WASHİNGTON KONSENSÜSÜ’NDEN KÜRESEL MALİ KRİZE MALİ DİSİPLİN VE TÜRKİYE’DEKİ GELİŞMELER

Yıl 2011, Cilt: 25 Sayı: 1, 31 - 53, 07.07.2011

Birol Karakurt

Öz

Küresel ekonominin son 20 yıllını şekillendiren Washington
Konsensüsü, 1980’li yıllarda Latin Amerika ülkelerinin ekonomilerini istikrarlı
kılmaları için gündeme gelmiştir. Konsensüsün politika önerileri IMF ve Dünya
Bankası gibi Washington merkezli kurumlar tarafından tüm gelişmekte olan
ülkelere de önerilmiştir. Konsensüsün en önemli politika önerisi mali
disiplindir. Konsensüse paralel uygulanan IMF politikalarında da bütçe
açıklarından ve borç stokundan kaynaklanan krizlerin engellenmesi için mali
disiplinin sağlanmasına öncelik verilmiştir.
Türkiye’de uygulanan istikrar programları mali disiplini hedeflemesine
rağmen yaşanan dönemsel krizler mali kırılganlığın devam ettiğini
göstermektedir. Washington Konsensüsün aksine küresel mali krizle birlikte
mali gevşeme Türkiye’de de etkisini göstermiş ve mali gevşemenin etkileri
merkezi yönetim bütçesine ve orta vadeli programa yansımıştır.

