TÜTÜN ÜRÜNLERİNE YÖNELİK OLUŞTURULAN POLİTİKALARA VERİLEN TEPKİLER VE TÜRKİYE’DEKİ KARŞILIĞI

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 2, 319 - 330, 30.06.2020

Ercan Asi , Sebahat Gözüm

https://doi.org/10.17049/ataunihem.616471

Öz

Tütün kullanımı kanser, akciğer hastalıkları ve kardiyovasküler hastalıklar gibi birçok bulaşıcı olmayan hastalık (BOH ) için ana risk faktörlerinden biridir. Erken ölümlerin önlenebilir risk faktörlerinden olan tütün tüketimi dünya genelinde her yıl 8 milyondan ve Türkiye’de de 100 binden fazla insanın ölümüne neden olmaktadır. Bu ölümlerin 7 milyondan fazlası doğrudan tütün kullanımı ve yaklaşık 1.2 milyonu da sigara dumanıyla karşılaşmakla ilişkilendirilmektedir. Küresel tütün kullanımının giderek artması, sağlığa olan tehdidi ve tütün pazarlamasına karşı ilk uluslararası halk sağlığı antlaşması olan “Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi (TKÇŞ)” 2003 yılında dünyaya tanıtılmıştır. TKÇS’ye taraf olan ülkelere tütünle mücadelede yol göstermek için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından TKÇS ölçütlerine göre altı adımdan oluşan MPOWER politika paketi hazırlanmıştır. Sözleşme mevcut ve gelecek nesilleri tütünün sağlığı, ekonomiyi, sosyal ve çevresel tahrip edici etkisinden korumayı hedeflemektedir. Türkiye MPOWER ölçütlerini tamamıyla uygulayan ilk ülkedir. Bu yüzden bu derleme yazının amacı tütün ürünlerine karşı oluşturulan politikalar, oluşturulan politikalara karşı verilen küresel tepkiler ve Türkiye’deki karşılığını açıklamaktır. Başka ülkeler ile karşılaştırma yaparken güncel olan Küresel Yetişkin Tütün Araştırmaları ve Dünya Sağlık Örgütü Küresel Tütün Raporlarından yararlanılmıştır. Yapılan literatür taramasında dünyada tütün tüketiminin giderek azaldığı anlaşılmaktadır. Türkiye’nin tütünle mücadelede yıllara göre ilerleme kaydettiği, bu ilerlemenin doğru ve yerinde uygulanan politikalar, doğru izlem ve değerlendirmelerden kaynaklandığı görülmektedir. Türkiye’de kamusal ve toplu yaşam alanlarında toplumun ikinci el sigara dumanına karşı korunduğu ancak, toplu taşıma araçları ve ev ortamında ikinci el sigara dumanından korunmaya yönelik politika geliştirmeye gereksinim olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Politikalar, Tütün, MPOWER

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

GLOBAL RESPONSE OF ESTABLISHED POLICIES AGAINST TOBACCO PRODUCTS AND POLICIES EVALUATION IN TURKEY

Öz

Tobacco use is one of the main risk factors for many noncommunicable diseases (NCD) such as cancer, lung and cardiovascular diseases. Tobacco consumption causes more than 8 million death each year in the worldwide and more than 100 thousand death in the Turkey. More than 7 million of these deaths have been associated with direct tobacco use and approximately 1.2 million have been associated with exposure to smoke. Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) which is the first international public health treaty and against the increasing tobacco use has been introduced to the world in 2003. The MPOWER policy package has been prepared by the World Health Organization (WHO) in six steps according to the FCTC criteria in order to guide the countries to fight against tobacco. The Convention aims to protect current and future generations from the destructive effects of tobacco on health, economy and social and environmental impacts. Turkey is the first country to implement MPOWER measure fully. Therefore, the purpose of this review is to explain policies against tobacco products to understand global response against established policies and to describe the policies evaluation in Turkey. Global Adult Tobacco Surveys and the World Health Organization Global Tobacco Reports were used to make comparisons with other countries. In the literature review, it is understood that tobacco consumption is decreasing in the world. Also, it is seen that Turkey's progress in the fight against tobacco. This progress is due to correct and on-site policies, correct monitoring and accurate evaluations. It is concluded that society in Turkey is protected against second hand smoke in public areas, but there is further needs to develop a policy for the protection of second hand smoke in public transports and home environment.

