Öz
Turkish Validity and Reliability of The Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk in Children Objective: This research was conducted methodologically to adapt to Turkish and determine the validity and reliability of the Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk in Pediatric Patients. Method: The research was conducted between 01.03.2012-01.07.2012 with 148 pediatric patients in a training and research hospital in Turkey. Data were collected by three forms; Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk in Pediatric Patients, form about patient’s features and form about nurse’s features. The patients were evaluated by his/her nurse and researcher simultaneously. Results: Cronbach’s Alpha reliability coefficient of the scale was 0.80, and its subdimensions were between 0.72 and 0.82. Invariance between observers of the Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk in Pediatric Patients was tested by test-retest reliability. It was found that the scores of the nurses and expert was not statistically significant for 7 subparameters and the scale (p>0.05). According to Roc analyse of the scale, the sensivity of all subparameters were high (AUC:0.95, p<0.001), and the spesivity was significantly high(AUC: 52.8, p<0.001). Conclusion: Consequently, it has been concluded that the Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk in Pediatric Patients which is adapted to the Turkish is a valid and reliable measurement tool. Keywors: The Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk; pressure ulcer; child; validity; reliability. GİRİġBasınç ülserleri önemli bir sağlık sorunudur ve önemli bir hemşirelik bakım kalite göstergesidir. Basınç ülserleri hastanede kalış süresini uzatarak bakım maliyetlerini arttırdığı için önlenmesi önemli bir hemşirelik faaliyetidir. %50 oranında arttığı düşünülmektedir (Potter and Perry 2009; Karadağ 2003). Prematüre ve term yenidoğanda, bebeklerde ve çocuklarda epidermis ve dermis tabakasında görülen özellikler nedeniyle erişkine göre irritasyona bağlı basınç ülseri gelişme riskinde artış görülmektedir (Pasek, Geyser, Sidoni, Haris, Werner, Spence et al. 2008). Uzun süreli cerrahi girişimler, çeşitli endikasyonlarla pozisyon değişikliğini sağlayamama, hareketliliğin azalması, tıbbi malzemelerin basısı, anemi, kemik çıkıntıları üzerindeki deri ve deri altı dokulara aralıksız bası gibi nedenlerle meydana gelen iskemik nekroz bebek ve çocuklarda basınç ülseri gelişmesine neden olmaktadır (Avcı 2005; Willock, Baharestani, Anthony 2009). Bebeklerde ve çocuklarda basınç ülserlerinin gelişmesinde yetişkinlerdeki gibi basıncın yoğunluğu, süresi, dokunun toleransı ve destekleyici yüzey (yumuşak doku dahil) rol oynar (Quigley and Curley 1996). Bebeklerde ve küçük çocuklarda basınç ülseri gelişmesi yönünden en büyük risk alanı oksiput bölgesidir (Ball and Bindler 2006; Kottner, Wilborn, Dassen 2010). Büyük çocuklarda ise basınç ülserleri daha çok sakrum ve oksipital alanda meydana gelir (Potter and Perry 2009; Ball and Bindler 2006; Ayello, Berlowitz, Cuddigan 2001; Ayello 2001; Anthony, Willock, Baharestani 2010). Basınç ülserlerinin görülme sıklığı ile ilgili dünyada çok sayıda araştırmaya rastlanırken ülkemizde konuyla ilgili yapılmış bir çalışma yoktur. Dünyadaki oranlar incelendiğinde ülkemiz için de önemli bir sorun olduğu düşünülebilir. Yapılan çalışmalar incelendiğinde, pediatrik yoğun bakım ünitelerindeki basınç ülseri prevelansının %27‟ye, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde ise %23‟e kadar yükselebildiği bulunmuştur (Curley, Quigley and Lin 2003; Baldwin 2002). Bir hastanın basınç ülseri gelişme riskinin değerlendirilmesi, basınç ülserini önlemenin temelidir. Bunun için de klinik kullanımı kolay, geçerlik ve güvenirliliği olan bir ölçeğin kullanılması gerekmektedir (Lyder, Preston and Grady 2001; Lingdren, Unosson, Krantz, Christina 2002). Ülkemizde kullanılan ölçeklere bakıldığında yetişkinlere özgü çeşitli ölçeklerin olduğu görülürken (Ayello, Berlowitz and Cuddigan 2001; Anthony, Willock, Baharestani 2010; Uzun, Aylaz ve Karadağ 2009) pediatride herhangi bir ölçek bulunmamaktadır. Sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi, kaliteli ve verimli hemşirelik hizmet sunumun sağlanması için hemşirelik bakımı kalite