Anahtar Kelimeler

Washington Uzlaşması, Mali Disiplin, Küresel Kiriz, IMF, Türkiye

Kaynakça

• Batırel, Ö. F. (2008), “Global Ekonomik Kriz ve Türk Kamu Maliyesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 7, Sayı 13, 1-9.
• Bresser-Pereira, L. C. (1991), “Washington Consensus or Fiscal Crisis Approach?”, University of Chicago, Department of Political Science, East-South Systems Transformations Project. Working Paper 6, January 1991, 1-31.
• BSB (2005), 2005 Başında Türkiye’nin Ekonomik ve Siyasal Yaşamı Üzerine Değerlendirmeler, Ankara, http://www.bagimsizsosyal bilimciler.org/ Yazilar_BSB/BSB2005Mart.pdf (Erişim:09.09.2009)
• BSB (2006), IMF Gözetiminde On Uzun Yıl, 1998-2008: Farklı Hükümetler, Tek Siyaset, Bağımsız Sosyal Bilimciler 2006 Yılı Raporu, Ankara. http://www.bagimsizsosyalbilimciler.org/Yazilar_ BSB/BSB2006_Final .pdf (Erişim: 09.09.2009).
• COHA RESEARCH (2005), “The IMF and the Washington Consensus: A Misunderstood and Poorly Implemented Development Strategy”, Weekend Release: Sunday, July 17, 1-6. http://www.williambowles. info/americas/imf.html (Erişim:18.12.2009)
• Cooper, H. ve Savage, C. (2008), “A Bit of ‘I Told You So’ Outside World Bank Talks”, The New York Times, October 10.
• Development Committee (2006), “Fiscal Policy for Growth and Development: An Interim Report,” Background Paper, DC2006-0003, April, (Washington: World Bank and International Monetary Fund), http://siteresources.worldbank.org/DEVCOMMINT/Docum entation/20890698/DC2006-0003(E)-FiscalPolicy.pdf (Erişim:12.09.2009)
• DPT (2006), 9.Kalkınma Planı (2007-2013), Ankara., www.dpt.gov.tr/Doc Objects/Download/ 1968/plan9.pdf (Erişim:10.11.2009).
• DPT, Orta Vadeli Program (2010-2012), Ankara. www.dpt.gov.tr/Doc Objects/.../Orta_Vadeli_Program_2010-2012, (Erişim:10.11.2009).
• Ekzen, N. (2008), “1980 Washington Mutabakatından-2007/08 Washington Krizine: Alternatif Hep IMF”, http://www.bagimsizsosyalbilimciler. org/ Yazilar_Uye/EkzenDec08.pdf (Erişim:13.11.2009)
• Ersel, H. (2009), “İşbirliği İradesi Olmadıkça Yeni Görevler IMF’yi Değiştirmez”, Referans Gazetesi, 24 Ağustos.
• Ertuna, Ö. (2009), “Krizden Alınacak Dersler Yeni Bir Fırsat mı?”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 43, 2009, 6-13.
• Ferhat E. ve Yılmaz H. H. (2003), “Kamu Borçlanması, İstikrar Programları ve Uygulanan Maliye Politikalarının Kalitesi: Genel Sorunlar ve Türkiye Üzerine Gözlemler”, ERC Working Papers in Economics 03/07, September 2003, 1-54.
• Fisher, S. (2003), “Globalization and Its Challenges”, revised ely0119.03, 1-39. http://www.iie.com/fischer/pdf/Fischer011903.pdf
• HM (2009), Borç Göstergeleri, http://www.hazine.gov.tr/irj/go/km/docs/ documents/Hazine20Web/İstatistikler/Borc_Gostergeleri_Sunumu/bor c_gostergeleri.pdf (Erişim:22.11.2009).
• HM (2010), Borç Göstergeleri, http://www.hazine.gov.tr/irj/go/km/docs/ documents/Hazine%20Web/İstatistikler/Borc_Gostergeleri_Sunumu/b orc_gostergeleri.pdf (Erişim:11.07.2010).
• Hudson, M. ve Sommers, J. (2008), “What is to be Done? The End of the Washington Consensus”, “Americia’s Best Political Newsletter” Counterpunch, Weekend Edition, December 12/14, 2008
• IMF (2009a), “The State of Public Finances: Outlook and Medium-Term Policies After the 2008 Crisis”, Prepared by the Fiscal Affairs Department, March 6, 1-51.
• IMF (2009b), “Fiscal Implications of the Global Economic and Financial Crisis”, SPN/09/13, June, 1-48.
• IMF (2009c), “World Economic Outlook: Crisis and Recovery”, World Economic and Financial Surveys, April.
• IMF (2009d), “World Economic Outlook: Sustaining the Recovery”, World Economic and Financial Surveys, October.
• KEP (2009), 2008 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı, Nisan, Ankara. http://www.sp.gov.tr/documents/KEP2008.pdf, (Erişim:17.09.2009).
• MB-OVMP (2008), Orta Vadeli Mali Plan (2009-2011), 8 Temmuz 2008, Resmi Gazete Sayı 26930 (mükerrer) (www.bumko.gov.tr/butce)
• Maliye Bakanlığı (2009), 2010 Yılı Bütçe Gerekçesi, Ekim, Ankara. http://www.bumko.gov.tr/TR/Genel/dg.ashx?DIL=1&BELGEANAH =15042&DOSYAISIM=butcegerekcetum.pdf (Erişim:07.01.2010).
• Merkez Bankası (2009), Finansal İstikrar Raporu, Kasım, Sayı 9, 1-44. http://www.tcmb.gov.tr/yeni/ evds/yayin/finist/bolumI-9.pdf
• Naim, M. (1999), “Fads and Fashion in Economic Reforms: Washington Consensus or Washington Confusion?”, Editor Foreign Policy Magazine, October 26, http://www.imf.org/ external/pubs/ft/seminar/1999/reforms/Naim.HTM (Erişim:26.10.2009)
• Perrotti, R. (2007), “Fiscal Space”- or Fiscal Policy under Constraints?, World Bank Research Digest, Vollume 2, Number 1, Fall 2007, 1-2.
• Rodrik, D. (2001), “Development Strategies For The Next Century”, August, 1- 55.http://www.eclac.org/prensa/noticias/comunicados/6/7616/Dani Rodrik29-08.pdf
• Rodrik, D. (2006), “Goodbye Washington Consensus, Hello Washington Confusion?”, January, http://www.hks.harvard.edu/fs/drodrik/Les sons%20of% 20the%201990s %20review%20_JEL_.pdf
• Rodrik, D. (2009), “The Turkish Economy After The Crisis”, Turkish Economic Association Discussion Paper 2009/9, 1-26. (http ://www.tek. org.tr)
• Sak, G. (2009), “Kahn Sosyalist Olmasa, IMF Böyle Olur muydu?”, Referans Gazetesi, 13.Ekim.
• Sak, G. ve Çağlar, E. (2009), “‘Washington Mutabakatı’ndan ‘İstanbul Kararları’na: Nereye Doğru Gidiyoruz?”, Tepav Politika Notu, Ekim, 1-6.http://www.tepav.org.tr/tur/admin/dosyabul/upload/ TEPAV_PN_Istanbul_Kara rlari.pdf (Erişim: 17.01.2010)
• Stiglitz, J. E. (2002), Küreselleşme Büyük Hayal Kırıklığı, (Çeviren: Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vural), Plan B, 2.Baskı, İstanbul.
• TEPAV (2009), “Ekonomik Krizin Bütçe Dengesi Üzerine Muhtemel Etkileri: 2009 Yılı Türkiye Merkezi Bütçe Büyüklüklerine İlişkin Tahminler”, Tepav Küresel Kriz Çalışma Grubu Değerlendirme Notu, 1-4.
• Ulagay, O. (2009), “Dünya ve Türkiye Komadan Çıkıyormu?”, Milliyet Gazetesi, 5 Nisan.
• Uzun, M. (2003), Washington Konsensüsü Çerçevesinde Dünya Ekonomisinde Yeniden Yapılanma Süreci ve Türkiye Ekonomisine Etkileri, Cumhuriyet Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sivas.
• Williamson, J. (1990), “What Washington Means by Policy Reform”, Peterson Institute for International Economics Speeches, Testimony, Papers, In: Edited by John Williamson, Latin American Adjustment: How Much Has Happened? Washington DC., Peterson Institute for International Economics Published April 1990, November 2002, http://www.iie.com/publications/papers/paper. cfm?ResearchID=486 (Erişim:20.11.2009)
• Williamson, J. (2000), “What Should the World Bank Think about the Washington Consensus?” The World Bank Research Observer, vol. 15, no. 2 (August 2000), 251–264.
• Yeldan, E. (2009), “İstanbul Kararları: IMF Değişti mi?”, Cumhuriyet: Ekonomi Politik, 7 Ekim, http://www.bilkent.edu.tr/~yeldane/ Yeldan232_07 Ekm09.pdf (08.12.2010)
• Yılmaz, D. (2008), “Küresel Mali Kriz ve Türkiye Ekonomisine Etkileri: Nasıl Başladı, Hangi Aşamadayız?”, Türkiye Ekonomi Kurumu Küresel Kriz ve Bunalım Çalıştayı, 27-28 Aralık, 1-13.
• Yılmaz, D. (2009), Bakanlar Kurulu/TBMM Plan Bütçe Komisyonu Sunumu, 21 Nisan. (www.tcmb.gov.tr)