SAVAŞ HABERCİLİĞİNDE DEĞİŞEN ROLLER: 2. KARABAĞ SAVAŞI ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Sayı: 21, 53 - 71, 30.04.2021

Kurbani Geyik

https://doi.org/10.32952/atauniiletisim.886017

Cited By: 1

Öz

Savaş haberciliği, iletişim teknolojileri ve iktidarların politikaları etkisi altında dönüşüme uğramaktadır. Çatışma ortamlarındaki gelişmelerin kamuoyuna yansıtılması açısından önemli rol üstlenmesi gereken gazeteciler, iktidarların uygulamalarıyla sınırlandırılabilmektedir. ABD’nin Irak operasyonunda geliştirdiği “iliştirilmiş gazetecilik” pratiği, gazetecilerin olaylara askeri açıdan bakmasına neden olduğu yönünde tartışmalar yaşanmıştır. Bu tür uygulamalardan bağımsız hareket eden çok sayıda gazeteci ise çatışma ortamlarında hayatını kaybetmiştir. Gerek iktidarların engellemeleri gerekse güvenlik sorunları nedeniyle alternatif haber üretim pratiği arayışında olan haberciler, Suriye ve Libya savaşlarında, yeni iletişim teknolojileri aracılığıyla habere erişimin önündeki engelleri aşmaya çalışmıştır. Gazeteciler, çatışma ortamlarındaki gelişmeleri, yerel kaynakların sosyal medya paylaşımları aracılığıyla takip etmiş, ancak yoğun dezenformasyonla karşılaşmıştır. Suriye ve Libya deneyiminin ardından, sosyal medyaya mesafeli duruş sergileyen haberciler, 2. Dağlık Karabağ Savaşı’nda ise çatışma bölgelerindeki gelişmeleri sahada izlemek üzere, Bakü tarafında konuşlanmıştır. Medyanın ilgisine karşın, gazetecilerin cephe hattına giriş yapmasına izin verilmemiştir. Buna rağmen, medyada çatışma ortamlarından bolca görseller eşliğinde haberler sunulmuştur. Bu çalışma, Azerbaycan-Ermenistan Savaşı’nı izleyen gazetecilerle görüşmeler yoluyla çatışma bölgelerindeki gelişmelere dair haberlerin üretim sürecini ele almaktadır. Üretim tarzına odaklanarak, alandaki gelişmelerin daha görünür olacağı varsayımından hareketle yapılan çalışmada, resmi haber kaynaklarının haber akış sürecinde ön plana çıktığı, habercilerin ise bu süreçteki rolünün zayıfladığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Savaş Haberciliği, Muhabir, 2. Karabağ Savaşı

