YÖNETİCİYE DUYULAN GÜVEN VE TÜKENMİŞLİK ARASINDAKİ İLİŞKİLER: ANKARA’DAKİ DEVLET HASTANELERİNDE ÇALIŞAN İDARİ PERSONEL ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2010, Cilt: 24 Sayı: 4, 113 - 135, 06.07.2011

Güler Sağlam Arı Ayça Tunçay

Öz

Bu çalışmanın amacı hastanelerde idari personel olarak çalışan
personelin bir üst yöneticilerine karşı duygusal ve bilişsel güvenleri ile
tükenmişlikleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Güven duygusal ve bilişsel
güven olmak üzere iki ayrı değişken olarak, tükenmişlik ise duygusal
tükenmişlik, kişisel başarıda düşme hissi ve duyarsızlaşma olmak üzere üç ayrı
boyutta incelenmiştir. Araştırma verileri Ankara merkezindeki 12 hastanede
çalışan 376 idari personelden elde edilmiştir. Araştırma sonunda bir üst
yöneticiye duyulan duygusal güvenin duygusal tükenmişlik üzerinde
açıklayıcılığının diğer tükenmişlik boyutlarından daha fazla olduğu
belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Güven, tükenmişlik, yönetici, hastaneler

Kaynakça

• Arslantaş, C.C. ve Dursun, M. (2008) “Etik Liderlik Davranışının Yöneticiye Duyulan Güven ve Psikolojik Güçlendirme Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Dolaylı Rolü”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,8(1), ss.111 128.
• Ashforth, B.E. ve Lee, R.T. (1997) “Burnout As A Process: Commentary On Cordes, Dougherty And Blum”, Journal Of Organizational Behavior, 18, ss.703 708.
• Aslan, H., Ünal,M. (1996) “Tıpta Uzmanlık Öğrencisi Hekimlerde Tükenme Düzeyleri”, Türk Psikiyatri Dergisi, 7, 39-45.
• Aykan, E. (2007) “Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Güven ve Tükenme Davranışı Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 25-27 Mayıs 2007, Sakarya.
• Barutçu,E. Ve Serinkan,C. (2008) “Günümüzün Önemli Sorunlarından Biri Olarak Tükenmişlik Sendromu ve Denizli’de Yapılan Bir Araştırma”, Ege Akademik Bakış, 8 (2), 541-561.
• Börü, D. ve Çiper, A. (2007) “Tükenmişlik Sendromunun Çalışanın Performansı Etkisi”, 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 25-27 Mayıs 2007, Sakarya.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005) “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi ,Cilt:20, Sayı:2, 95-108.
• Buick ,I. ve Thomas, M. (2001) “Why do Middle Managers in Hotels Burn Out?”, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13/6, 304-309.
• Butler, J.K.Jr. (1983) “Reciprocity of Trust between Professionals and their Secretaries”, Psychological Reports, 411-416.
• Cordes, C. L. ve Dougherty, T. W. (1993) “A Review and in Integration of Research on Job Burnout”, Academy of Management Review, Vol.18, No.4, 621-656.
• Costigan, R.D.S., İlter,S ve Berman, J.J. (1998) “A Multi-dimensional Study of Trust in Organization”, Journal of Managerial Issues, 10(3), 303- 318.
• Çoban, A.E. ve Demir, A. (2004) “Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Görev Yapan Psikolojik Danışmanların Tükenmişlik Düzeyleri ve Bazı Demografik Değişkenlerle Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(28), ss.20 28.
• Çokluk Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2008) “İlköğretim Okullarında Örgütsel Güven Hakkında Öğretmen Görüşleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(54), ss.211 233.
• Demir,A. (1999) “Hemşirelerin Tükenmişlik (Burnout) Düzeyleri ve Tükenmişliği Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6, 1-2.
• Dervişoğlu,G. (2000) “The Role of Certain Demographic Variables,Burnout and Stres on Job Satisfaction”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, the Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University, The Department of Educational Sciences.
• Elangovan, A.R. ve Shapiro, D.L. (1998) “Betrayal of Trust In Organizations”, Academy of Management Review,23(3), ss.547 566.
• Erdem, F. (2003) Sosyal Bilimlerde Güven, 1.Baskı, Vadi Yayınları, Ankara.
• Ergeneli, A. ve Sağlam Arı, G. (2005) “Krizde İşten Çıkarmaların Banka Yöneticileri Üzerine Etkileri: Örgütsel Bağlılık, Güven ve Güçlendirme Algıları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 60(1), ss.121 148.
• Ergin, C. (1993) “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Türk Psikologlar Derneği Yayını, 22-25 Eylül 1993, ss.143 153, Ankara.
