TURİZMİN BÖLGELERARASI GELİŞMİŞLİK FARKLARINI GİDERMEDEKİ ROLÜ (TÜRKİYE ÖRNEĞİ)

Yıl 2009, Cilt: 23 Sayı: 1, 19 - 47, 27.11.2010

Onur Gülbahar

Öz

Günümüzde, dünyanın hemen her ülkesinin bölgeleri arasında
gelişmişlik farkları bulunmaktadır. Bu dengesizlik, ekonomik, sosyal, politik,
kültürel birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu sorunların çözümü için
ülkeler, bölgesel kalkınma politikası belirlemekte, çeşitli planlar, projeler
uygulamaktadırlar. Ülkemizde de bu yöndeki çalışmalar, planlı dönemden beri
artarak devam etmektedir. Türkiye’de mevcut bölgesel dengesizliğin
Anadolu’nun ortasından doğusuna doğru negatif yönde gerçekleştiği
görülmektedir. Turistik kentlerimizin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında
üst sıralarda olması, geri kalmış bölgelerimizde, diğer sektörlere göre maliyet,
gelir, istihdam, yatırım gibi avantajlara sahip olan turizm endüstrisinin
geliştirilmesi gereğini ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bölge, Kalkınma, Bölgesel Dengesizlik, Turizm, Türkiye

