ANALİTİK AĞ SÜRECİ YAKLAŞIMIYLA EN UYGUN KATI ATIK BERTARAF SİSTEMİNİN BELİRLENMESİ: TRABZON İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2010, Cilt: 24 Sayı: 3, 183 - 197, 06.07.2011

Yasin Balaban Birdoğan Baki

Öz

Katı atık bertaraf etme problemi nitel ve nicel kriterleri bir arada
barındırmaktadır. Bu nedenle seçeneklerin değerlendirilmesinde çok kriterli
karar verme yöntemi olan Analitik Ağ Süreci (AAS) yöntemi kullanılmıştır.
Çalışmada Trabzon ili katı atık sorunun değerlendirilmesi için konusunda
uzman karar vericilerle görüşülmüş ve en uygun bertaraf etme seçeneği
belirlenmeye çalışılmıştır. Böylece gerçek bir ortamda AAS modelinin
kullanılmasıyla ülke genelinde yapılacak çalışmalara ışık tutulacaktır. Bu
amaçla belirlenen kriterler; finansal, çevresel olabilirlik, personel yönetimi,
toplum algısı ve teknoloji olmak üzere 5 gruba ayrılmıştır. Ayrıca, kriterler arası
ilişkiler belirlenerek bir ağ modeli geliştirilmiştir. Sonuç olarak, “düzenli
depolama, kompostlama ve yakma” seçeneği en uygun bertaraf etme seçeneği
olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çok kriterli karar verme, katı atık yönetimi, Analitik Ağ Süreci.

Kaynakça

• Aydın, N. (2007), Katı Atık Yönetiminde Optimal Planlama İçin Bulanık Doğrusal Programlama Yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Banar, M. Cokaygil, Z. ve Ozkan A. (2009), Life Cycle Assessment of Solid Waste Management Options for Eskisehir, Turkey, Waste Management, 29, ss.54-62.
• Chambal, S., Shoviak M. ve Thal, A. E. (2003), Decision Analysis Methodology to Evaluate Integrated Solid Waste Management Alternatives, Environmental Modeling and Assessment, 8, ss.25-34.
• Chang, N. B. ve Wang, S.F. (1997), A Fuzzy Goal Programming Approach for The Optimal Planning of Metropolitan Solid Waste Management Systems. European Journal of Operational Research, 99, ss.303-321.
• Chang, N. B., Parvathinathan, G. ve Breeden, J. B. (2008), Combining GIS with Fuzzy Multicriteria Decision-Making for Landfill Siting in A FastGrowing Urban Region. Journal of Environmental Management, 87, ss.139-153.
• Cosmi, C., Cuomo, V., Macchiato, M., Mangiamele, L., Masi S. ve Salvia M. (2000), Waste Management Modeling by MARKAL Model: A Case Study for Basilicata Region. Environmental Modeling and Assessment, 5, ss.19-27.
• Çevre ve Orman Bakanlığı. (2008), Atık Yönetimi Eylem Planı (2008-2012), T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Hokkanen, J. ve Salminen, P. (1997), Choosing a Solid Waste Management System Using Multicriteria Decision Analysis, European Journal of Operational Research, 98, ss.19-36.
• Huang, G.H., Sae-Lim, N., Liu, L. ve Chen, Z. (2001), An Interval-Parameter Fuzzy-Stochastic Programming Approach for Municipal Solid Waste Management and Planning, Environmental Modeling and Assessment, 6, ss.271–283.
• Karagiannidis, A. ve Moissiopolous, N. (1997), Application of ELECTRE III for the Integrated Management of Municipal Waste in the Greater Athens Area, European Journal of Operational Research, 97, ss.439- 449.
• Khan, S. ve Faisal, M. N. (2008), An Analytic Network Process Model for Municipal Solid Waste Disposal Options, Waste Management, 28, ss.1500-1508.
• Li, Y.P. ve Huang, G.H. (2006), An Inexact Two-Stage Mixed Integer Linear Programming Method for Solid Waste Management in The City of Regina, Journal of Environmental Management, 81, ss.188-209.
• Liamsanguan, C. ve Gheewala S. H. (2008), LCA: A Decision Support Tool for Environmental Assessment of MSW Management Systems, Journal of Environmental Management, 87, ss.132-138.
• Mazlum, M., Kalemci, A., Yılmaz, F., Ayaz, F., Kurak, G., Sağır, B., Hatinoğlu, D., Hatinoğlu, A. B., Terzioğlu, H., Aslan, H., Bulut, P. ve Semercioğlu, A. (2008), Trabzon İl Çevre Durum Raporu, T.C. Trabzon Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Trabzon.
• Moutavtchi, V., Stenis, J., Hogland, W., Shepeleva, A. ve Andersson, H. (2008), Application of The WAMED Model to Landfilling, Journal Material Cycles and Waste Management, 10, ss.62-70.
• Ohman, K. V. H., A Hettiaratchi, J. P., Ruwanpura, J., Balakrishnan, J. ve Achari, G. (2007), Development of A Landfill Model To Prioritize Design and Operating Objectives, Environmental Monitoring and Assessment, 135, ss.85-97.
• Saaty, T. L. (1999), Fundamentals of Analytic Network Process, ISAHP 1999, Kobe, Japan.
• Saaty, T. L. ve Vargas, L. G. (2006), Decision Making with the Analytic Network Process: Economic, Political, Social and Technological Applications with Benefits, Opportunities, Costs and Risks, Springer Science+Business Media, LLC, New York, USA.
• Tseng, M. L. (2009), Application of ANP and DEMATEL to Evaluate the Decision-Making of Municipal Solid Waste Management in Metro Manila, Environmental Monitoring and Assessment, 156, ss.181-197.
• Tseng, M. L. ve Lin, Y. H. (2009), Application of Fuzzy DEMATEL to Develop A Cause and Effect Model of Municipal Solid Waste Management in Metro Manila, Environmental Monitoring and Assessment, 158, ss.519-533.
• Turan, N. G., Çoruh, S., Akdemir, A. ve Ergun, O. N. (2009), Municipal Solid Waste Management Strategies in Turkey, Waste Management, 29, ss. 465-469.
• Vego, G., Kučar-Dragičević, S. ve Koprivanac, N. (2008), Application of MultiCriteria Decision-Making on Strategic Municipal Solid Waste Management in Dalmatia, Croatia, Waste Management, 28, ss.2192- 2201.
• Weitz, K., Barlaz, M., Ranjithan, R., Brill, D., Thorneloe, S. ve Ham, R. (1999), Life Cycle Management of Municipal Solid Waste, International Journal of LCA, 4(4), ss.195-201.
• http://www.superdecisions.com/, erişim tarihi: 07.10.2008.