indikatörlerinden, basınç ülserlerini önleyici ve düzeltici faaliyetler kapsamında, basınç ülseri risk değerlendirilmesinin yapılması gerekmektedir. Bunun için çocuk hastalarda kullanılabilecek, uygun bir basınç ülseri risk değerlendirme ölçeğinin geçerlilik ve güvenirliği kanıtlanması artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu nedenle pek çok ülkede kullanılan Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği‟nin Türkçe geçerlilik ve güvenirliğinin çalışılması pediatrik yaş grubuna yönelik ihtiyacı karşılayacağı düşünülmektedir. Araştırmanın Amacı Bu araştırma, çocuklarda basınç ülseri riski değerlendirme aracı olarak kullanılan Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Değerlendirme Ölçeği‟nin (Braden Q Scale for Predicting Pressure Ulcer Risk in Pediatric Patients) Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirliğinin ortaya koymak amacıyla metodolojik olarak yapılmıştır. Araştırma Soruları Araştırma soruları; 1) Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği Türk toplumu için geçerli midir? 2) Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği Türk toplumu için güvenilir midir? GEREÇ VE YÖNTEM Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini, Ankara‟da bulunan Sağlık Bakanlığı‟na bağlı bir çocuk hastanesinde tedavi görmekte olan ve basınç ülseri riski bulunan çocuklar oluşturmuştur. Hastane tüm Türkiye‟den çok sayıda hasta kabul etmekte olup örneklem sayısına erişmekte kolaylık sağlaması ve Ankara‟nın en büyük çocuk hastanesi olması nedeniyle seçilmiştir. 01.03.2012 ve 01.07.2012 tarihleri arasında, 28 gün-5 yaş arasında olan, araç-gerece bağlı olmayıp, mobilitesi bozulmuş veya basınca bağlı basınç ülseri riski taşıyan ve ebeveynleri araştırmaya katılmaya kabul eden çocuklar araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği‟nin 7 maddesi ve her bir maddenin altında 4 derecesi bulunmaktadır. Bu nedenle ölçekteki toplam madde sayısı 28 olarak kabul edilmiştir. Maddelerin en az 2 ile 5 katı kadar örneklem alınması gerektiğinden (Grorsuch 1983; Child 2006) 140 basınç ülseri risk değerlendirmesi planlanmış ve 148 değerlendirme belirtilen tarihlerde yapılmıştır. Veri Toplama Araçları Araştırmada veriler soru-cevap ve gözlem yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin toplanmasında Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Riski Değerlendirme Ölçeği ile basınç ülseri oluşumunu etkileyebilecek hasta özelliklerinin sorgulandığı bir form ve veri toplayan hemşirelerin bireysel özelliklerine ilişkin bilgilerin bulunduğu bir form kullanılmıştır. Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği: Braden Ölçeği, 1987 yılında Braden ve arkadaşları tarafından evde bakım verilen hastaların basınç yarası risk faktörleri esas alınarak geliştirilmiştir. İlk geliştirilen ölçekte hareketlilik, aktivite, duyusal algılama, nem, sürtünme-yırtılma ve beslenme olmak üzere madde değerlendirilmeye alınmıştır. Ölçeğin geçerliliği çeşitli popülasyonlarda yapılan pek çok araştırma ile ortaya konmuş ve sensivitesi ve spesifitesi kabul edilebilir düzeyde bulunmuştur (sensivite:0.88-0.98, spesifite:0.58-0.99) (Bergstrom, Braden, Laguzza and Holman 1987; Bergstrom and Braden 1992; Braden and Bergstrom 1994; Barnes and Payton 1993; VandenBosch, Montoye, Satwicz, DurkeeLeonard K, Boylan-Lewis B. 1996; Bergstrom, Braden, Kemp, Champagne, Ruby 1998; Halfens, Van, Bal 2000; Kwong, Pang and Wong 2005). Curley ve arkadaşları (1996) 322 hasta ile yaptıkları bir çalışma ile Braden Ölçeğini çocuklara uyarlayarak Braden Q Basınç Ülseri Değerlendirme Ölçeği adını vermişler, doku perfüzyonu ve oksijenizasyon olarak bir madde daha eklemişlerdir (Quigley and Curley 1996). Ölçekte her bir madde 1‟den 4‟e kadar puanlanmaktadır. Buna göre, 16-23 puan: basınç ülseri gelişimi yönünden orta risk; 13-15 puan: ciddi risk; 10-12 puan: yüksek risk; 9 puan altı: çok yüksek risk olarak kabul edilmiştir. Hasta Özelliklerine İlişkin Yapılandırılmış soru formu: Basınç ülseri oluşumunu etkileyebilecek hasta özelliklerini belirlemeye yönelik form araştırmacı tarafından literatür bilgisi doğrultusunda hazırlanmıştır (Uzun, Aylaz ve Karadağ 2009). Hemşirelerin Bireysel özelliklerine ilişkin soru formu: Araştırmacı tarafından geliştirilen bilgi formunda, ölçeği kullanan hemşirelerin eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, yaş vb. özelliklerini belirlemeye yönelik sorular yer almaktadır. Ölçeğin Dil Geçerliliği Ölçeğin İngilizce‟den Türkçe‟ye ve Türkçe‟den İngilizce‟ye çevirisi için, her iki kültürü de iyi bilen, anadili İngilizce ve anadili Türkçe olan iki bağımsız çevirmen tarafından yapılmıştır. Başka bir uzman tarafından ölçek Türkçe‟den İngilizce‟ye çevrilmiştir. İngizceden Türkçe‟ye çevrilen ve geri çevirisi yapılan ölçek araştırmacı tarafından karşılaştırılarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Ölçeğin Kapsam Geçerliliği Ölçeğin kapsam geçerliliği için uzman görüşüne başvurulmuştur. Bu amaçla kullanılan Davis Tekniğini için (Davis 1992) seçilen uzmanlar, basınç ülseri alanında eğitimi ya da deneyimi olan hemşireler ya da hemşirelikte öğretim elemanları ve basınç ülseri alanında eğitimi ya da deneyimi olan uzman hekimler arasından seçilmiştir. Araştırma ile ilgili bir ön yazı ile birlikte orijinal ölçek ve Türkçeye çevrilmiş olan ölçek gönderilerek uzmanların her bir maddeyi anlaşılırlık yönünden değerlendirmesi istenmiştir. Buna göre her madde 1‟den 4‟e kadar puanlanmıştır (1: Uygun değil, 2: Biraz uygun, 3: Oldukça uygun, 4: Çok uygun) (Öncü 1994). Puanlamada uygun olmayan maddelere yönelik uzmanlardan görüşleri istenmiştir. Davis tekniği kullanılarak yapılan kapsam geçerliliği analizine göre maddelerin anlaşılabilirlik düzeyleri 0.82 ile 1.00 arasında bulunmuştur. Uzman görüşleri doğrultusunda düzenlenen ölçek bir Türk Dili uzmanı tarafından değerlendirilmiştir. Ardından ölçeğin Türkçe kelimelerin anlaşılabilirliğinin tespiti açısından pilot/ön uygulaması 20 değerlendirme ile yapılmıştır. Ölçeğin Uygulanması Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği‟nin ölçümcü güvenilirliği için gözlemciler arası uyuma aynı anda test-tekrar test ile bakılmıştır. Hastaların durumunda her an değişiklik yaşanabileceğinden zamana göre değişmezlik bakılamamıştır. Örnekleme alınan hasta çocuklar durumlarında her an değişiklik yaşanabildiğinden gün içerisinde birden fazla kez değerlendirmeye alınarak farklı vakalar olarak kabul edilmiştir. Ancak, aynı hemşire aynı hastayı gün içerisinde bir kez değerlendirmiştir. Ölçeği kullanacak hemşireler için hastaneye başlayalı en az 6 ay olmuş, hastane ve klinik içi oryantasyon eğitimi almış olma şartı aranmıştır. İlgili servislerdeki tüm hemşirelere, verilerin toplanmasına başlamadan önce “basınç ülseri” ve Çocuk Hastalarda Braden Q Basınç
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Albayrak AS. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım; 2006. p.112.
- Anthony D, Willock J, Baharestani M. Comparison of Braden Q, Garvin and Glamorgan Risk Assessment Scales in Paediatrics. Journal of Tissue Viability 2010;19(3):98-105.
- Ateş C, Öztuna D, Genç Y. Sağlık Araştırmalarında Sınıf içi Korelasyon Katsayısının Kullanımı. Journal of Bistatistics 2009;1(2):59-64
- Avcı O. Basınç Ülserleri. Tüzün Y. Serdaroğlu S. editörler. Pediatrik Dermatoloji. İstanbul: Nobel Tıp; 200 p. 696-700. Ayello EA. Why is pressure risk assessment so important. Nursing 2001;31(11):74-80.
- Ayello E, Berlowitz D, Cuddigan J. Pressure Ulcers in America: Prevalence, Incidence, and Implications for the Future An Executive Summary of the National Pressure Ulcer Advisory Panel Monograph, Advances in Skin and Wound Care. The Journal for Prevention and Healing 2001;14 (4): 208 -15.
- Baldwin K. Incidence and prevelence of Pressure Ulcers in Children. Advanced Skin Wound Care 2002;1(4):121-4.
- Ball JW, Bindler RC. Child Health Nursing: Partnering with Children and Families.1st ed. New Jersey: Upper Saddle River; 2006. p. 65-76.
- Barnes D, Payton RG, Clinical application of the Braden scale in the acute-care setting. Dermatology Nursing 1993;5(5): 386-8.
- Bergstrom N, Braden B. A Prospective Study of Pressure Sore Risk Among Institutionalized Elderly. Journal of the American Geriatrics Society 1992;40(8):747-58.
- Braden B, Bergstrom N. Predictive validity of the Braden scale for pressure sore risk in a nursing home population. Research in Nursing and Health 1994; 17(6): 459-70.
- Bergstrom N, Braden B, Kemp M, Champagne E, Ruby N. Predicting PU risk, a multisite study of the predictive validity of the Braden scale. Nursing Research 1998;6(2):89-96.
