KRONİK KALP DAMAR HASTALIĞI OLAN BİREYLERİN HASTALIK ALGISININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 2, 89 - 96, 06.07.2018

Gulcan Bagcivan , Esra Tanrıver Betülay Kılıç

Öz

Amaç: Bu çalışma
kronik kalp damar hastalığı olan bireylerin hastalık algılarının belirlenmesi amacı
ile yapılmıştır.

Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan bu çalışma, Aralık 2012-Nisan
2013 tarihleri arasında bir Üniversite Hastanesinde Kardiyoloji ve İç Hastalıkları
klinik ve polikliniğinde takip edilen kronik kalp damar hastalığı (koroner
arter hastalığı, kalp yetmezliği, hipertansiyon, aritmiler, kapak
hastalıkları)  olan bireyler ile
yürütülmüştür. Veriler  “Hasta Bilgi
Formu” ve “Hastalık algısı ölçeği (HAÖ)” ile toplanmıştır.

Bulgular: Araştırmaya toplam 110 hasta
katılmıştır. Hastaların yaş
ortalaması 54.97 ± 16.67 yıl ve %48.2 erkek, %51.8 kadındır. Hastaların %39.1’i hipertansiyon hastası ve %30.9’u
0 ile 3 yıl hastalık süresine sahiptir. Hastaların HAÖ’den aldıkları puanlara
göre alt boyut puan ortalamaları; hastalık tipi alt boyutu 4.12±2.58, hastalık
hakkındaki görüşleri süre (akut/kronik) alt boyut 23.17±5.64, sonuçlar alt
boyutu 15.01±3.83, kişisel kontrol alt boyutu 22.25±4.03, tedavi kontrol alt
boyutu 19.33±3.73, hastalığı anlayabilme alt boyutu 19.05±3.85, süre döngüsel
alt boyutu 12.99±2.94, duygusal temsiller alt boyutu 19.96±5.90 olarak
bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, hastaların kalp hastalığı tanısı aldıktan sonra
yaşamlarında deneyimledikleri bazı genel hastalık belirtilerini kronik kalp
hastalıkları ile ilişkilendirmediğini,  hastalıklarını
kronik bir hastalık olarak algıladıklarını, hastalığının çok ciddi sonuçları
olduğuna inandıklarını, hastalıklarını anlayabildiklerini, hastalıklarını kontrol
edebileceğine ve hastalığının tedavi ile kontrol edilebileceğine ilişkin
pozitif algısının ve hastalığa ilişkin endişelerinin olduğunu göstermektedir. Hastaların
hastalık nedeni olarak ilk sırada risk etkenlerini ikinci olarak da psikolojik
nedenleri algıladıkları görülmüştür.

Sonuç: Kronik hastalıkların yönetiminde son derece önemli bir
konu olan hasta katılımının sağlanması için hastaların hastalık algılarının
belirlenmesi ve bu sonuçların bakım sürecinde dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

