KÜRESELMALİ KRİZİ ÖNLEMEDE MALİYE POLİTİKASININ ROLÜ VE TÜRKİYE’NİN KRİZE MALİYE POLİTİKASI CEVABI

Yıl 2010, Cilt: 24 Sayı: 2, 167 - 195, 06.07.2011

Birol Karakurt

Öz

İradi maliye politikasına oldukça yavaş ve politik olduğundan hoş
görüyle bakılmamaktadır. Oysaki, bugün maliye politikası etrafında yürüyen
tartışmalar oldukça önemlidir. Küresel mali krizin neden olduğu şiddetli
ekonomik daralma, ülkelerin genişletici maliye politikası uygulaması için güçlü
bir ortam sunmuştur. Bugünkü krizde, pek çok ülke toplam talebi teşvik ederek
ekonomik aktiviteleri canlandırmak amacıyla mali canlandırma paketleri kabul
etmiştir. Mali canlandırmanın amacı, kısa dönemde toplam talebi uyararak
ekonomik aktiviteleri desteklemektir. Mali canlandırmanın doğru zamanda
ortaya çıkması üretimdeki düşüşü dengeleyebilir. Fakat, mali canlandırma
paketleri beraberinde sürdürülebilirlik tartışmalarını da getirmektedir.
Mali kriz, bulaşma etkisi göstererek tüm dünyaya yayılmış ve birçok
ülkenin kamu maliyesi üzerinde büyük etkilere sahiptir. Krizin yıkıcılığını
azaltmak için uygulanan mali canlandırma önlemlerinin kamu açıkları ve
borçları üzerindeki etkisi oldukça geniş ve onun doğasına bağlıdır. Küresel mali
kriz, dünya ekonomisi için oldukça önemli zararlar ortaya koymaktadır.
Türkiye’de krizden önemli ölçüde etkilenmiştir. Hükümet, mali krizin neden
olduğu üretim ve istihdam kaybını telafi etmek için tüm dünya da olduğu gibi
mali teşvik paketi (vergi indirimi ve harcama artışlarına temellenen)
uygulamıştır. Maliye politikalarıyla ekonomiyi canlandırma girişimleri
sonucunda oluşacak bütçe açığının olası etkileri maliye politikasının
istikrarlandırıcı rolünü belirleyecektir.

Anahtar Kelimeler

Küresel mali kriz, mali canlandırma, genişletici maliye politikası, mali sürdürülebilirlik

