ASEAN’IN BÖLGESEL SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK SİSTEMATİĞİ VE BU BAĞLAMDA ASEAN – ÇİN İLİŞKİLERİ’NE BİR BAKIŞ

Yıl 2019, Cilt: 33 Sayı: 4, 1319 - 1343, 25.10.2019

Süleyman Temiz

Öz

Güneydoğu Asya Ulusları Birliği (ASEAN) 1967 yılında kurulmasına rağmen,
1973 yılına kadar aktif hale gelememiştir. Şüphesiz bunun sebeplerinden birisi
de kendisinden önceki bölge organizasyonlarının oluşturduğu hayal kırıklığıdır.
Bu tarihten sonra ise ASEAN bölgede dikkat çekecek şekilde ilerleme kaydetmiş,
izlediği barışçıl ve şeffaf politikalar sayesinde hem bölge ülkelerine hem de
dünya üzerindeki büyük güçlere ve organizasyonlara varlığını kabul
ettirebilmiştir. ASEAN bölgeselciliği zaman içerisinde daha da önem kazanmış ve
bölgesel sorunların çözümüne yönelik yegâne adres olmuştur. Güney Çin
Denizindeki anlaşmazlığın çözümlenmesinde ve çatışma potansiyelinin
azaltılmasında da ASEAN çok önemli bir rol oynamıştır. ASEAN ve Çin, Güney Çin
Denizi için Kasım 2002'de, Çin'in konuyla ilgili çok taraflı bir anlaşmayı ilk
defa kabul ettiği bir bildirge imzaladı. 
Çin, Güney Çin Denizi'ni anakaraya geri kazandırılacak “kayıp bölgeler”
olarak görse de, ASEAN’ın takip ettiği etkin politika bölgede kendini
hissettirmiştir. ASEAN’ın bölgeselcilik anlamında sorun çözme politikası bu
sayede hem kabul görmüş hem de ASEAN’ın bölgedeki etkinliği onaylanmıştır. Bu
çalışmada ASEAN’a giden süreçte güneydoğu Asya incelenecek ve Güney Çin
Denizindeki anlaşmazlıkla beraber Çin’in tutumu değerlendirilecektir. 

