzmir ilinde bulunan 5 hastanede dahili ve cerrahi yoğun bakım
ünitelerinde çalışmaya katılmayı kabul eden 224 hemşire oluşturmuştur. Veri toplamada; ilgili literatür
doğrultusunda araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan anket formu kullanılmıştır. Veriler tanımlayıcı
istatistiklerin yanı sıra, çift yönlü varyans analizi ve korelasyon testi ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Yoğun bakım hemşirelerinin %62.1’i Dahili, %37.1’i Cerrahi Yoğun Bakım Ünitesi’nde
çalışmakta ve %6.2’si ayda 12 nöbet tutmaktadır. Yaralanma sıklığı Dahili yoğun bakım hemşirelerinde %20.1,
Cerrahi yoğun bakım hemşirelerinde %23.7 olarak saptanmıştır. Yaralanma nedenleri her iki birimde
benzerdir. Son 12 ayda her iki ünitede çalışan hemşirelerin %65.8’inin “1-3 kez” yaralandığı ve %21.2’sinin
“kontamine olmuş” bir aletle yaralandığı saptanmıştır. Hemşirelerde nöbet saati ve yaş arttıkça yaralanma
sayısı da artmaktadır. Kesici delici alet yaralanmalarına yönelik alınan önlemler; eldiven kullanımı (%91.6),
maske takma (%47.7), önlük giyme (%29.9), el yıkama (%17.6), gözlük kullanımı (%13.6) ve izolasyon
(%11.9) olarak belirlenmiştir.
Sonuç: Yoğun bakım hemşirelerinde kesici delici alet ile yaralanma oranları; hemşirelerin yaşı, tuttuğu
nöbet sayısı ve nöbet saatinin uzunluğundan etkilenmektedir. Önlenmesinde; eğitim programının düzenlenmesi,
rehberlerin kullanılması ve etkin gözetim programlarının oluşturulması adımlarını içine alan bütüncül bir yol
izlemelidir.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, iğne ve kesici alet yaralanmaları, standart önlemler

Kaynakça

• Akyol AD. Hand Hygiene Among Nurses in Turkey: Opinions and Practices, J Clin Nurs 2007;16(3):431
• Altıok M, Kuyurtar F, Karaçorlu S, Ersöz G, Erdoğan S. Sağlık Çalışanlarının Delici Kesici Aletlerle Yaralanma Deneyimleri ve Yaralanmaya Yönelik Alınan Önlemler. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2009;2(3):70-9.
• Askarian M, Ziad A, Ashraf A. Knowledge, Practice and Attitude Among Iranian Nurses, Midwives and Students Regarding Standard Isolation Precautions. Infect Control Hosp. Epidemiol 2007;28(2):241-4.
• Ayrancı U, Kosgeroglu N. Needlestick and Sharps Injuries Among Nurses in the Healthcare Sector in a City of Western Turkey. J Hosp Infect 2004;58(3):216-23.
• Clarke SP, Schubert M, Körner T. Sharp-Device Injuries to Hospital Staff Nurses in 4 Countries. Infect Control Hosp Epidemiol 2007;28(4):473-8.
• Doebbeling BN, Vaughn TE, McCoy KD, Beekmann SE, Woolson RF, Ferguson KJ, et al. Percutaneous İnjury, Blood Exposure, and Adherence to Standard Precautions: are Hospital-Based Health Care Providers Still at Risk?". Clin Infect Dis 2003;37(8):1006-13.
• Elmiyeh B, Whitaker S, James M J, Chaha CA A, Galea A, Alshafi K. Needlestick Injuries in the National Helth Service: a Culture of Silence. J R Soc Med 2004;97(7):326-7.
• Erol S, Özkurt Z, Ertek M, Kadanalı A, Taşyaran A. Sağlık Çalışanlarında Kan ve Vücut Sıvılarıyla Olan Mesleki Temaslar. Hastane Enfeksiyonları Dergisi 2005;9(2):101-6.
• Gammon J, Morgan-Samuel H, Gould D. “A Review of the Evidence For Suboptimal Compliance of Healthcare Practitioners to Standard/Universal İnfection Control Precautions”. J Clin Nurs 2008;17(2):157-167.
