EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ UYGULAMALARININ ÇALIŞANLARIN TÜKENMİŞLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ: SAĞLIK SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2007, Cilt: 21 Sayı: 1, 201 - 213, 27.11.2010

H. Nejat Basım Harun Şeşen

Öz

EFQM (European Foundation for Quality Management)
Mükemmellik Modeli, Avrupa ve Ulusal Kalite Ödülünü esas alan yapısıyla,
ülkemizde toplam kalite felsefesinin uygulamaya taşınmasında önemli bir yönetim
aracıdır. Model, tüm kaynakların etkili ve verimli kullanımını, yüksek performansı
ve sürekli iyileştirmeyi sağlayacak süreçleri ve bunlar arasındaki ilişkileri
düzenlemektedir. Bu çalışmada EFQM Mükemmellik Modeli uygulamalarının
çalışanların mesleki tükenmişliklerini ne ölçüde etkilediği araştırılmıştır. Bu
bağlamda, EFQM Mükemmellik Modelini etkili biçimde uygulayan ve 2006
yılında Ulusal Kalite Ödülü’nü almış olan bir hastane ile, anılan modeli
uygulamayan iki ayrı hastanenin çeşitli kliniklerinde görev yapan 241 hemşirenin
mesleki tükenmişlik düzeyleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Sonuçlar, kalite
ödülü kazanmış hastanede görev yapan hemşirelerin, duygusal tükenme, düşük
kişisel başarı ve genel tükenmişlik düzeylerinin diğer iki hastanedekilere göre
daha düşük olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

EFQM Mükemmellik Modeli, hemşire, tükenmişlik

Kaynakça

• Altun, İ. (2002) “Burnout and Nurses” Personal and Professional Values”, Nursing Ethics, 9(3), ss.69-278.
• Bakker, A. B., Schaufeli, W. B., Demerouti, E., Janssen, P. M. P., Van Der Hulst, R. ve Brouwer, J. (2002) “Using Equity Theory To Examine the Difference Between Burnout and Depression”, Anxiety, Stress and Coping, ss.247-268.
• Cardinell, C. (1981) “Burnout ? Mid-life Crisis ? Let’s Understand Ourselves”, Contemporary Education, 52(2), 103-108
• Chemiss, C. (1980), Staff Burnout, Job Stres in the Human Service, Sage Publications, Beverly Hills, California.
• Cordes, C. L. ve Dougherty, T. W (1993) “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”, Academy of Management Review, 18, ss.621-656.
• EFQM (2006), www.efqm.org, 20.07.2006.
• Ergin C. (1992) “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, R. Bayraktar ve İ. Dağ (der.) VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, Ankara, ss.143-154.
• Geurts, S. ve Gründermann, R. (1999) “Workplace Stres and Stres Prevention in Europe”, M. Compier ve C. Cooper (eds.) Preventing Stres, Improving Productivity; European Case Studies in the Workplace, Routledge, London, ss.9-32.
• Greenglass, E. R., Burke, R. J. ve Fiksenbaum, L. (2001) “Workload and Burnout in Nurses”, Journal of Community and Applied Social Psychology, 11, ss.211-215.
• Izgar, H. (2001), Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• KalDer (2006), www.kalder.org.tr, 27.07.2006.
• Jenkins, R. ve Elliott, P. (2004) “Stressors, Burnout and Social Support: Nurses in Acute Mental Health Settings”, Journal of Advanced Nursing, 48(6), ss.622-631.
• Lee, H., Song, R., Suk Cho, Y., Lee, G. Z. ve Daly, B. (2003) “A Comprehensive Model For Predicting Burnout in Korean Nurses”, Journal of Advanced Nursing, 44(5), ss.534-545.
• Leiter, M. P. (1991) “Coping Patterns as Predictors of Burnout: The Function of Control and Escapist Coping Patterns”, Journal of Organizational Behavior, 12, ss.123-144.
• Maslach, C. (1982) Burnout, the Cost of Caring, Prentice Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981) “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, 2, ss.99-113.
• Maslach, C. ve Jackson, S. H. (1984) “Patterns of Burnout Among a National Sample of Public Contact Workers”, Journal of Health and Human Resource Administration, 7, ss.189-212.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001) “Job Burnout”, Annual Review of Psychology, 52, ss.397-422.
• Pinikahana, J. ve Happell, B. (2004) “Stres, Burnout and Job Satisfaction in Rural Psychiatric Nurses: A Victorian Study”, Austrilian Journal of Rural Health, 12, ss.120-125.
• Rice, P. L. (1992) Stres and Health, Brooks/Cole Publishing, Pacific Grove, California.
• Rose, J. (1995) “Stress and Residential Staff: Towards an Integration of Existing Research”, Mental Handicap Research, 8, ss.220-236.
• Rusjan, B. (2005) “Usefulness of the EFQM Excellence Model: Theoretical Explanation of Some Conceptual and Methodological Issues”, Total Quality Management, 16, 3, ss. 363-380.
• Sandbrook, M. (2001) “Using the EFQM Excellence Model as a Framework for Improvement and Change”, Journal of Change Management, 2, 1, ss. 83-90.
• Wright, T. A. ve Bonett, D. G. (1997) “The Contribution of Burnout to Work Performance”, Journal of Organizational Behavior, 18, ss.491-499.
• Wright, T. A. ve Cropanzano, R. (2000) “Pschological Well-being and Job Satisfaction as Predictors of Job Performance”, Journal of Occupational Health Psychology, 5, ss.84-94.