• Ergin,C. (1995), “Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1-2), 37-50.
• Freudenberger, H.J. (1974) “Staff Burn-Out”, Journal Of Social Issues,30(1), ss.159 165.
• Fogarty,T. J, Singh. J., Rhoads, G. K. ve Moore, R.K. (2000) “Antecedents and Consquences of Burnout inAccounting: Beyond the Role Stress Model”, Behavioral Research in Accounting, Vol.12, 32-67.
• Friesen, D. ve Sarros, J. C. (1989), “Sources of Burnout Among Educators”, Journal of Organizational Behavior, 10 (2), April, 179-188.
• Girgin, G. ve Baysal, A. (2005) “Zihinsel Engelli Öğrencilere Eğitim Veren Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi ve Bazı Değişkenler (İzmir Örneği)”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, ss.3 15.
• Gmelch, W. H. ve Gates,G. (1998) “The Impact of Personal, Professional and Organizational Characteristics on Administartor Burnout”, Journal of Educational Administration, Vol.36,No.2, 146-159.
• Golembiewski, R.T., Boudreau, R., Goto, K. ve Murai, T. (1993) “Transnational Perspectives On Job Burnout: Replication Of Phase Model Results Among Japanese Respondents”, The International Journal Of Organizational Analysis, 1(1) (January), ss.7 27.
• Hakanen, J.J., Bakker,A.B.ve Schaufeli,W.B. (2006) “Burnout and Work Engagement Among Teachers”, Journal of School Psychology, 43, 495-513.
• Hollon, C.J. ve Gemmill,G.R. (1977) “Interpersonal Trust and Personal Effectiveness in the Environment”, Psychological Reports, 40,454.
• Kaçmaz, N. (2005) “Tükenmişlik (Burnout) Sendromu”, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), ss.29 32, http://www.itfdergisi.org/text.php3?id=407 Erişim Tarihi 13.06.2007.
• Karadğ,G., Sertbaş,G. (2002) “Hemşirelerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri ile Bazı Demografik değişkenlerin İncelenmesi”, Hemşirelik Forumu Dergisi, 5,8-15.
• Kaya,M.,Üner,S., Karanfil,E., Uluyol,Y., Yüksel,F.,Yüksel,M. (2007) “Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Durumları”, TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(5),357-363.
• Kim, H. J., Shin, K. H. ve Umbreit,W.T. (2007), “Hotel Job Burnout: the Role of Personality Characteristics”, Hospitality Management, 26, 421- 434.
• Koyuncu, M. (2005), “Üniversite Öğretim Elemanlarında Tükenme Duygusu ve Organizasyondan Ayrılma İsteğine Etkisi”, 13.Ulusal Yönetim veOrganizasyonKongresi,İstanbulÜniversitesi,http://www.isletme.ist anbul.edu.tr/duyurular/kongrebook/27/kongre.htm, 28.09.2005.
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2007) “Eğitim Fakültesi Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeyleri”, Eğitim Araştırmaları, 28, ss.101 112.
• Lambie,G. W. (2007), “The Contribution of Ego Development Level to Burnout in School Counselors: Implications for Professional School Counseling”, Journal of Counseling & Develpoment , Vol.85, Winter, 82-88.
• Lee, R.T. ve Ashforth, B.E. (1993) “A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an Integrated Model”, Journal of Organizational Behavior, Vol.14, No.1, 3-20.
• Lewicki, J., McAllister, D.J. ve Bies, R.J. (1998) “Trust and Distrust: New Relationships and Realities”, Academy of Management Review, 23(3), ss.438 458.
• Leiter, M.P. Ve Maslach, C. (1988), “The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment”, Journal of Organizational Behavior, Vol.9, 297-308.
• Low,G.S., Cravens,D.W., Grant, K. ve Moncrief, W.C., (2001) “Antecedents and consequences of salesperson burnout”, European Journal of Marketing, Vol.35, No.5/6, 587-611.
• Martinussen, M., Richardsen, A.M. ve Burke, R.J. (2007) “Job Demands, Job Resources, and Burnout Among Police Officers”, Journal of Criminal Justice, 35 (3), 239-249.
• Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981) “The Measurement Of Experienced Burnout”, Journal Of Occupational Behaviour, 2, ss.99 113.
• Maslach, C. (1999),”Take This Job and Love it”, Psychology Today, October, 50-80.
• Maslach C., Schaufeli, W. B. ve Leiter, M. P. (2001), “Job Burnout”, Annual Reviews of Psychology, 52, 397-422.
• Maslach, C. (2003) “Job Burnout: New Directions in Research and Intervention”, Current Directions In Psychological Science, 12(5), ss.189 192.