- Bergstrom N, Braden B, Laguzza A, Holman V. The Braden scale for predicting pressure sore risk. Nursing Research 1987;36(4): 205-10.
- Carmines EG, Zeller RA. Reliability and Validity Assessment. 5th ed. Beverly Hills: Sage Publications Inc.;1982.p.17-43.
- Child D. The essentials of factor analysis. 3rd ed. London; Continuum; 2006. p.50
- Claudia A, Pellegrino D, Blanes L. Portuguese Translation and Validation of the Braden Q Scale for Predicting PU Risk in Pediatric. Patients. Revista Paulista de Pediatria 2011;29 (3):405-41.
- Curley MA, Quigley SM, Lin M. Pressure ulcers in pediatric intensive care: incidence and associated factors. Pediatric Critical Care Medicine 2003;4(3): 284Davis LL. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research 1992;5(2):194-7.
- Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 30(3): 211-16, Grorsuch RL. Factor analysis. 2nd edition.
- Hillsdale; L. Erlbaum Associates: 1983. p. 127
- Halfens RJG, Van T, Bal RH. Validity and reliability of the Braden scale and the influence of risk factors: a multi-centre prospective study. International Journal of Nursing Studies 2000;37(3): 313-19.
- Hayran M, Hayran M. Sağlık Araştırmaları için Temel İstatistik. Ankara: Art Ofset Matbaacılık; 2011. p.403-16.
- Karadağ A. Basınç Ülserleri: Değerlendirme, Önleme ve Tedavi, Cukurova Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003;7(2): 41-8.
- Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler ve Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık; 2005. p.1
- Kottner J. Wilborn D. Dassen T. Frequency of pressure ulcers in the paediatric population: A literature review and new empirical data. International Journal of Nursing Studies 2010; 47(2): 1330-40.
- Kwong E, Pang S, Wong T, Predicting pressure ulcer risk with the modified Braden, Braden, and Norton scales in acute care hospitals in Mainland Ch. Applied Nursing Research 2005;18(2):122-8.
- Lingdren M, Unosson M, Krantz AM, Christina A, A risk assessment scale for the prediction of pressure sore development: reliability and validity. Journal of Advanced Nursing 2002; 38 (2): 190-99.
- Lyder CH, Preston J, Grady JN. Quality of care for hospitalized Medicare patients at risk for pressure ulcers. Archives Internal Medicine 2001;16(1):1549
- Öncü H. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Matser Basım; 1994. p.22-54.
- Özdamar K. Paket programlar istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Yayınevi;2004. p.36,42-54.
- Pasek TA, Geyser A, Sidoni M, Harris P, Warner J, Spence A, et al. Skin care team in the pediatric ıntensive care unit: A model for excellence. CriticalCare Nursing 2008;28(2): 125-35.
- Potter P, Perry A. Fundamentals of Nursing. 7th ed. St. Louis : Elsevier Inc.; 2009. p. 98-116.
- Quigley S, Curley M. Skin integrity in the pediatric population; preventing and managing pressure ulcers. Journal for Specialists in Pediatric Nursing 1996;1(1):7-18.
- Uzun Ö, Aylaz R, Karadağ E. Wound Care Prospective Study: Reducing Pressure Ulcers in Intensive Care Units at a Turkish Medical Center. Journal of Wound, Ostomy & Continence Nursing 2009; 36(4): 404-11.
- VandenBosch T, Montoye C, Satwicz M, DurkeeLeonard K, Boylan-Lewis B. Predictive validity of the Braden Scale and nurse perception in identifying pressure ulcer risk. Applied Nursing Research 1996; 9(2):80-6.
