YÖNETİMDE ETİK VE YOZLAŞMA

Yıl 2006, Cilt: 20 Sayı: 1, 265 - 289, 27.11.2010

Refat Çevikbaş

Öz

Yönetim ve yöneticilerin iyi işlev görememesi sonucu, buna
çözüm olarak girişilen reform çalışmalarında yönetimin hukuksal, siyasal,
örgütsel ve mali boyutlarına ağırlık verilerek sorunun etik boyutu ihmal
edilmektedir. Etik, en üstün ve kutsal değerler olan ahlak, hukuk ve dini
değerleri temel alan belirleyici bir olgu olup, kişinin veya çalışanların
davranışlarına temel teşkil eden ahlak ilkelerinin tümü olmaktadır. Yönetsel
alanda etik olgusu ise, doğru eylem ve işlemlere ulaşmak için gerekli olan ilke
ve standartların ifadesi olmaktadır.
Yönetimde denetim mekanizmasının genellikle seyrek ve sonradan
işletilmesi, gayri-şahsilik ilkesinin ortaya koyduğu tarafsızlık, sadakat ilkesi ve
yasal düzenlemeler kamu görevlilerinin kamu yararına ve çıkarına uygun
hareket etmesinde yeterli güce sahip olamamaktadır. Dolayısıyla etkinlik ve
verimlilikten uzak olan kamu yönetiminde, yönetsel etik, verimlilik için de
gerekli olmaktadır.
Kamu yönetiminde etiği gündeme getiren esas unsur ise “Yozlaşma”
olgusu olmaktadır. Yozlaşma olgusu ise merkeziyetçilik, yönetimde dışa
kapalılık-gizlilik ve tutuculuk, hizmet sunumunda yetersizlik, kurallara aşırı
bağlılık(şekilcilik), siyasallaşma, aracı kullanma ve rüşvet gibi nedenlerle ortaya
çıkmakta olup, bunları giderici önlemlerin alınması yönetsel etik için öncelikli
konulardan birisi olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahlak, Etik, Yozlaşma, Yönetim, Kalkınma