• McAllister, D.J. (1995) “Affect and Cognition-Based Trust As Foundations For Interpersonal Cooperation In Organizations”, Academy of Management Journal, 38(1), ss.24 59.
• Mishra, A.K. ve Spreitzer, G.M. (1998) “Explaining How Survivors Respond To Downsizing: The Roles of Trust, Empowerment, Justice and Work Redesign”, Academy of Management Review, 23(3), ss.567 588.
• Nyhan, R. (1999) “Increasing Affective Organizational Commitment in Public Organizations: the Key Role of Interpersonal Trust”, Review of Public Personel Administration, 19 (58),Summer, 58-71.
• Ok, S. (2004) “Banka Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu, Rol Çatışması, Rol Belirsizliği ve Bazı Bireysel Özelliklere Göre İncelenmesi”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21), ss.57 67.
• Rousseau, D.M., Sitkin, S.B., Burt, R.S. ve Camerer, C. (1998) “Introduction to Special Topic Forum Not So Different After All: A Cross-Discipline View of Trust”, Academy of Management Review, 23(3), ss.393 404.
• Sağlam Arı, G. (2003a) “Yöneticiye Duyulan Güven Örgütsel Bağlılığı Artırır Mı?”, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, ss.17 36.
• Sağlam Arı, G. (2003b) İşletmelerde Güven ve Personel Güçlendirme İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Sağlam Arı, G. ve Çına Bal, E. (2008) “Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 131 148.
• Sashital, H.C., Berman, J. ve İlter,S. (1998) “Impact of Trust on Performance Evaluation”, Mid-Atlantic Journal of Business, 43 (2) 63-85.
• Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş. ve Devrimci Özgüven, H. (1997) “Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri”, Kriz Dergisi, 5(2), ss.71 77.
• Schaufeli, W. B. ve Van Dierendonck, D. (1993) “The Construct Validity of Two Burnout Measures”, Journal of Organizatioanl Behavior, Vol.14, 631-647.
• Sürgevil, O. (2006), Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, 1.Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Sürgevil, O. ve Budak, G. (2006) “Akademik Personelin Tükenmişlik Düzeyini Etkileyen Çalışma Yaşamı Alanlarının ve Demografik Değişkenlerin Analizi”, 14.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 25-27 Mayıs 2006, Erzurum.
• Sweeney, J. T. ve Summers, S. L.. (2002), “ The Effect of the Busy SeasonWorkload On Public Accountants’ Job Burnout”, Behavioral Research In Accounting, 14, 223-245.
• Tan, H.H. ve Tan, C.F. (2000) “Toward the Differentiation of Trust in Supervisor and Trust in Organization”, Genetic, Social and Psychology Monographs, 126(2), 241-260.
• Tengilimoğlu, D., Özsoy, A. ve Uslu, D. (2007) “Yönetici-Sekreter İlişkilerinin Sekreter İş Doyumu ve Tükenmişliğine Etkisi”, 6. Ulusal Büro Yönetimi ve Sekreterlik Kongresi Bildirileri, 25-27 Ekim 2007, Ankara.
• Tengilimoğlu, D., Işık, O. ve Akbolat, M. (2009), Sağlık İşletmeleri Yönetimi, 1.Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Tepeci, M. ve Birdir, K. (2003) “Otel Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu”, 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 22 Mayıs 2003, Afyon.
• Thoams, G.F., Zolin, R. ve Hartman, J.L. (2009) “The Central Role Of Communication In Developing Trust And Its Effect On Employee Involvement”, Journal Of Business Communication, 46(3), ss.287 310.
• Tutar, H. (2007) “Yaşam Doyumu ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Lisans ve Önlisans Programlarında Çalışan Öğretim Elemanları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 42(2), ss.87 104.
• Tümkaya, S. (2006) “İş Ortamı ve Mizah Yoluyla Başa Çıkmanın Öğretim Elemanlarındaki Tükenmişlikle İlişki”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), ss.889 921.
• Weisberg, J.(1994), “Measuring Workers’ Burnout and Intention to Leave”, International Journal of Manpower, Vol.15, No.1, 4-14.
• Whitener, E.M., Brodt, S.E., Korsgaard, M.A. ve Werner, J.M. (1998) “Managers As Initiators of Trust: An Exchange Relationship Framework For Understanding Managerial Trustworthy Behavior”, Academy of Management Review, 23(3), ss.513 530.
• Yılmaz, E. (2005) “Okullarda Örgütsel Güven Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, ss.567 580.
• http://www.psikonet.com/konu.asp?kid=203 , Erişim Tarihi 13.06.2007