Kaynakça

• Bahar, O. ve Kozak, M. (2006), Turizm Ekonomisi, Detay Yayıncılık, Yay.No.159, Ankara.
• Barutçugil, İ. (1989), Turizm İşletmeciliği, Üçüncü Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
• Cooper, C.P. and Özdil, İ. (1992), “From Mass to Responsible Tourism: The Turkish Experience,” Tourism Management, Butterworth-Heinemann Ltd., London/U.K.
• Çeken, H. (2003), Küreselleşme, Yabancı Sermaye ve Türkiye Turizmi, Değişim Yayınları, İstanbul.
• DİE. (2001), İstatistik Göstergeler 1923-1998, Yay. No:2252, Ankara.
• Dinçer, M.Z. (1993), Turizm Ekonomisi ve Türkiye Ekonomisinde Turizm, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Dinler, Z. (1978), Bölgesel İktisat, Bursa İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, Yay. No:32, Bursa.
• Dinler, Z. (2005), Bölgesel İktisat, Yenileştirilmiş 7.Basım, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• DPT. (1963), Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1963-1967, Ankara.
• DPT. (1967), İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1968-1972, Ankara.
• DPT (1973), Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1973-1977, Yay.No: DPT 1272, Ankara.
• DPT. (1979), Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı 1979-1983, Yay.No: DPT 1664, Ankara.
• DPT. (1985), Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1985-1989, Yay.No: DPT 1974, Ankara.
• DPT. (1989), Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı 1990-1994, Yay.No: DPT 2174, Ankara.
• DPT. (1995), Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1996-2000, Ankara, http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan7.pdf, 13.05.2008.
• DPT. (2000a), Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005, DPT Yayınları, Ankara.
• DPT. (2000b), Doğu Anadolu Projesi Ana Planı, Yönetici Özeti, http://ekutup.dpt.gov.tr/bolgesel/dap/ozet.pdf, 12.05.2008.
• DPT. (2000c), Doğu Karadeniz Bölgesel Gelişme Planı (DOKAP) Nihai Rapor, Yönetici Özeti, http://ekutup.dpt.gov.tr/bolgesel/ dokap/ ozet. pdf, 12.05.2008. (2006), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan9.pdf, 11.05.2008. Kalkınma Planı 2007-2013, Ankara,
• DPT. (2007a), Dokuzuncu Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, http://ekutup.dpt.gov.tr/turizm/oik679.pdf, 18.05.2008.
• DPT. (2007b), Orta Vadeli Program 2008-2010, Ankara,http://ekutup.dpt. gov.tr/ program/200810.pdf, 13.05.2008.
• DPT. (2007c), 2008 Yılı Programı, Ankara, http://ekutup.dpt.gov.tr/ program/2008_programi.pdf, 11.05.2008.
• DPT. (2008a), Bölgesel Gelişme, http://www.dpt.gov.tr, 11.05.2008.
• DPT. (2008b), Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması-1996, http://www.dpt.gov.tr/bgyu/seg/cog_bolge1996.html, 11.05.2008
• DPT. (2008c), Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması-2003, http://www.dpt.gov.tr/bgyu/seg/cog_bolge.html, 11.05.2008.
• DPT. (2008d), İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması- 1996, http://ekutup.dpt.gov.tr/bolgesel/dincerb/il/1.pdf, 08.08.2008.
• DPT. (2008e), İllerin Sosyo-Ekonomik
• Gelişmişlik Sıralaması-2003,
• http://www.dpt.gov.tr/bgyu/seg/iller2003.html, 11.05.2008.
• DPT Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü. (2006), Yeşilırmak Havza Gelişim Projesi, Bölgesel Gelişme Ana Planı Yönetici Özeti, http://www.dpt.gov.tr/bgyu/bkp/YHGP_Ozet.pdf, 12.05.2008.
• DPT Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü. (2007), Yeni Bölgesel ekutup.dpt.gov.tr/bolgesel/politika/uygulama.pdf, 11.05.2008. Politika ve Uygulamaları, Ankara,http://
• DTM. (2008), Türkiye İhracatının Gelişimi, www.dtm.gov.tr, 11.05.2008.
• Elmas, G. (2001), Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Dengesizlikler: AB ve Türkiye, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Erkal, M.E. (1990), Bölge Açısından Azgelişmişlik, 2.Baskı, Der Yayınevi, İstanbul.
• Gündüz, A.Y. (1994), Bölgesel Dengesizlik ve GAP Projesi, Malatya.
• Han, E. ve Kaya, A.A. (2006), Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika, 5.Baskı, Nobel Yayınları, Ankara.
• Ildırar, M. (2004), Bölgesel Kaklıma ve Gelişme Stratejileri, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• İçöz, O. (2005), Turizm Ekonomisi, 3.Bası, Turhan Kitabevi, Ankara.
• İlkin, A. ve Dinçer, M.Z. (1991), Turizm Kesiminin Türk Ekonomisindeki Yeri ve Önemi, TOBB Yayın No: 217, Ekonomik ve Sosyal Sorunlar- Çözüm Önerileri Dizisi: 2, İstanbul.
• Klaassen, L.H. (1965), Amenagement Economique et Social du Territoire, O.C.D.E., Paris.
• Konya Ticaret Odası Etüd Araştırma Servisi. (2006), Araştırma Raporu: Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye, Haz: Nazlı Maç, Sayı:2006- 117/76, Konya, http://www.kto.org.tr/dosya/rapor/kalkinmaajans.pdf, 15.05.2008.
• Stilwell, F.J.B. (1980), Bölgesel İktisat Politikası, Çev:Sevgi Güran, Batur Matbaası, İstanbul.
• Şanlı, C. (1978), “Bölgelerarası Dengesizliğe İktisadi Gelişme Teorileri Açısından Bir Yaklaşım”, (Basılmamış Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi), İstanbul.
• Taneri, E. (1977), Bölge Planlama, İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi Yayınları, Sayı: 148, İstanbul.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008a), Turizm Gelirlerinin GSMH İçindeki Payı, http://www.kultur.gov.tr/, 13.08.2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008b), 2006 Yılı Sınır Giriş-Çıkış İstatistikleri, http://www.kultur.gov.tr, 01.07.2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008c), 2005-2008 Yıllarındaki Turizm Gelir Giderleri (Aylık), http://www.kultur.gov.tr, 03.07.2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008d), 1985-2006 yıllarında ülkemize gelen yabancıların milliyetlere göre dağılımı http://www.kultur.gov.tr,11.05. 2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008e), Giriş-Çıkış Yapan Yabancı ve Vatandaşlar - Eylül 2008, http://www.kultur.gov.tr/TR/ Tempdosyalar/ 242477__Eylul2008.pdf, 15.11.2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008f), Yabancı Ziyaretçiler ve Vatandaş Araştırması,http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F88 92433CFF2B81939FD5B60AFA136DF7714D282500, 18.08.2008. T.C. Kültür İstatistikleri,http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F889 2433CFF2B81939FD5B60AFAFFDE13C621852F44, 18.08.2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008h), Giriş-Çıkış Yapan Yabancı ve Vatandaşlar 2007 Yılı Genel Değerlendirmesi, http://www. kultur.gov. tr/TR/Tempdosyalar/235213giriscikis2007.pps#319,18.08.2008.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2008i), Konaklama İstatistikleri, http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF2B 81939FD5B60AFA44338F0DD5A3722B, 18.08.2008.
• TCMB İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü. (2008), “Ödemeler Dengesi İstatistikleri, Tanım ve Türkiye Uygulaması”, http://www.tcmb.gov.tr/odemedenge/odemet.pdf, 16.07.2008.
• Tolungüç, A. (1992), “Turizm Ekonomisi”, Türkiye Ekonomisi “Sektörel Gelişmeler”, Türkiye Ekonomi Kurumu Yayını, Ankara.
• Tuna, Y. (1990), Sanayileşme Stratejileri ve Türkiye, Deniz Harp Okulu Komutanlığı, İstanbul.
• TÜİK. (2008a), Türkiye İstatistik Yıllığı 2007, www.tuik.gov.tr, 12.05.2008.
• TUİK. (2008b), İstihdam Edilenlerin Yıllar ve Cinsiyete Göre İktisadi Faaliyet Kolları, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id= 25&ust_ id=8, 05.01.2008. TUİK. (2008c), İşteki Durum ve Ekonomik Faaliyete Göre İstihdam Edilenler,Türkiye,http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=25 &ust_ id=8, 15.08.2008.
• TÜİK. (2008d), İstatistik amaçlı bölge sınıflaması Düzey 2'ye (26 bölge) göre http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=25&ust_id=8, 15.08.2008. sektörel dağılımı, 2004-2005,
• TÜİK. (2008e), İstatistik amaçlı bölge sınıflaması Düzey 2'ye (26 bölge) göre http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=25&ust_id=8, 15.08.2008. sektörel dağılımı, 2005-2006,
• Türkoğlu, M. (2002), “Bölgesel Kalkınmada Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin (KOBİ’lerin) Rolü ve Göller Bölgesi Örneği”, (Basılmamış Doktora Tezi, İ.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü), İstanbul.
• TÜRSAB. (2002), “Ziyaretçilerin %60’ı Paket Turlarla Geliyor, www. Tursab.org.tr, 07.04.2002.
• TÜRSAB. (2008), Turizm Endüstrisinde İstihdam, http:// www.tursab.org.tr/ content/turkish /istatistikler/ gostergeler/ 04istihdam. htm,15.08.2008.
• Ünlüönen, K. ve diğerleri. (2007), Turizm Ekonomisi, Nobel Yayın Dağıtım, Yay.No: 1210, Mesleki ve Teknik Yayınlar Serisi No:16, Ankara.
• Yağcı, Ö. (2007), Turizm Ekonomisi, 2.Baskı, Detay Yayıncılık: 63, Ankara.
• Yarcan, Ş. (1996), Türkiye’de Turizm ve Uluslararasılaşma, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.