Anahtar Kelimeler

ASEAN, Güneydoğu Asya, Bölgeselcilik

Kaynakça

• Anthony, M. C. (2005). Regional Security in Southeast Asia : Beyond the ASEAN Way. Singapore: ISEAS Publications.
• ASEAN. (2003, Ekim 1). TAC. Accession to the Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia by China: https://asean.org/accession-to-the-treaty-of-amity-and-cooperation-in-southeast-asia-by-china/ adresinden alındı
• ASEAN. (2012). ASEAN. ASEAN Free Trade Area: https://asean.org/asean-economic-community/asean-free-trade-area-afta-council/ adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Mayıs 16). Cahairment Statement of the Second Asia Summit Cebu. Cahairment Statement of the Second Asia Summit Cebu: https://asean.org/?static_post=chairman-s-statement-of-the-second-east-asia-summit-cebu-philippines-15-january-2007 adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Ekim 12). China Free Trade Agreements. China Free Trade Agreements: https://asean.org/?static_post=asean-china-free-trade-area-2 adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Ekim 17). DOC. Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea: https://asean.org/?static_post=declaration-on-the-conduct-of-parties-in-the-south-china-sea-2 adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Haziran 13). Kuala Lumpur Declaration on the East Asia Summit Kuala Lumpur. Kuala Lumpur Declaration on the East Asia Summit Kuala Lumpur: https://asean.org/?static_post=kuala-lumpur-declaration-on-the-east-asia-summit-kuala-lumpur-14-december-2005 adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Haziran 13). Kuala Lumpur Declaration on the East Asia Summit Kuala Lumpur, 14 December 2005. Aralık 26, 2018 tarihinde ASEAN: https://asean.org/?static_post=kuala-lumpur-declaration-on-the-east-asia-summit-kuala-lumpur-14-december-2005 adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Ekim 16). The ASEAN+3 Finance Cooperation Fund. The ASEAN+3 Finance Cooperation Fund: https://asean.org/?static_post=agreement-on-the-establishment-of-the-asean3-finance-cooperation-fund adresinden alındı
• ASEAN. (2012, Mayıs 11). Treaty on the Southeast Asia Nuclear Weapon-Free Zone. ASEAN: https://asean.org/?static_post=treaty-on-the-southeast-asia-nuclear-weapon-free-zone adresinden alındı
• ASEAN. (2013, August 21). Overview. ASEAN: https://asean.org/asean-economic-community/asean-mekong-basin-development-cooperation-ambdc/overview/ adresinden alındı
• ASEAN. (2016). China. ASEAN: https://asean.org/asean/external-relations/china/ adresinden alındı
• ASEAN. (2016, Ocak 27). TAC. Treaty of Amity and Cooperation in Southeast Asia Indonesia: https://asean.org/treaty-amity-cooperation-southeast-asia-indonesia-24-february-1976/ adresinden alındı
• ASEAN. (2017). China. ASEAN: https://asean.org/asean/external-relations/china/ adresinden alındı
• ASEAN. (2017). China. ASEAN: https://asean.org/asean/external-relations/china/ adresinden alındı
• ASEAN. (2018, Temmuz). ASEAN+3 . Overview of ASEAN Plus Three Cooperation: https://asean.org/wp-content/uploads/2016/01/Overview-of-APT-Cooperation-Jul-2018.pdf adresinden alındı
• ASEAN. (2018). China. Overview of ASEAN-China Dialogue Relations: https://asean.org/wp-content/uploads/2012/05/Overview-of-ASEAN-China-Relations-August-2018_For-Website.pdf adresinden alındı
• ASEAN. (2018, August). China. Overview of ASEAN-China Dialogue Relations: https://asean.org/wp-content/uploads/2012/05/Overview-of-ASEAN-China-Relations-August-2018_For-Website.pdf adresinden alındı
• ASEAN. (2018, Ekim 17). Doc. Aralık 27, 2018 tarihinde Declaration on Conduct, and the South China Sea: https://asean.org/?static_post=declaration-on-the-conduct-of-parties-in-the-south-china-sea-2 adresinden alındı
• ASEAN. (2018). India. OVERVIEW- ASEAN-INDIA DIALOGUE RELATIONS: https://asean.org/storage/2012/05/Overview-ASEAN-India-as-of-Nov-2018-fn.pdf adresinden alındı
• Ayers, D. M. (2000). Anatomy of a crisis : education, development, and the state in Cambodia, 1953 –1998. Hawai, USA: University of Hawai‘i Press.
• Ba, A. D. (2009). (Re)Negotiating East and Southeast Asia region, regionalism, and the association of southeast asian nations. Stanford, California, USA: Stanford University Press.
• Ball, W. M.-2. (1958, Winter, Vol. 12, No. 1). A Political Re-Examination of Seato. International Organization, 17-25.
• Buszynski, L. (2003, December). ASEAN, the Declaration on Conduct, and the South China Sea. Contemporary Southeast Asia, 25(3), 343-362.
• Feeney, W. R.-8. (1984). The United States and the Philippines: The Bases Dilemma. Asian Affairs, 10(4), 63-85.
• Gungwu, W. (2005). Nation-Building: Five Southeast Asian Histories. Singapore: ISEAS Publications.
• Kelly, G. P. (1986, September). Coping with America: Refugees from Vietnam, Cambodia, and Laos in the 1970s and 1980s. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Immigration and American Public Policy, 487, 138-149.
• Khoman, T. (2012, Temmuz 9). ASEAN Conception and Evolution. Aralık 25, 2018 tarihinde ASEAN: https://asean.org/?static_post=asean-conception-and-evolution-by-thanat-khoman adresinden alındı
• Michaud, J. (2006). Historical Dictionary of the Peoples of the Southeast Asian Massif. Oxford, UK: The Scarecrow Press, Inc.
• Paul, E. (2010). Obstacles to Democratization in Southeast Asia A Study of the Nation State, Regional and Global Order. Hampshire, UK: Palgrave Macmillan Pub.
• Pollard, V. K. (1970). ASA and ASEAN, 1961-1967: Southeast Asian Regionalism. Asian Survey, 10(3), 244-255.
• Severino, R. C. (2008). ASEAN. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies ISEAS.
• Smith, A. L.-7. (2002). TIMOR LESTE, TIMOR TIMUR, EAST TIMOR, TIMOR LOROSA'E: What's in a Name? Southeast Asian Affairs, Institute of Southeast Asian Studies (ISEAS) , 54-77.
• Taylor, A. M. (1964). Malaysia, Indonesia - and Maphilindo. International Journal, Vol. 19, No. 2, 155-171.
• Yan, W. (2007, Ocak 14). The State Council of the People's Republic of China. The State Council of the People's Republic of China: http://www.gov.cn/misc/2007-01/14/content_495612.htm adresinden alındı