Kaynakça

• Akıllıoğlu Tekin, “Yönetimde Açıklık-Gizlilik ve Bilgi Alma Hakkı”, (Ulusal İdare Hukuku Kongresi, II. Kitap, Kamu Yönetimi, 01-04-Mayıs 1990,Ankara).
• Aksoy Şinasi, Yönetimde Etik Paneli, (21.05.2004 – ODTÜ Ankara).
• Aktan Coşkun Can, Politik Yozlaşma Ve Kleptokrasi: 1980-1990 Türkiye Deneyimi, (Afa Yayınları,1992,İstanbul).
• Berkman A. Ümit, Azgelişmiş Ülkelerde Kamu Yönetiminde Yolsuzluk Ve Rüşvet, (Todaie Yayınları, Ankara, 1983).
• “Yolsuzluk ve Rüşvete Karşı Önlemler”,(Boğaziçi
• Üniversitesi,Ekonomi ve İdari Bilimler Dergisi,Cilt:2,Sayı:1,1998).
• Bilgin Kamil Ufuk, “ Kamu Yönetiminde Yönetsel Etiğin Yönetim Ölçeğinde Değerlendirilmesi”, (21. Yüzyılda Nasıl Bir Kamu Yönetimi Sempozyumu, 7-9 Mayıs 1997, TODAİE, Ankara).
• Bilgin Mehmet Hüseyin, “Krizin Gerçek Kaynağı”, (Radikal Gazetesi, 10 Mayıs-2001).
• , “Politik Yozlaşmaya Ekonomik Bir Bakış ve Türkiye İçin Alternatif Öneriler” (Siyaset ve Yönetimde Etik Sempozyumu, Sakarya Üniversitesi,1998, Adapazarı).
• ,“Yozlaşma ve Türk Siyasal Yaşamının Yeniden Yapılanması: Bir Model Önerisi”, (Amme İdaresi Dergisi, Cilt:36, sayı:2,Haziran-2003.).
• Bowman James S., Ethical İssuesfor The Public Maneger, (Handbook Of Organization Manegement, Ed.William B. Eddy, Marcel Dekker, 1983,Newyork).
• Büyük Larousse, 1986: 3865 ve Ana Britannica, 1988: 340.
• Coşgun Şeyda, Yönetimde Etik ve Yozlaşma, (Yayınlanmamış Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 2003).
• Çulpan Refik, “Büroktatik Sistemin Yozlaşması”, (Amme İdaresi Dergisi,C.13,S.2,Haziran 1980).
• Dodel J. Patrick, “ İntegrity in The Public Service”, (Public Administration Review, 50. Year, Mary-June-1990).
• DPT, Kamu Yönetiminin İyileştirilmesi ve Yeniden Yapılandırılması, (Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Dpt Yayını, 2000, Ankara).
• Eken Musa Ve Şen Lütfi, Siyasal Ve Yönetsel Yozlaşmadan Seffaf Yönetime, Sorunlar-Öneriler, (Yayınlanmamış Çalışma, Milliyet Gazetesi,1993 Örsan Öymen 3.’Lük Ödülü İzmir,1994).
• Eken Musa, “Kamu Yönetiminde Gizlilik Geleneği Ve Açıklık İhtiyacı” (Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 2).
• El Attas Seyyid Hüseyin,Toplumların Çöküşünde Rüşvet,(Çev:Cevdet Cent,Pınar Yayınları,1988,İstanbul).
• Emre Cahit, Karşılaştırmalı Kamu Yönetimi; (Siyasal Kitapevi, 1997, Ankara).
• Eryılmaz Bilal, Bürokrasi, (Anadolu Matbaası, İzmir,1993).
• , Kamu Yönetimi, (4. Baskı, 1998, İstanbul).
• Fox Charles, The Use Of Philosophy İn Administrative Etihics, (Handbook Of Administrative Ethics, Ed. Terry L. Cooper, Marcel Dekker, 1994, Newyork).
• Gedikli B., Kamu Harcama Yönetiminde Kalite, (Yeminli Mali Müşavirlik Yayınları, 2001).
• Gökdayı İsmail, “Yozlaşan Kamu Yönetiminde Etik İkilemler, İlkeler ve Etik Kültür” (Siyasette ve Yönetimde Etik sempozyumu, Sakarya Üniversitesi, 1998, Adapazarı).
• Göktaş M. Emin, “Toplumsal Ve Siyasal Hayatımızda İhmal Edilen Bir Değer: Ahlak, Siyaset Ve Yönetimde Etik “,(Sakarya Üniversitesi- İ.İ.B.F.,Adapazarı, 1998).
• Gözübüyük A. Şeref Ve Akıllıoğlu Tekin, Yönetim Hukuku,(Turhan Kitapevi, Ankara,1993).
• Hançeroğlu Orhan, Felsefe Sözlüğü, (Remzi Kitapevi, İstanbul, 1989).
• Heidenheimer Arnold J.,(Ed.), Political Corruption; Reading In Comparative Analysis, (Holt, Renehard And Winston, Newyork,1989).
• İnan Kamran, Devlet İdaresi, (Ötüken Yayınevi, İstanbul, 1993).
• İzveren Adil, Toplumsal Törebilim,(Sosyal Ahlak, Ankara İktisadi Ve Ticari İlimler Akademisi Yayını No: 130, 1980, Ankara).
• Kazancı Metin, Halkla İlişkiler Açısından Yönetim ve Yönetilenler, (A.Ü.- S.B.F. Yayını;1978).
• Kernaghan Kenneth, Promating Public Service Ethics; The Codification Aption, (Ethics İn Public Service, Ed. Richard A. Chapman, Carleton Universty Pres, Ottawa, 1993).
• Kıllıoğlu İsmail, Ahlak Maddesi, (Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, Cilt: 1,Risale Yayınları, İstanbul,1990).
• Kazancı Metin, “Yönetsel Örgütlerde Yozlaşma Eğilimi”,(Amme İdaresi Dergisi,C.5,S.3, Eylül,1972).
• Meter J. Kenneth, Politics And The Bureducracy, (Brooks/Colo Publishing Company,1993, California).
• Mumcu Ahmet, Osmanlı Devletinde Rüşvet Özellikle Adli Rüşvet,(İnkilap Kitapevi,İstanbul,1985).
• Onar Sıddık Sami, İdare Hukuku, (Cilt I, İstanbul,1942).
• Örnek Acar, Kamu Yönetimi, (1991 İstanbul).
• Pehlivan İnayet, “Yönetimde Etik Sorunun Ve Kamu Yöneticisinin Etik Davranışları”, (21. Yüzyılda Nasıl Bir Kamu Yönetimi Sempozyumu,7- 9 Mayıs 1997, Todaie, Ankara).
• Picki Viktor, “Ombudsman Ve Yönetimde Reform”, (Amme İdaresi Dergisi, Çev: Turgay Ergun, Cilt:19, Sayı:4, Aralık 1986).
• Savaş Vural Fuat, “Politik Yozlaşma Ortamında Refah Devletten Minimal Devlete”,(Türkiye Günlüğü,Eylül-Ekim,1994).
• Tekeli İlhan ve Şaylan Gencay, “Rüşvet Kuramı” (Amme İdaresi Dergisi,C.7,S.3 Eylül 1974).
• Tekeli İlhan Ve Şaylan Gencay, “Rüşvet Kuramı”,(Amme İdaresi Dergisi,C.7,S.3,1997).
• Tutum Cahit,Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma,(TESAV Yayınları,1994).
• Ulug Feyzi, Yönetimde Meslek Etiği, (Yönetimde Etik Paneli, 21.05.2004, ODTÜ, Ankara).
• Yayla Atilla, “Yolsuzluklar Nereye Kadar”,(Hak-İş Dergisi,Sayı:25,Ekim- 1993).
• Yılgör A.G., “Toplam Kalite Yönetiminin Özel Sektör Ve Kamu Kesimi İçin Ortak Model Oluşturabilme Potansiyeli” (İktisat Dergisi,Sayı: 405,Eylül-2000).
• Yudin P. ve Rosenthal M., Felsefe Sözlüğü,(Çev: Aziz Çalışlar, Sosyal Yayımları, İstanbul, 1997).