- Willock J, Baharestani M, Anthony D. The development of the Glamorgan paediatric pressure ulcer risk assessment scale. Journal of Wound Care 2009; 18(1): 17-21
- Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014;17:1 14
- Oldukça Sınırlı: Vücut ya da ekstremite pozisyonunda ara sıra hafif değişiklikler yapabilir, ancak bağımsız olarak kendi başına tam dönemez. Hafif Sınırlı: Bağımsız olarak vücut ya da ekstremite poziyonunda sık, ancak hafif değişiklikler yapabilir. Sınırlılık Yok: Yardımsız sık ve majör pozisyon değişiklikleri yapar Aktivite Fiziksel aktivite seviyesi Yatağa Bağımlı: Yatağa bağımlıdır. Sandalyeye Bağımlı: Yürüme becerisi çok sınırlıdır ya da hiç yoktur. Kendi ağırlığını taşıyamaz ve/veya sandalyede ya da tekerlekli sandalyede desteklenmelidir. Ara Sıra Yürüyor: Gün boyunca yardımsız ya da yardımla ara sıra, ancak çok kısa mesafeli yürür. Her şiftte zamanın çoğunu sandalyede ya da yatakta geçirir. Sık Sık Yürüyor ya da Yürüme İçin Çocuk Çok Küçük: Oda dışında günde en az iki kere yürür ve oda içinde, uyanık olduğu saatlerde en az her iki saatte bir yürür. Duyusal Algılama Basınçla ilişkili bir uyarana gelişimsel olarak uygun bir şekilde yanıt verebilme Oldukça Sınırlı: Yalnızca ağrılı uyaranlara tepki verir. İnleme ya da huzursuzluk dışında rahatsızlığını ifade edemez ya da vücudunun yarısından fazlasında ağrıyı ya da rahatsızlığı hissetmesini sınırlayan duyusal algılama bozukluğu vardır. Hafif Sınırlı: Sözel uyaranlara tepki verir, ancak rahatsızlığını ya da pozisyon verilmesi gerektiğini her zaman ifade edemez ya da bir ya da iki ekstremitesinde ağrı ya da rahatsızlığı hissetme becerisini sınırlayan bazı duyusal algılama bozukluğu vardır. Bozulma Yok: Sözel uyaranlara tepki verir. Ağrı ya da rahatsızlığı hissetmesini ya da ifade etmesini engelleyen herhangi bir duyusal yetersizliği yoktur. Destekleyici Yüzey ve Derinin Toleransı Nem Cildin neme maruz kalma düzeyi Sürekli Nemli: Deri ter, idrar, drenaj vb. nedenlerle hemen her zaman nemlidir. Hasta her hareket ettirildiğinde ya da çevrildiğinde ıslaklık fark edilir. Sıklıkla Nemli: Deri sıklıkla nemlidir, ancak sürekli nemli değildir. Yatak çarşaflarının en az 8 saatte bir kez değiştirilmesi gereklidir. Ara Sıra Nemli: Deri ara sıra nemlidir ve yatak çarşaflarının 12 saatte bir değiştirilmesi gerekir.. Nadiren Nemli: Deri genellikle kurudur; çocuğun alt bezleri rutin olacak şekilde, yatak çarşaflarının ise 24 saatte bir değiştirilmesi gerekir. Sürtünme – Yırtılma SürtünmeCilt destek yüzeyine karşı hareket ettiğinde oluşur. Yırtılma: Cilt ve yakın kemik yüzeyler birbirne zıt yönde hareket ettiğinde oluşur. Sorun: Hareket ederken hafiften maksimuma kadar yardıma gereksinim duyar. Çarşaf üzerinde kaydırmadan tam olarak kaldırılması olanaksızdır. Yatak ya da sandalyede sık sık aşağı doğru kayar ve maksimum düzeyde yardımla pozisyon değişikliğine gereksinim duyar. Potansiyel Problem: Bağımsız hareket eder ya da mimimum yardıma gereksinimi vardır. Hareket sırasında deri, büyük olasılıkla çarşaf, sandalye ve diğer araçlarla üzerinde bir miktar zıt yöne kayabilir. Sandalye ya da yatakta nispeten iyi bir pozisyonda kalabilir ancak bazen aşağı doğru kayar. Görünen Problem Yok: Pozisyon değişimi sırasında hasta tamamen kaldırılabilecek durumdadır. Yatakta ve sandalyede bağımsız hareket eder ve hareket sırasında tamamen kalkmak için yeterli kas gücü vardır. Yatakta ya da sandalyede uygun pozisyonu sürdürür. Beslenme Genel Besin Alım Örüntüsü Yetersiz: Yaşa göre yetersiz kalori ve mineral sağlayan tüple veya TPN ile beslenir ya da albumin <3 mg/dl. den az ya da öğünlerinin tamamını nadiren bitirir, genellikle verilen besinlerin yaklaşık yarısını yer. Protein olarak günde 3 porsiyon et ve süt ürünleri tüketir. Bazen destekleyici diyet ürünü alır. Yeterince: Yaşa göre yeterli kalori ve mineral sağlayan tüple veya TPN ile beslenir ya da öğünlerin çoğunda besinlerin yarısından fazlasını yer. Günde 4 porsiyon protein (et, süt ürünleri) tüketir. Bazen yemeyi reddeder fakat önerilirse genellikle gıda desteği alır. Mükemmel: Yaşa göre yeterli kaloriyi sağlayan normal diyet ile beslenir. Örneğin her öğününün çoğunu yer. Asla öğün reddetmez. Genel olarak günde 4 porsiyon ya da daha fazla et ve süt ürünleri tüketir. Bazen öğün aralarında yer. Gıda desteğine ihtiyaç duymaz. Doku Perfüzyonu ve Oksijenasyon Çok Yetersiz: Hipotansiftir (MAP<50 mm/hg.; yenidoğanda <40 mm/hg.) ya da hasta fizyolojik olarak pozisyon değişimini tolere edemez. Yetersiz: Normotensif oksijen saturasyonu kapiller geri dolum süresi >2 saniyeden fazla olabilir, serum pH <7.40‟dır. Yeterli: Normotensif oksijen saturasyonu olabilir, kapiller geri dolum süresi 2 saniyeden fazla olabilir, serum pH‟sı normaldir. Mükemmel: Normotensif oksijen saturasyonu >%95, hemoglobin düzeyi normaldir, kapiller geri dolum süresi <2 saniyedir. (16-23 orta derecede risk),(13-15 ciddi risk), (10-12 yüksek risk), (9 ve altı çok yüksek risk) Total Puan
Öz
Amaç: Bu araştırma, pediatrik yaş grubunda basınç ülseri risk değerlendirmesinde kullanılan Çocuk
Hastalarda Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe Geçerlilik ve Güvenirliğini çalışmak
üzere metodolojik olarak yapılmıştır.
