BİREYLERİN SÜRDÜRÜLEBİLİR TÜKETİM DAVRANIŞLARININ ÖLÇÜLMESİNE YÖNELİK BİR ÖLÇEK GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2015, Cilt: 29 Sayı: 4, 0 - , 02.05.2015

Onur Doğan , Zeki Bulut , Füsun Kökalan Çımrın

Öz

Sürdürülebilir tüketim, son yıllarda gerek literatürde gerekse uygulamada üzerinde sıkça durulmaya başlanan ve çeşitli yönleriyle irdelenen konulardandır. Tüketimin sürdürülebilirliği için toplumsal bilincin yükseltilmesi çeşitli kamu kurumları, hükümetler ve sivil toplum kuruluşlarının hedefleri ve planları arasında yer almaktadır. Literatürde bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışı sergileme düzeylerinin ölçülmesine yönelik yeterli sayıda ve kapsamda ölçeğin bulunmadığı görüşünden hareketle bireylerin sürdürülebilir tüketim davranışlarının ölçülmesi amacıyla bir ölçek geliştirilmeye çalışılmıştır. Literatür taramasından, uzman görüşlerinden ve akademisyenlerle yapılan görüşmelerden elde edilen ifadelerle bir ifade havuzu oluşturulmuş ve geliştirilmeye çalışılan ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik analizleri çeşitli istatistiksel yöntemler yardımıyla yapılmıştır. Ölçek geliştirme sürecinde izlenen çeşitli aşamalar sonucunda 17 madde ve 4 boyuttan oluşan sürdürülebilir tüketim davranışı ölçeği geliştirilmiştir. Ölçekte yer alan sürdürülebilir tüketim davranışı boyutları çevre, ihtiyaç dışı tüketim, tasarruf ve yeniden kullanılabilirlik olarak adlandırılmıştır. Bu boyutlardan çevre, tasarruf ve yeniden kullanılabilirlik arasında aynı yönde, ihtiyaç dışı tüketim ile diğer boyutlar arasında ters yönde bir ilişki olduğu belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir Tüketim, Sürdürülebilir Tüketim

