İŞ YÜKÜ, İŞ KONTROLÜ VE TÜKENMİŞLİK İLİŞKİSİ

Yıl 2011, Cilt: 25 Sayı: 2, 87 - 101, 08.07.2011

Oya Bolat

Öz

Bu çalışmanın amacı, iş yükünün, iş kontrolünün ve bu iki
değişken arasındaki ilişkinin tükenmişlik üzerindeki etkilerini incelemektir. Bu
amaçla, Antalya Manavgat’ta faaliyet gösteren beş yıldızlı bir otelden anketler
aracılığıyla veriler toplanmıştır. 137 anket analizlerde kullanılmıştır. Çalışmanın
sonuçları, iş yükünün, iş kontrolünün ve bu iki değişken arasındaki ilişkinin,
tükenmişlik üzerinde etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca, farklı iş yükü ve iş
kontrolü oranlarına sahip gruplar arasında tükenmişlik açısından anlamlı
farklılıkların olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın iki önemli kısıtı bulunmaktadır.
İlki, araştırmanın sadece bir otel işletmesinde yapılmasından dolayı çalışma
sonuçlarının genellenememesidir. İkinci olarak, araştırmada veriler “kendi
kendini değerlendirme” yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Bu nedenle diğer bir
sınırlılık, ortak yöntem varyansıdır.

Anahtar Kelimeler

İş yükü, iş kontrolü, tükenmişlik, öz yeterlilik, yetki, kaynaklar

Kaynakça

• Bakker, A.B., Schaufeli, W.B., Demerouti, E., Janssen, P.P.M., Hulst, R.V.D. ve Brouwer, J. (2000), “Using Equity Theory to Examine the Difference between Burnout and Depression”, Anxiety, Stress, and Coping, 13, ss.247-268.
• Basım, H. Nejat, Şeşen, Harun, Sözen, Cenk ve Hazır, Köksal (2009), “Çalışanların Öğrenen Örgüt Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, ss.55-66.
• Chang, S.-J., Witteloostuijin, A.V. ve Eden, L. (2010), “From the Editors: Common Method Variance in International Business Research”, Journal of International Business Studies, 41, ss.178-184.
• Çalgan, Z., Yeğenoğlu, S. ve Aslan, D. (2009), “Eczacılarda Mesleki Bir Sağlık Sorunu: Tükenmişlik”, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 29(1), ss.61-74.
• Demiral, Y., Ünal, B., Kılıç, B., Soysal, A., Bilgin, A.C., Uçku, R. ve Theorell, T.(2007), “İş Stresi Ölçeğinin İzmir Konak Belediyesi’nde Çalışan Erkek İşçilerde Geçerlik ve Güvenilirliğinin İncelenmesi” , Toplum Hekimliği Bülteni, 26(1), ss.11-18.
• Enzmann, D., Schaufeli, W.B., Janssen, P. ve Rozeman, A. (1998), “Dimensionality and Validity of the Burnout Measure”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 71, ss.331–351.
• Fernet, C., Guay, F. Senécal, C. (2004), “Adjusting to Job Demands: The Role of Work Self-Determination and Job Control in Predicting Burnout”, Journal of Vocational Behavior, 65, ss.39-56.
• Freudenberger, H. J. (1977), “Burn-out: Occupational Hazard of the Child Care Worker”, Child Care Quarterly, 6(2), ss.90-99.
• Hayter, M. (2000), “Utilizing the Maslach Burnout Inventory to Measure Burnout in HIV/AIDS Specialist Community Nurses: The Implications for Clinical Supervision and Support”, Primary Health Care Research and Development, 1, ss.243-253.
• Huang, X., Chan, S.C.H., Lam, W. ve Nan, X. (2010), “The Joint Effect of Leader-Member Exchange and Emotional Intelligence on Burnout and Work Performance in Call Centers in China”, The Internatinonal Journal of Human Resource Management, 21(7), ss.1124-1144.
• Karasek, R.A. (1979), “Job Demands, Job Decision Latitude, and Mental Strain: Implications for Job Redesign”, Administrative Science Quarterly, 24, ss.285- 308.
• Lourel, M., Abdellaoui, S., Chevaleyre, S., Paltrier, M. ve Gana, K. (2008), “Relationships between Psychological Job Demands, Job Control and Burnout among Firefighters”, North American Journal of Psychology, 10(3), ss.489-496.
• Malach-Pines, A. (2005), “The Burnout Measure, Short Version”, International Journal of Stress Management, 12(1), ss.78-88.
• Malhotra, N.K., Kim, S.S. ve Patil, A. (2006), “Common Method Variance in IS Research: A Comparison of Alternative Approaches and A Reanalysis of Past Research”, Management Science, 52(12), ss.1865- 1883.
• Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981), “The Measurement of Experienced of Burnout”, Journal of Occupational Behavior, 2(2), ss.99-113.
• Maslach, C., Schaufeli, W.B. ve Leiter, M.P. (2001), “Job burnout”, Annual Review Psychology, 52, ss.397-422.
• Podsakoff, P.M., Mackenzie, S.B., Podsakoff, N.P. ve Lee, J.-Y. (2003), “Common Method Biases in Behavioral Research: A Critical Review of the Literature and Recommended Remedies”, Journal of Applied Psychology, 88(5), ss.879-903.
• Sanne, B., Torp, S., Mykletun, A. ve Dahl, A.A. (), “The Swedish Demand- Control-Support Questionnaire (DCSQ): Factor Structure, Item Analyses, and Internal Consistency in a Large Population”, Scandinavian Journal of Public Health, 33, ss.166-174.
• Schaubroeck, J. ve Merritt, D.E. (1997), “Divergent Effects of Job Control on Coping with Work Stressors: The Key Role of Self-Efficacy”. Academy of Management Journal, 40, ss.738-754.
• Schaufeli, W.B. ve Bakker, A.B. (2004), “Job Demands, Job Resources, and their Relationship wih burnout and engagement: A Multi-Sample Study”, Journal of Organizational Behavior, 25, ss.293-315.
• Schwarzer, R., Schmitz, G.S. ve Tang, C. (2000), “Teacher Burnout in Hong Kong and Germany: A Cross-Cultural Validation oh the Maslach Burnout Inventory”, Anxiety, Stress, and Coping, 13, ss.309-326.
• Shimmin, C. (2010), “Job Demands, Job Resources, Job Control and their Relationship with Burnout and Engagement”, Master Thesis, University of the Witwatersrand, Johannesburg.
• Spreitzer, G.M. (1995), “Psychological Empowerment in the Workplace: Dimensions, Measurement, and Validation”, Academy of Management Journal, 38(5), ss.1442-1465.
• Sundin, L., Hochwälder, J., Bildt, C. ve Lisspers, J. (2007), “The Relationship between Different Work-Related Sources of Social Support and Burnout among Registered and Assistant Nurses in Sweden: A Questionnaire Survey”, International Journal of Nursing Studies, 44, ss.758–769.
• Thomas, C.H. ve Lankau, M.J. (2009), “Preventing Burnout: The Effects of LMX and Mentoring on Socialization, Role Stress, and Burnout”, Human Resource Management, , 48( 3), ss.417-432.