Yöntem: Araştırma, 01.03.2012–01.07.2012 tarihleri arasında Sağlık Bakanlığı’na bağlı bir eğitim-araştırma
hastanesinde yatan, basınç ülseri riski bulunan 148 çocuk hasta ile yapılmıştır. Verilerin
toplanmasında; hasta özelliklerine ve hemşirelerin bireysel özelliklerine ilişkin soru formu ve Çocuk Hastalarda
Braden Q Basınç Ülseri Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Aynı vaka eş-zamanlı olarak bakım veren
hemşiresi ve araştırmacı tarafından değerlendirilmiştir.
Bulgular: Ölçeğin iç tutarlılığın değerlendirilmesinde Alfa değeri 0.80, alt maddelerin ise 0.72-0.82
arasında bulunmuştur. Gözlemciler arası uyum test-tekrar test ile bakılmış ve ölçeği oluşturan 7 maddede ve
ölçek toplam puanında hemşireler ve araştırmacı arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p > 0.05). Ölçeğin
ROC analizine göre tüm maddelerde sensivite yüksek bulunmuş (AUC:0.95, p < 0.001), spesifite ise istatistiksel
olarak anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (AUC: 52.8, p
Anahtar Kelimeler
Braden Q Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği basınç ülseri çocuk geçerlilik ve güvenirlik
Kaynakça
- Albayrak AS. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım; 2006. p.112.
- Anthony D, Willock J, Baharestani M. Comparison of Braden Q, Garvin and Glamorgan Risk Assessment Scales in Paediatrics. Journal of Tissue Viability 2010;19(3):98-105.
- Ateş C, Öztuna D, Genç Y. Sağlık Araştırmalarında Sınıf içi Korelasyon Katsayısının Kullanımı. Journal of Bistatistics 2009;1(2):59-64
- Avcı O. Basınç Ülserleri. Tüzün Y. Serdaroğlu S. editörler. Pediatrik Dermatoloji. İstanbul: Nobel Tıp; 200 p. 696-700. Ayello EA. Why is pressure risk assessment so important. Nursing 2001;31(11):74-80.
- Ayello E, Berlowitz D, Cuddigan J. Pressure Ulcers in America: Prevalence, Incidence, and Implications for the Future An Executive Summary of the National Pressure Ulcer Advisory Panel Monograph, Advances in Skin and Wound Care. The Journal for Prevention and Healing 2001;14 (4): 208 -15.
- Baldwin K. Incidence and prevelence of Pressure Ulcers in Children. Advanced Skin Wound Care 2002;1(4):121-4.
- Ball JW, Bindler RC. Child Health Nursing: Partnering with Children and Families.1st ed. New Jersey: Upper Saddle River; 2006. p. 65-76.
- Barnes D, Payton RG, Clinical application of the Braden scale in the acute-care setting. Dermatology Nursing 1993;5(5): 386-8.
- Bergstrom N, Braden B. A Prospective Study of Pressure Sore Risk Among Institutionalized Elderly. Journal of the American Geriatrics Society 1992;40(8):747-58.
- Braden B, Bergstrom N. Predictive validity of the Braden scale for pressure sore risk in a nursing home population. Research in Nursing and Health 1994; 17(6): 459-70.
- Bergstrom N, Braden B, Kemp M, Champagne E, Ruby N. Predicting PU risk, a multisite study of the predictive validity of the Braden scale. Nursing Research 1998;6(2):89-96.
- Bergstrom N, Braden B, Laguzza A, Holman V. The Braden scale for predicting pressure sore risk. Nursing Research 1987;36(4): 205-10.
- Carmines EG, Zeller RA. Reliability and Validity Assessment. 5th ed. Beverly Hills: Sage Publications Inc.;1982.p.17-43.
- Child D. The essentials of factor analysis. 3rd ed. London; Continuum; 2006. p.50
- Claudia A, Pellegrino D, Blanes L. Portuguese Translation and Validation of the Braden Q Scale for Predicting PU Risk in Pediatric. Patients. Revista Paulista de Pediatria 2011;29 (3):405-41.