• Gücük M, Karabey S, Yolsal N, Özden YI. İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Kliniği Çalışanlarında Kesici-Delici Alet Yaralanmaları. Hastane Enfeksiyonları Dergisi 2002;6(2):72-81.
• İlhan MN, Durukan E, Aras E, Türkçüoğlu S, Aygün R. Nursing and Health Care Management and Policy Long Working Hours İncrease the Risk of Sharp and Needlestick İnjury in Nurses: the Need for New Policy İmplication. J Adv Nurs 2006;56(5):563
• Jovic-Vranes A, Jankovic S, Vranes B. Safety Practice and Professional Exposure to Blood and Blood-Containing Materials in Serbian Health Care Workers. J Occup Health 2006;48(5):377-82.
• Kişioğlu, Öztürk M, Uskun M, Kırbıyık S. Bir Üniversite Hastanesi Sağlık Personelinde Delici Kesici Yaralanma Epidemiyolojisi ve Korunmaya Yönelik Tutum ve Davranışları. Türkiye Klinik Bilimleri Dergisi 2002;22(4):390-6.
• Korkmaz M. Sağlık Çalışanlarında Delici Kesici Alet Yaralanmaları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2007;3(9):17-37.
• Kuyurtar F, Altıok M. Tıp ve Hemşire Öğrencilerinin Delici/Kesici Aletlerle Yaralanma Deneyimleri ve Aldıkları Önlemler, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009;4(12):67-84.
• Manzoor I, Daud S, Hashmi NR, Sardar H, Babar MS, Rahman A et al. Needle Stick Injuries in Nurses at a Tertiary Health Care Facility. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2010;22(3):174-8.
• Merih YD, Kocabey MY, Çırpı F, Bolca Z, Celayir AC. Bir Devlet Hastanesinde 1 Yıl İçinde Görülen Kesici-Delici Alet Yaralanmalarının Epidemiyolojisi ve Korunmaya Yönelik Önlemler. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2009;40(1): 11-5.
• İlhan M, Durukan E, Aras E, Türkçüoğlu S, Aygün R. Long Working Hours Increase the Risk of Sharp and Needlestick Injury in Nurses: The Need for New Policy Implication. J Adv Nurs 2006;56(5):563
• Ng LN, Lim HL, Chan YH, Bin Bachok. Analysis of Sharps Injury Occurences at a Hospital in Singapore. International J Nurs Pract 2002;8(5):274
• Öksüz Ş, Yıldırım M, Özaydın Ç, Şahin İ, Arabacı H, Gemici G. Bir Devlet Hastanesi Sağlık Çalışanlarında HBV ve HCV Seroprevalansının Araştırılması. ANKEM Dergisi 2009;23(1):30-3.
• Patterson JM, Novak CB, Mackinnon SE, Ellis RA. Needlestick Injuries Among Medical Students. Am J Infect Control 2003; 31(4):226-30.
• Smith DR, Mihashi M, Adachi Y, Nakashima Y, Ishitake T. Epidemiology of Needlestick and Sharp Injuries among Nurses in a Japanese Teaching Hospital. J Hosp Infec 2006a;64(1):44-9.
• Smith DR, Choe MA, Jeong JS, Jeon MY, Chae YR, An GJ. Epidemiology of Needlestick and Sharp Injuries Among Professional Korean Nurses. J Prof Nurs 2006b; 22(6):359-66.
• Türk M, Altuğlu İ, Çiçeklioğlu M, Büke Ç. Erensoy S. Bilgiç A. Hastane Sağlık Çalışanlarının Kan ve Vücut Sıvıları ile Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları Konusunda Eğitimi. Ege Tıp Dergisi 2002;41(4):195-9.
• Türkistanlı E, Şenuzun FE, Karaca BS, San AT, Aydemir G. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesinde Sağlık Çalışanlarının Bağışıklama Durumu. Ege Tıp Dergisi 2000;39(1):29
• Whitby M, McLaws M-L, Collopy B, Looke DFL, Doidge S, Henderson B et al. Post Discharge Surveillance: Can a Patient Reliably Diagnose Surgical Wound Infection? J Hosp Infect 2002;52(3):155-60.
• Yang YH, Wu MT, Ho CK, Chuang HY, Chen L, Yang CY et al. Needlestick/Sharps Injuries among Vocational School Nursing ın Southern Taiwan. Am J Infect Control 2004;32(8):431-5.