kronik kalp damar hastalığı, hastalık algısı, hemsirelik

Kaynakça

• Aalto AM, Aro AR, Weinman J, Heijmans M, Manderbacka K, Elovainio M. Sociodemographic, Disease Status, and Illness Perceptions Predictors of Global Self-Ratings of Health and Quality of Life among Those with Coronary Heart Disease – One Year Follow-Up Study. Quality of Life Research 2006; 15: 1307–1322.
• Akbıyık A, Koçak G, Oksel E. Kronik Kalp Yetmezliği Olan Hastalarda Öz-Bakım Davranışlarının İncelenmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2016; 1(2): 1-8.
• Akın, S., Durna, Z. Kalp yetersizliği hastalarının psikososyal uyumu. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2):1-2.
• Alsén P. Illness Perception and Fatigue after Myocardial Infarction. Göteborgs Universitet. Institüte Of Health And Care Sciences. Doctoral Theses 2009. Göteborg.
• Arruda GO, Santos AL, Teston EF, Cecilio HPM, Radovanovic CAT, Marcon SS. Association between self-reported health and sociodemographic characteristics with cardiovascular diseases in adults. Rev Esc Enferm USP 2015; 49(1):60-67
• Armay Z, Özkan M, Kocaman N, Özkan S, Hastalık Algısı Ölçeği'nin Kanser Hastalarında Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Klinik Psikiyatri 2007;10:192-200
• Armay Z. Hastalık Algısı Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Prevantif Onkoloji/Psikososyal Onkoloji Bilim Dalı, 2006.
• Cherrington CC, Lawson TN, Clark KB. Illness Representation of Patients with Systolic Heart Failure. Progress in Cardiovasculer Nursing 2006; 190-195.
• Chiou AF, Hsu SP, Hung HF. Predictors of health-promoting behaviors in Taiwanese patients with coronary artery disease. Appl Nurs Res. 2016;30:1-6.
• Ciddi S. Kalp Yetmezliği Olan Bireylerde Cinsiyetin Hastalık Algısına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2010.
• Efe F, Olgun N. Kalp Yetersizliği Olan Hastalarda Dispne, Yorgunluk ve Yaşam Kalitesi Üzerine Eğitimin Etkisi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2011; 1–13.
• Evangelista LS, Kagawa-Singer M, Dracup K. Gender differences in health perceptions and meaning in persons living with heart failure. Heart & Lung: The Journal of Acute and Critical Care 2001, 30: 167-176.
• Falk K, Granger BB, Swedberg K, Ekman I. Breaking the vicious circle of fatigue in patients with chronic heart failure. Qualitative Health Research 2007, 17: 1020-1027.
• Jeon Y, Kraus SG, Jowsey T, Glasgow NJ. The experience of living with chronic heart failure: a narrative review of qualitative studies. BMC Health Serv Res 2010; 10: 77.
• Katz M, Laurinavicius AG, Franco FG, Conceicao RD, Carvalho JA, Pesaro AE, Wajngarten M, Santos RD. Calculated and perceived cardiovascular risk in asymptomatic subjects submitted to a routine medical evaluation: The perception gap. Eur J Prev Cardiol 2015 ;22(8):1076-82.
• Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S, Hastalık Algısı Ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8:271-280.
• Küçükberber N, Özdilli K, Yorulmaz H. Kalp hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Anadolu Kardiyol Derg 2011; 11: 619-26.
• Lau- Walker M. Relationship between Illness Representation and Self- Efficacy. Journal of Advanced Nursing 2004; 48: 216-225.
• Moss-Morris R, Weinman J, Petrie KJ, Horne R, Cameron LD, Buick L. The revised illness perception questionnaire (IPQ-R). Psychol Health 2002; 17:1-16.
• Murray J, Craigs CL, Hill KM, Honey S, House A. A systematic review of patient reported factors associated with uptake and completion of cardiovascular lifestyle behaviour change. BMC Cardiovascular Disorders 2012; 12:120-132.
• Oğuz S, Yetim M, Yalçın Ö, Ünalan YE,Çamcı G. Hipertansiyonlu Bireylerde Hastalık Algısının Tedavi ve Diyet Uyumuna Etkisi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2016; 5(2):75-83.
• Oli N, Vaidya A, Subedi M, Krettek A. Experiences and perceptions about cause and prevention of cardiovascular disease among people with cardiometabolic conditions: findings of in-depth interviews from a peri-urban Nepalese community. Glob Health Action 2014, 7: 24023.
• Oyanguren J, Latorre GPM, Torcal LJ, Lekuona GI, Rubio MS, Maull LE, Grandes G. Effectiveness and Factors Determining the Success of Management Programs for Patients With Heart Failure: A Systematic Review and Meta-analysis. Rev Esp Cardiol 2016; 69(10):900-914.
• Ribeiro V, Melão F, Rodrigues JD, Leite SM, Garcia RM, Dias P, Maciel MJ. Perception of illness symptoms in patients with acute coronary syndrome: A need to improve. Rev Port Cardiol 2014; 33(9):519-523.
• Toback M, Clark N. Strategies to improve self-management in heart failure patients. Contemp Nurse. 2017;53(1):105-120.
• Trivedi R, Slightam C, Fan VS, Rosland AM, Nelson K, Timko C, Asch SM, Zeliadt SB, Heidenreich P, Hebert PL, Piette JD. A Couples' Based Self-Management Program for Heart Failure: Results of a Feasibility Study. Front Public Health 2016; 29 (4):171.
• Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne R. The Illness Perception Questionnaire: A new method for assessing the cognitive representtation of illness. Psychol Health 1996; 11:431-445.
• Whellan DS, Goodlin SI, Dıckınson MG, Heidenreich PA, Jaenicke C, Stough WG et al. End-of-life care in patients with heart failure. Journal of Cardiac Failure 2014; 20(2): 121-134.
• World Health Organization (September 2011), Noncommunicable Diseases Country Profiles 2011. Erişim: 26.08.2016. http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241502283_eng.pdf/