Kaynakça

• Akat, A. S. (2007), “Maliye Politikası ve Konjonktür”, Vatan Gazetesi, 19.06.2007.
• Auerbach, A. J. ve Gale, W. G. (2009), “The Economic Crisis and the Fiscal Crisis: 2009 and Beyond”, February 19, 29p. http://www. taxpolicycenter.org/ UploadedPDF/411843_economic_crisis.pdf
• Barrell, R. Fic, T. ve Holland, D. (2009a), “Evaluating Policy Reactions to the Financial Crisis”, National Institute Economic Review No.207, 39-42.
• Barrell, R. Fic, T. ve Liadze, I. (2009b), “Fiscal Policy Effectiveness in the Banking Crisis”, National Institute Economic Review No.207 January, 43-50.
• Batırel, Ö. F. (2008), “Global Ekonomik Kriz ve Türk Kamu Maliyesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 7, Sayı 13, 1- 9.
• Çolak, Ö. F. (2009), “Krizi Çözmede Maliye Politikaları Nasıl Kullanılmalı?”, İşveren Dergisi, Mart, (http://www.tisk.org.tr/isveren).
• CBO (2008), “Options for Responding to Short-Term Economic Weakness”, CBO Paper, January, 1-27.
• DPT (2009), “Yatırım Teşvik, İstihdam ve Kredi Garanti Desteği Paketi”, DPT, Mayıs.
• DPT (2009), Orta Vadeli Mali Program (2010-2012), Ankara. Eğilmez, M. (2008), “Maliye Politikasının Tam Zamanıdır”, Radikal Gazetesi, 13.11.2008.
• Eğilmez, M. (2009), Krizde Öteki Ülkeler Ne Yapıyor?, Radikal Gazetesi, 12.03.2009.
• Elmendorf, D.W. ve Furman, J. (2008), “ If, When, How: A Primer on Fiscal Stimulus”, The Broking Institution, January 1-30.
• Executive Office of The President Council of Economic Advisers (2008), “The Case for Fiscal Policy to Forestall Economic Slowdown”, January 18, 2008. http://keithhennessey.com/wp-content/uploads/files/The %20 Case%20for%20Fi scal%20Policy.pdf
• Gale, W. Orszag, P. ve Sperling, G. (2001), “Stimulating the Economy Throuh Tax Policy: Principles and Applications”, The Brokings Institution, October 5, 1-7.
• Gürkaynak, R.S. (2008), “Türkiye Ekonomisi ve Küresel Krizde Makroekonomik Politikalar”, TEK, Ekonomik Bunalım ve Türkiye Ekonomisine Etkileri, Tartışma Metinleri, Aralık (http://www.tek.org.tr).
• HM (2009), “Küresel Mali Krize Karşı Politika Tedbirleri”, 22 Mayıs 2009; http://www.hazine.gov.tr/doc/ Guncel/Politika_Tedbirleri.pdf
• IMF, “The State of Public Finances: Outlook and Medium-Term Policies After the 2008 Crisis”, Prepared by the Fiscal Affairs Department, March 6, 2009, 51p.
• Kraay, A. ve Servén, L. (2008), “Fiscal Policy Responses to the Current Financial Crisis: Issues for Developing Countries”, December 10, http://econ.worldbank.org (Erişim: 18.04.2009)
• Krugman, P. (2005), “Is Fiscal Policy Poised for a Comeback?”, Oxford Review of Economic Policy, Vol.21, No.4, 515-523.
• KEP (2008), 2008 Yılı Katılım Öncesi Ekonomik Programı, Nisan Ankara. Lee, Y. Rhee, C. ve Sung, T. (2006), “Fiscal Policy in Korea: Before and After the Financial Crisis”, Int Tax Public Finan (2006) 13:509–531.
• MB (2009), “Kriz Maliyetlerinin Bütçeye Maliyeti”, Finansal İstikrar Raporu, Mayıs, www.tcmb.gov.tr
• PERI Report (2009), “A Progresive Program for Economic Recovery & Financial Reconstruction”, January 1, 25p. (http://www.peri. umass.edu)
• Pollin, R. Garrett-Peltier, H. Heintz, J. ve Scharber, H. (2008), “Green Recovery A Program to Create Good Jobs and Start Bulding a Law-Carbon Economy”, PERI Report, September, 1-35.
• Ray, N. (2009), “The Role of Fiscal Policy in the Current Enviroment”, Keynote Address to the Finance Professionals Forum, Sydney, 31 March, 20p. http://www.treasury.gov.au/documents/1510/PDF/ Nigel_Ray-Finance_Profes sionals_Forum.pdf
• Oxfam (2009), “What happened at the G20? Intial Analysis of the London Summit”, Oxfam Briefing Note, April, 1-10.
• Sharma, S. (2009), “Implementation of Fiscal Policy to Address the Current Financial Crisis Experiences from the Selected Asian Countries”, UN Economic and Social Commission for Asia and the Pasific Regional High-Level Workshop on “Strengthening the Response to the Global Financial Crisis in Asia-Pacific: The Role of Monetary, Fiscal and External Debt Policies”, 27-30 July, 33p.
• Spilimbergo, A. Symansky, S. Blanchard, O. ve Cottarelli, C. (2008), “Fiscal Policy for the Crisis”, IMF Prepared by the Fiscal Affairs and Research Departments, December 29, 1-37.
• Taylor, J. B. (2008), “The State of Economy and Priciples for Fiscal Stimulus”, November, 19, 1-6. http://budget.senate.gov/republican/ hearingarchive/testimo nies/2008/2008-11-19Taylor.pdf
• Taylor, J. B. (2009), “The Financial Crisis and the Policy Responses: An Empirical Analysis of What Went Wrong”, Working Paper 14631, January, 32p. http://www.nber.org/papers/w14631
• TEPAV (2008), “2007-08 Küresel Finans Krizinde Ülkelerin Politika Deneyimleri”, Tepav Küresel Kriz Çalışma Grubu Değerlendirme Notu, (www.tepav.org.tr).
• TEPAV (2009), “Türkiye Ekonomisi için Kriz Önlemleri”, Tepav Küresel Kriz Çalışma Grubu Raporu, Mart, (www.tepav.org.tr). Vergi Konseyi (2009), Küresel Kriz ve Türkiye, www.vergikonseyi.org, (yayınlar/kitaplar)
• Yeldan, E. (2008), “Kapitalizmin Yeniden Finansallaşması ve 2007 Krizi”, TEK, Ekonomik Bunalım ve Türkiye Ekonomisine Etkileri, Tartışma Metinleri, Aralık, (http://www.tek.org.tr).
• Yılmaz, D.(2009), “Bakanlar Kurulu/TBMM Plan Bütçe Komisyonu Sunumu”, 21 Nisan. www.tcmb.gov.tr (tartışma metinleri)
• Zandi, M.M. (2008), “Accessing the Macro Economic Impact of Fiscal Stimulus 2008”, Mood’s/Economy com, January, 1-6.