Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına İlişkin Davranışlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 4, 264 - 270, 28.12.2018

Fatih Şantaş Özgür Uğurluoğlu

Öz

ÖZET

Amaç: Bu çalışmanın
amacı, bir devlet hastanesinde çalışan hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı ile
ilgili davranışlarının incelenmesi ve akılcı ilaç kullanımını etkileyen
unsurların saptanmasıdır.

Yöntem: Araştırmada, hastanede çalışan tüm hemşirelere anket uygulanmış ve 326
anketin geri dönüşü sağlanabilmiştir. Bu çalışma, tanımlayıcı niteliktedir ve
Ankara il merkezinde faaliyet gösteren bir kamu hastanesinde
gerçekleştirilmiştir. Çalışmada veriler, “Hastane Hemşire Değerlendirme Anketi”
kullanılarak araştırmacılar tarafından toplanmıştır.  Araştırmada verilerin analizinde ki-kare
analizinden yararlanılmıştır.

Bulgular: Bu araştırmada hemşirelerin %96.3’ünün hasta için
yapılan ilaç taleplerinde istenmeyen bir durum olması durumunda doktor ya da
eczacı ile iletişime geçtikleri, %83.7’sinin uygulamadan önce hastanın
ilaç-besin alerjisi öyküsünü her zaman sorguladığı, %78.5’inin kullanılmayan
ilaçları eczaneye teslim ettiği belirlenmiştir. Ayrıca hemşirelerin %84’ü
ihtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere bulundurulan ilaçların saklama
koşullarına uygun sakladığı, %96.6’sının ilaçların son kullanım tarihi takibi
yaptığı, %90.8’inin ise hastaya ilaçlarla ilgili eğitim verdiği ve %51.2’sinin
beklenmeyen yan etkilerin bildirimini yaptığı saptanmıştır. Araştırmada ayrıca
toplam çalışma süresi, hizmet içi eğitim alma durumu ve çalışılan birimin
akılcı ilaç davranışlarında önemli olan değişkenler olduğu belirlenmiştir.

Sonuç: Bu çalışma doğrultusunda hemşirelerin akılcı ilaç kullanma
davranışlarının geliştirilmesi gereken yönlerinin olduğu söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler: Akılcı İlaç Kullanımı; Hemşire; Hastane

ABSTRACT

The Assessment of Nurse Behaviours Regarding Rational
Drug Use

Aim: The purpose of this study is to determine the factors effecting rational
drug use by examining the rational medicine usage of nurses serving in a state
hospital.

Methods: In the
research, questionnaires were applied to all nurses and a total of 326 usable
questionnaires were obtained. This study was descriptive and was conducted in a
public hospital operating in the city center of Ankara. The data in the study was
obtained by researchers using the “Hospital Nurse Assessment Questionnaire”.
Chi-square analysis was used to analyse the data. 

Results: : In this research
it was determined that 96.3% of the nurses
contacted a physician or a chemist when there is an adverse situation in the
medicine request for patients, 83.7% always questioned the patient’s medicine-food
allergy past before application and 78.5% returned the unused drug to the
pharmacy. Furthermore, it was determined that, 84% of the nurses stored the
drug in conformity with the storage requirements in order to use when needed,
96.6% monitored the expiry dates of the drug, 90.8% trained the patient
regarding the drug and 51.2% made notifications on the unexpected adverse
effects. Total employment period, in service training status and the variables
of the department of service have been found to be important factors affecting
the nurses’ behaviours on rational drug use.

Conclusion: In the direction of this study it can be said that the nurses included
within this study need improvement on some aspects of their rational drug use.

Keywords: Rational Drug Use; Nurse; Hospital

Anahtar Kelimeler

Akılcı İlaç Kullanımı, Hemşire, Hastane

Kaynakça

• Afriyie D, Tetteh R. A Description of the Pattern of Rational Drug Use in Ghana Police Hospital. Int J Pharm Pharmacol 2014;3(1):143–8.
• Aşiret GD, Bayrak Kahraman B, Yeğenoğlu S, Akdemir N, Baydar T. Geriatrik Hastalara Hizmet Veren Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Bilgi ve Deneyimlerinin Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics 2013;16 (4): 446-453.
• Çelik E, Şencan MN, Clark MP. Factors Affecting Rational Drug Use (RDU), Compliance and Wastage. Turkish Journal of Pharmaceutical Sciences 2013;10 (1): 15-170.
• Demirtaş E, Soylu M, Ödevci, N. Akılcı İlaç Uygulamalarında Sağlık Çalışanlarının Farkındalık Düzeyleri (Uygulamalı Bir Örneği Yeşilyurt Hasan Çalık Devlet Hastanesi). IV. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi (Sözel Bildiriler Kitabı). 1.Cilt, Ankara. 02-04 Mayıs, 2013:553-570.
• DSÖ. Conference of Experts on The Rational Use of Drugs. World Health Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, 1985;25-9.
• DSÖ. Promoting Rational Use of Medicines: Core Components, World Health Organization, 2002.
• DSÖ. Health Systems Financing, the Path to Universal Coverage, Achieving Better Health Outcomes and Efficiency Gains Through Rational Use of Medicine. The World Health Report, Technical Brief Series - Brief No 3, 2010.
• Kahraman G, Uğurluoğlu G. Türkiye İlaç Sektöründe Stratejik Ortaklıklar, Birleşme ve Satın Almalar: 2006-2014 Döneminin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 2016;4(4): 188-221.
• Kurt ME, Ceylan A, Sevinç K. Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi: Diyarbakır Selahaddin Eyyübi Devlet Hastanesi Örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2016;6(11): 263-274.
• Le Grand A, Hogerzeil HV, Haaıjer-Ruskamp FM. Intervention Research in Rational Use of Drugs: A review. Health Policy and Planning 1999;14(2): 89–102.Oguz E, Alasehirli B, Demiryurek AT. Evaluation of the Attitudes of the Nurses Related to Rational Drug Use in Gaziantep University Sahinbey Research And Gractice Hospital in Turkey. Nurse Education Today 2015; 35: 395-401.
• Rostova NB, Odegova TF. Rational Use of Drugs: Pharmaceutical Aspects of the Drug Selection. International Journal of Biomedicine, 2012;2(3): 237-241.Saygılı M, Özer Ö, Uğurluoğlu Ö. Bir Kamu Hastanesinde Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2015;8(3): 162-170.
• Soykut Gündoğar H, Kartal SE. Üniversite Öğrencilerinin Akılcı İlaç Kullanımı Hakkındaki Görüşleri, Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2017;1(1): 25-34.Şahingöz M, Balcı E. Hemşirelerin Akılcı İlaç Kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2013;12(1): 57-64.
• Toklu HZ, Demirdamar R, Gümüşel B, Yarış E, Dülger G. Rational drug use awareness of the nurses in the Turkish Republic of Northern Cyprus Near East University Hospital. Marmara Pharmaceutical Journal 2012;16:150-154.