Anahtar Kelimeler

Policies, Tobacco, MPOWER

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• 1. Drope J, Schluger NW, Cahn Z, Drope J, Hamil S, İslami F, et al. Health Effect. In: Drope, Jeffery; Schluger NW, eds.The Tobacco Atlas, Sixth edition. 6th ed. Atlanta: American Cancer Society, İnc; 2018. p. 21-26 . [cited 2019 Aug 21]. Available from: https://tobaccoatlas.org/wp-content/uploads/2018/03/TobaccoAtlas_6thEdition_LoRes_Rev0318.pdf
• 2. World Health Organization. Tobacco. 2019 [cited 2019 Jul 24]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
• 3. T.C. Sağlık Bakanlığı. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye 2012. Ankara: Anıl Matbaa; 2014. 1-225 p. Erişim Tarihi: 01 Eylül 2019. Erişim Adresi: http://www.halksagligiens.hacettepe.edu.tr/KYTA_TR.pdf
• 4. World Bank. Word Bank Counrty and Leading Groups. 2019 [cited 2019 Aug 24]. Available from: https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/906519
• 5. Ergüder T. Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi̇: Küresel Sağlık İçin, Küresel Eylem. 1. Baskı. Ankara: Klasmat Matbaacılık;; 2008. p. 7-15. Erişim Tarihi: 28 Ağustos 2019. Erişim Adresi: https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/t20.pdf
• 6. da Costa e Silva VL. Foreword by the Secretariat of the WHO Framework Convention on Tobacco Control. Tobocco Control. 2019;28:p.79-80. doi:10.1136/tobaccocontrol-2018-054882 [cited 2019 Augh 20]. Available from: https://tobaccocontrol.bmj.com/content/28/Suppl_2/s79.abstract
• 7. World Health Organization. Who Report on the Global Tobacco Epidemic,2019. Ceneva: World Health Organization;; 2019. p. 20-117. [cited 2019 Augh 21]. Available from: http://www.who.int/tobacco/mpower/offer/en
• 8. World Health Organization. Tobacco control in Turkey. 2015 [cited 2019 Aug 11]. Available from: https://www.who.int/tobacco/about/partners/bloomberg/tur/en/
• 9. World Bank. Global Tobacco Control. 2019 [cited 2019 Aug 26]. Available from: https://www.worldbank.org/en/topic/tobacco
• 10. World Health Organization. WHO report on the global tobacco epidemic, 2017: monitoring tobacco use and prevention policies. Geneva: World Health Organization;; 2017. p.15-100 [cited 2019 Augh 18]. Available from: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/255874/9789241512824-eng.pdf
• 11. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Küresel Gençlik Tütün Araştırması. Ankara: Artı6 Medya Tanıtım Matbaa;; 2017. p. 7-8. Erişim Tarihi: 08 Ağustos 2019. Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tutun-mucadele-bagimlilik-db/duyurular/KGTA-2017_pdf.pdf
• 12. Öberg M, Jaakkola MS, Prüss-Üstün, Annette. Schweizer C, Woodward A. Second-hand smoke: Assessing the environmental burden of disease at national and local levels. Vol. 18, World Health Organization Environmental Burden of Disease Series. Geneva: World Health Organization; 2010. p. 4-10 [cited 2019 Augh 18]. Available from: https://www.who.int/quantifying_ehimpacts/publications/SHS.pdf?ua=1
• 13. Ministry of Health Of Ukraina. Global Adult Tobacco Survey Report Ukraine 2017 . Ministry of Health of Ukraina. Kiev: Ministry of Health of Ukraina;; 2017. p. 20-55 [cited 2019 Augh 15]. Available from: http://nccd.cdc.gov/gtssdata/Ancillary/Documentation.aspx?SUID=4&DOCT=1
• 14. Hellenic Ministry of Health and Social Solidarity. Global Adult Tobacco Survey, Greece 2013. Atina: 2013. p.10-39 [cited 2019 Augh 15]. Available from: http://www.who.int/tobacco/surveillance/survey/gats/grc_country_report.pdf?ua=1