- Curley MA, Quigley SM, Lin M. Pressure ulcers in pediatric intensive care: incidence and associated factors. Pediatric Critical Care Medicine 2003;4(3): 284Davis LL. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. Applied Nursing Research 1992;5(2):194-7.
- Ercan İ, Kan İ. Ölçeklerde Güvenirlik ve Geçerlik, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2004; 30(3): 211-16, Grorsuch RL. Factor analysis. 2nd edition.
- Hillsdale; L. Erlbaum Associates: 1983. p. 127
- Halfens RJG, Van T, Bal RH. Validity and reliability of the Braden scale and the influence of risk factors: a multi-centre prospective study. International Journal of Nursing Studies 2000;37(3): 313-19.
- Hayran M, Hayran M. Sağlık Araştırmaları için Temel İstatistik. Ankara: Art Ofset Matbaacılık; 2011. p.403-16.
- Karadağ A. Basınç Ülserleri: Değerlendirme, Önleme ve Tedavi, Cukurova Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2003;7(2): 41-8.
- Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler ve Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık; 2005. p.1
- Kottner J. Wilborn D. Dassen T. Frequency of pressure ulcers in the paediatric population: A literature review and new empirical data. International Journal of Nursing Studies 2010; 47(2): 1330-40.
- Kwong E, Pang S, Wong T, Predicting pressure ulcer risk with the modified Braden, Braden, and Norton scales in acute care hospitals in Mainland Ch. Applied Nursing Research 2005;18(2):122-8.
- Lingdren M, Unosson M, Krantz AM, Christina A, A risk assessment scale for the prediction of pressure sore development: reliability and validity. Journal of Advanced Nursing 2002; 38 (2): 190-99.
- Lyder CH, Preston J, Grady JN. Quality of care for hospitalized Medicare patients at risk for pressure ulcers. Archives Internal Medicine 2001;16(1):1549
- Öncü H. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Matser Basım; 1994. p.22-54.
- Özdamar K. Paket programlar istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Yayınevi;2004. p.36,42-54.
- Pasek TA, Geyser A, Sidoni M, Harris P, Warner J, Spence A, et al. Skin care team in the pediatric ıntensive care unit: A model for excellence. CriticalCare Nursing 2008;28(2): 125-35.
- Potter P, Perry A. Fundamentals of Nursing. 7th ed. St. Louis : Elsevier Inc.; 2009. p. 98-116.
- Quigley S, Curley M. Skin integrity in the pediatric population; preventing and managing pressure ulcers. Journal for Specialists in Pediatric Nursing 1996;1(1):7-18.
- Uzun Ö, Aylaz R, Karadağ E. Wound Care Prospective Study: Reducing Pressure Ulcers in Intensive Care Units at a Turkish Medical Center. Journal of Wound, Ostomy & Continence Nursing 2009; 36(4): 404-11.
- VandenBosch T, Montoye C, Satwicz M, DurkeeLeonard K, Boylan-Lewis B. Predictive validity of the Braden Scale and nurse perception in identifying pressure ulcer risk. Applied Nursing Research 1996; 9(2):80-6.
- Willock J, Baharestani M, Anthony D. The development of the Glamorgan paediatric pressure ulcer risk assessment scale. Journal of Wound Care 2009; 18(1): 17-21
- Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2014;17:1 14
- Oldukça Sınırlı: Vücut ya da ekstremite pozisyonunda ara sıra hafif değişiklikler yapabilir, ancak bağımsız olarak kendi başına tam dönemez. Hafif Sınırlı: Bağımsız olarak vücut ya da ekstremite poziyonunda sık, ancak hafif değişiklikler yapabilir. Sınırlılık Yok: Yardımsız sık ve majör pozisyon değişiklikleri yapar Aktivite Fiziksel aktivite seviyesi Yatağa Bağımlı: Yatağa bağımlıdır. Sandalyeye Bağımlı: Yürüme becerisi çok sınırlıdır ya da hiç yoktur. Kendi ağırlığını taşıyamaz ve/veya sandalyede ya da tekerlekli sandalyede desteklenmelidir. Ara Sıra Yürüyor: Gün boyunca yardımsız ya da yardımla ara sıra, ancak çok kısa mesafeli yürür. Her şiftte zamanın çoğunu sandalyede ya da yatakta geçirir. Sık Sık Yürüyor ya da Yürüme İçin Çocuk Çok Küçük: Oda dışında günde en az iki kere yürür ve oda içinde, uyanık olduğu saatlerde en az her iki saatte bir yürür. Duyusal Algılama Basınçla ilişkili bir uyarana gelişimsel olarak uygun bir şekilde yanıt verebilme