Kaynakça

• Balcı, A. (2001). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Teknik ve İlkeler (3. Baskı) Ankara: Pegem Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Churchill, G. A. (1979). A Paradigm for Developing Better Measures of Marketing Constructs. Journal of Marketing Research. 16 (1): 64–73.
• Clark, G. (2007). Evolution of the global sustainable consumption and production policy on the United Nations Environment Programme’s (UNEP) supporting activities. Journal of Cleaner Production, 15: 492-498.
• Collyer, T., Roberston, M., Lawtoni T. & Rothwell, A. (2014). Do Comparative Anaesthetic Performance Reports Result in Improved Patient Care?: 17ap3-2. European Journal of Anaesthesiology, 31: 251.
• Comrey, A. L. & Lee, H.B. (1992). A First Course in Factor Analysis, NewJersey: Erlbaum
• Corral-Verdugo, V. (1997). Dual ‘Realities’ of Conservation Behavior: Self- Reports vs Observations of Re-Use and Recycling Behavior. Journal of Environmental Psychology, 17: 135–145.
• Davis, L. L. (1992). Instrument Review: Getting the Most from a Panel of Experts. Applies Nursing Research, 5 (4): 194-197.
• Dobson A. (2007). Environmental Citizenship: towards Sustainable Development. Sustainable Development, 15: 276-285.
• Eroğlu, A. (2008). Faktör Analizi, İçinde, S. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (s: 321–331). Ankara: Asil Yayınları
• Featherstone M. (1996). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü (Çev: Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics (4. Baskı). London: SAGE Publishing
• Fornell, C. & Larcker, D. (1981). Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18 (1) :39–50.
• Hayta A. B. (2009). Sürdürülebilir Tüketim Davranışının Kazanılmasında Tüketici Eğitiminin Rolü. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (3): 143-151.
• Henderson, H. & Ikeda, D. (2004). Planetary Citizenship: Your Values, Beliefs and Actions Can Shape A Sustainable World, USA: Middleway Press.
• Hinkin, T. R. (1998). A Belief Tutorial on the Development of Measures for Use in Survey Questionnaires. Organizational Research Methods, 1 (1): 104-121.
• Hu, L. & Bentler, P.M. (1999). Cutoff Criteria for Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria versus New Alternatives. Structural Equation Modeling, 6 (1): 1-55.
• Hume M. (2010). Compassion without Action: Examining the Young Consumers Consumption and Attitude to Sustainable Consumption. Journal of World Business, 45: 385–394.
• Iwata, O. (2006). An Evaluation of Consumerism and Lifestyle as Correlates of a Voluntary Simplicity Lifestyle. Social Behavior and Personality, 34 (5): 557-568.
• Karalar R. & Kiracı H. (2011) Çevresel Sorunlara Karşı Bir Çözüm Önerisi Olarak Sürdürülebilir Tüketim Düşüncesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30: 63-76.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler ve Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Kiracı, H. & Kayabaşı, A. (2010). Real and Spurious Sustainable Consumption Behavior in Turkey: A Field Research. Innovative Marketing, 6 (2): 43-47.
• Kline, R. B. (2005). Structural Equation Modeling, 2. Baskı, Newyork: The Guilford Press
• Lawshe, C. H. (1975). A Qualitative Approach to Content Validity. Personnel Psychology, 28: 563-575.
• Li, S. (2003). Recycling Behavior under China’s Social and Economic Transition, the Case of Metropolitan Wuhan. Environment and Behavior, 35 (6): 784–801.
• MacCallum, R.C., Widaman, K.F., Preacher, K.J. & Hong, S. (2001). Sample Size in Factor Analysis: The Role of Model Error. Multivariate Behavioral Research, 36 (4): 611-637.
• Malhotra, N. K. (2007). Marketing Research: An Applied Orientation (5. Baskı), New Jersey: Pearson-Prentice Hall.
• McLaren, S. J. (2007). Defining a Role for Sustainable Consumption Initiatives ın New Zealand. 2nd International Conference on Sustainability Engineering and Science, Auckland, NZ.
• Nash H. A. (2009). The European Commission’s Sustainable Consumption and Production and Sustainable Industrial Policy Action Plan. Journal of Cleaner Production, 17: 496-498.
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O. & Sharma, S. (2003). Scaling Procedures: Issues and Applications, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory (3. Baskı), New York: McGrawHill
• OECD (2002). Towards sustainable household consumption? Trends and policies in OECD countries.
• www.oecd.org/greengrowth/consumption_innovation/1938984.pdf
• Özgül, E. (2010). Tüketicilerin Değer Yapıları, Gönüllü Sade Yaşam Tarzı Ve Sürdürülebilir Tüketim Üzerindeki Etkileri, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (2): 117-150.
• Seyfang G. (2006). Ecological Citizenship and Sustainable Consumption: Examining Local Organic Food Networks. Journal of Rural Studies, 22: 383-395.
• Spaargaren G. (2011). Theories of Practices: Agency, Technology, and Culture Exploring the Relevance of Practice Theories for the Governance of Sustainable Consumption Practices in the New World-Order. Global Environmental Change 21: 813–822.
• Spangenberg J. H., Luke A. F. & Blincoe, K. (2010). Design for Sustainability (Dfs): The İnterface of Sustainable Production and Consumption. Journal of Cleaner Production, 18: 1485-1493.
• Şener, A. & Hazer, O. (2008). Values and Sustainable Consumption Behavior of Women: A Turkish Sample. Sustainable Development, 16: 291- 300.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (1996). Using Multivariate Statistics (3. Baskı), New York: Harper Collins College Publishers.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Thogersen, J. & Ölander, F. (2002). Human Values and the Emergence of a Sustainable Consumption Pattern: A Panel Study. Journal of Economic Psychology, 23: 605-630.
• Visvanathan, C. & Kumar, S. (2007). 3R initiatives in Asia, International Conference on Cleaner Technologies and Environmental Management (ICCTEM), Pondicherry, Hindistan. http://www.faculty.ait.ac.th/visu/Prof%20Visu's%20CV/Conferance/1 2/3R-Asia.Presentation.pdf (10.04.2014)
• Wackernagel, M. & Rees, W. (1998).Our Ecological Footprint, New Society Publishers. www.scorai.org