• 15.Ministry of Health Romania. Global Adult Tobacco Survey Romania 2011. Bucharest: Ministry of Health Romania;; 2012. p.18-47 [cited 2019 Augh 15]. Available from: https://www.who.int/tobacco/surveillance/survey/gats/gats_romania_report_2011.pdf
• 16. Sklodowska TM, Center for Disease Contol and Prevention. Global Adult Tobacco Survey Poland 2009-2010. Warsaw: Polish Ministry of Health; p. 2010. 37-65 [cited 2019 Augh 18]. Available from: https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20113292391
• 17.T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu 2010. Ankara: Anıl Matbaa;; 2011. p. 15-72. Erişim Tarihi: 15 Temmuz 2019. Erişim Adresi: https://havanikoru.saglik.gov.tr/dosya/dokumanlar/yayinlar/KYTA-Turkiye-Raporu-2010-TR.pdf
• 18. World Health Organization. WHO report on the global tobacco epidemic, 2015: Raising taxes on tobacco. Geneva: World Health Organization;; 2015. p. 1-103 [cited 2019 July 18]. Available from: www.who.int/tobacco
• 19. Marquez; P. V, Moreno-Dodson B, Irwin A, Jha P, Peto R, Goodchild M, et al. Tobacco Tax Reform At the Crossroads of Health and Development: A Multisectoral Perspective. Washington: World Bank Group; 2017. p. 11-49 [cited 2019 July 20]. Available from: http://documents.worldbank.org/curated/en/824771507037794706/pdf/WP-P154568-TobaccoTaxReform-PUBLIC.pdf
• 20.T.C. Resmi Gazete. Bazı mallara uygulanacak özel tüketim vergisi hakkındaki ekli Kararın yürürlüğe konulması hakkında karar. 14 Ağustos 2019. Sayı: 1424. 2019. Erişim Tarihi:28 Ağustos 2019. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/08/20190815-16.pdf
• 21. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. Risk Faktörleri. Soytutan Çağlar İ, Aygün A, Özdemir TA, Bora Başara B, editör. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017. Ankara: Kuban Matbaacılık Yayıncılık; 2018. p. 50-60. Erişim Tarihi:10 Temmuz 2019. Erişim Adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,11588/istatistik-yilliklari.html
• 22.Onat A, Can G, Yüksel H, Ademoğlu E, Erginler-Ünaltuna N, Kaya A, ve ark. TEKHARF 2017: Tıp Dünyasının Kronik Hastalıklara Yaklaşımına Öncülük. ONAT A, editor. TEKHARF 2017. İstanbul: Logos Yayıncılık;; 2017. p. 120-131 p. Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2019. Erişim Adresi: http://file.tkd.org.tr/PDFs/TEKHARF-2017.pdf
• 23.Hacettepe Üniversitesi Nufus Etütleri Enstitüsü, T.C. Kalkınma Bakanlığı, TÜBİTAK. Ankara: Elma Teknik Basım Matbaacılık;; 2014. p. 272. Erişim Tarihi:01 Ağustos 2019. Erişim Adresi: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf
• 24. T.C. Resmi Gazete. Ulusal Tütün Kontrol Programı.7 Ekim 2006. Sayı: 26312. Erişim Tarihi: 20 Ağustos 2019. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/10/20061007-8.htm
• 25. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye’de Tütünle Mücadele Süreci. 2019. Erişim Tarihi:20 Ağustos 2019. Erişim Adresi: https://havanikoru.saglik.gov.tr/surec.html
• 26.T.C. Resmi Gazete. Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Yer, Araç, Bina ve Tesislerde Tütün Ürünü Tüketenlere Verilecek İdari Yaptırım Kararlarının Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ. 27 Mayıs 2008. Sayı:26888. Erişim Tarihi: 29 Ağustos 2019. Erişim Adresi: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/05/20080527-9.htm
• 27.T.C. Sağlık Bakanlığı. İllerde Tütün Kontrol Kurulu Kurulması Genelgesi.24 Mayıs 2007. Sayı:11083. Erişim Tarihi: 17 Ağustos 2019. Erişim Adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/mevzuat/genelgeler.html