Oldukça Sınırlı: Yalnızca ağrılı uyaranlara tepki verir. İnleme ya da huzursuzluk dışında rahatsızlığını ifade edemez ya da vücudunun yarısından fazlasında ağrıyı ya da rahatsızlığı hissetmesini sınırlayan duyusal algılama bozukluğu vardır. Hafif Sınırlı: Sözel uyaranlara tepki verir, ancak rahatsızlığını ya da pozisyon verilmesi gerektiğini her zaman ifade edemez ya da bir ya da iki ekstremitesinde ağrı ya da rahatsızlığı hissetme becerisini sınırlayan bazı duyusal algılama bozukluğu vardır. Bozulma Yok: Sözel uyaranlara tepki verir. Ağrı ya da rahatsızlığı hissetmesini ya da ifade etmesini engelleyen herhangi bir duyusal yetersizliği yoktur. Destekleyici Yüzey ve Derinin Toleransı Nem Cildin neme maruz kalma düzeyi Sürekli Nemli: Deri ter, idrar, drenaj vb. nedenlerle hemen her zaman nemlidir. Hasta her hareket ettirildiğinde ya da çevrildiğinde ıslaklık fark edilir. Sıklıkla Nemli: Deri sıklıkla nemlidir, ancak sürekli nemli değildir. Yatak çarşaflarının en az 8 saatte bir kez değiştirilmesi gereklidir. Ara Sıra Nemli: Deri ara sıra nemlidir ve yatak çarşaflarının 12 saatte bir değiştirilmesi gerekir.. Nadiren Nemli: Deri genellikle kurudur; çocuğun alt bezleri rutin olacak şekilde, yatak çarşaflarının ise 24 saatte bir değiştirilmesi gerekir. Sürtünme – Yırtılma SürtünmeCilt destek yüzeyine karşı hareket ettiğinde oluşur. Yırtılma: Cilt ve yakın kemik yüzeyler birbirne zıt yönde hareket ettiğinde oluşur. Sorun: Hareket ederken hafiften maksimuma kadar yardıma gereksinim duyar. Çarşaf üzerinde kaydırmadan tam olarak kaldırılması olanaksızdır. Yatak ya da sandalyede sık sık aşağı doğru kayar ve maksimum düzeyde yardımla pozisyon değişikliğine gereksinim duyar. Potansiyel Problem: Bağımsız hareket eder ya da mimimum yardıma gereksinimi vardır. Hareket sırasında deri, büyük olasılıkla çarşaf, sandalye ve diğer araçlarla üzerinde bir miktar zıt yöne kayabilir. Sandalye ya da yatakta nispeten iyi bir pozisyonda kalabilir ancak bazen aşağı doğru kayar. Görünen Problem Yok: Pozisyon değişimi sırasında hasta tamamen kaldırılabilecek durumdadır. Yatakta ve sandalyede bağımsız hareket eder ve hareket sırasında tamamen kalkmak için yeterli kas gücü vardır. Yatakta ya da sandalyede uygun pozisyonu sürdürür. Beslenme Genel Besin Alım Örüntüsü Yetersiz: Yaşa göre yetersiz kalori ve mineral sağlayan tüple veya TPN ile beslenir ya da albumin <3 mg/dl. den az ya da öğünlerinin tamamını nadiren bitirir, genellikle verilen besinlerin yaklaşık yarısını yer. Protein olarak günde 3 porsiyon et ve süt ürünleri tüketir. Bazen destekleyici diyet ürünü alır. Yeterince: Yaşa göre yeterli kalori ve mineral sağlayan tüple veya TPN ile beslenir ya da öğünlerin çoğunda besinlerin yarısından fazlasını yer. Günde 4 porsiyon protein (et, süt ürünleri) tüketir. Bazen yemeyi reddeder fakat önerilirse genellikle gıda desteği alır. Mükemmel: Yaşa göre yeterli kaloriyi sağlayan normal diyet ile beslenir. Örneğin her öğününün çoğunu yer. Asla öğün reddetmez. Genel olarak günde 4 porsiyon ya da daha fazla et ve süt ürünleri tüketir. Bazen öğün aralarında yer. Gıda desteğine ihtiyaç duymaz. Doku Perfüzyonu ve Oksijenasyon Çok Yetersiz: Hipotansiftir (MAP<50 mm/hg.; yenidoğanda <40 mm/hg.) ya da hasta fizyolojik olarak pozisyon değişimini tolere edemez. Yetersiz: Normotensif oksijen saturasyonu kapiller geri dolum süresi >2 saniyeden fazla olabilir, serum pH <7.40‟dır. Yeterli: Normotensif oksijen saturasyonu olabilir, kapiller geri dolum süresi 2 saniyeden fazla olabilir, serum pH‟sı normaldir. Mükemmel: Normotensif oksijen saturasyonu >%95, hemoglobin düzeyi normaldir, kapiller geri dolum süresi <2 saniyedir. (16-23 orta derecede risk),(13-15 ciddi risk), (10-12 yüksek risk), (9 ve altı çok yüksek risk) Total Puan
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 22 Mart 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Ocak 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 17 Sayı: 1 |
Dergimiz 2019 dan itibaren EBSCO CINAHL Database'de listelenmektedir.
Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 (CC BY-NC 4.0) ile lisanslanmıştır.