Kaynakça

• ANADOLU AJANSI (2021), Barış Pınarı Harekâtı Aleyhine Sahte Fotoğraflarla Paylaşımı, https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/baris-pinari-harekati-aleyhine-sahte-fotograflarla-manipulasyon-cabasi (Erişim Tarihi: 23.01.2021).
• ANADOLU AJANSI, AA'nın Savaş Muhabirliği Eğitimini Alan Gazeteciler Dağlık Karabağ Cephesinde, https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/aanin-savas-muha birligi-egitimini-alan-gazeteciler-daglik-karabag-cephesinde/2016424 (Erişim Tarihi: 23.01.2021).
• ASLANLI, Araz (2020). Azerbaycan-Ermenistan Cephe Hattındaki Gerginliğin Nedenleri ve Muhtemel Sonuçları, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/azerbaycan-ermenistan-cephe-hattindaki-gerginligin-nedenleri-ve-muhtemel-sonuclari/1912394. (Erişim Tarihi: 03.02.2021).
• AYDIN, Doğu (2016). Profesyonel Savaş Muhabirliğinin Doğuşu ve Etkileri: Kırım Savaşı (1853-1856) Basının Gelişim Serüveni ve Askerî Tarih Araştırmaları Bağlamında. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 1-25.
• ARIK, Emel (2013). Irak’tan Suriye’ye İliştirilmiş Gazetecilik. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (19), 60-77.
• BAUDRILLARD, Jean. (2016). Simülarklar ve Simülasyon. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• ÇAĞLAR, Şebnem (2010). Haber Toplama ve Yazma. İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi Yayınları.
• GEUKJIAN, Ohannes (2012). Ethnicity, Nationalism and Conflict in the South Caucasus: Nagorno-Karabakh and the Legacy of Soviet Nationalities Policy. New York: Routledge , HAZIR, Ümit Nazmi (2016). Azerbaycan ve İslam Dünyasının Kanayan Yarası: ‘Karabağ. İstanbul: İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi.
• HASANOĞLU, Murteza, MEMMEDOV, Asim ve MUHARRAMOV, Bahtiyar (2020), İkinci Karabağ Savaşı Sonrası Azerbaycan - Türkiye İlişkileri, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 3, 522-529.
• IŞIK, Mehmet (2020). Çatışma Alanlarında Gazetecilik Pratiklerinin Dönüşümü ve Dijital Çağda Savaş Gazeteciliği. Turkish Journal of War Studies 1, no. 1, 35-52.
• İNCEOĞLU, Yasemin (2003). Savaşta Medya Cephesi, http://yasemininceoglu.com/index.php/2019/02/02/savasta-medya-cephesi-2/ (Erişim Tarihi: 26.01.2021).
• İNUĞUR, M. Nuri (1993). Basın ve Yayın Tarihi. İstanbul: Der Yayınları.
• KAHRAMAN, Seyit Ali (2013). İlk Savaş Muhabirimiz Evliya Çelebi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KIRDEMİR, Barış (2021). Çevrimiçi Haberlerde ve Sosyal Medyada Karabağ Savaşı: Temsil, Çatışma ve Enformasyon Manevraları, https://edam.org.tr/wp-content/uploads/2021/01/JAN2021KarabakhReport.pdf (Erişim Tarihi: 04.02.2021).
• KOÇ, Hülya ve TARCAN, Burçin Hafize (2020). 19. Yüzyıldan Günümüze Ermenistan-Azerbaycan İlişkileri, Journal of International Banking Economy and Managament Studies. 3/2, 95.
• LINDNER, Andrew (2008). Controlling The Media in Iraq. Contexts, 7 (2), 33-38.
• MCLAUGHLIN, Greg (2016). The War Correspondent. London: Pluto Press.
• ROTH, Mitchel ve OLSON, James (1997). Historical Dictionary of War Journalism. Westport: Greenwood Publishing Group.
• ÖZDEMİR, Cüneyt (2003). Onlarlaydım Ama Onlardan Değildim. İstanbul: Doğan Yayınevi.
• ÖZGEN, Nargis (2020). Sansür Kavramı Çerçevesinde İliştirilmiş Gazetecilik. Ankara: İksad Publishing House.
• REHİMOV, Resul (2020). AA'nın savaş muhabirliği eğitimini alan gazeteciler Dağlık Karabağ cephesinde, https://www.aa.com.tr/tr/azerbaycan-cephe-hatti/aanin-savas-muhabirligi-egitimini-alan-gazeteciler-daglik-karabag-cephesinde/2016424. (Erişim Tarihi: 23.01.2021).
• SMITH, Jeffery Alan (1999). War and Press Freedom: The Problem of Prerogative Power. Oxford: Oxford University Press.
• SONTAG, Susan (2004). Başkalarının Acısına Bakmak. (Çev. Osman Akınhay). İstanbul: Agora Kitaplığı.
• SUSAM, Gökçe (2006). Irak Fotoğraflarının Anlattıkları, https://m.bianet.org/bianet/print/78687-irak-fotograflarinin-anlattiklari (Erişim tarihi: 23.01.2021).
• SWEENEY, Michael (2009). War Correspondents. In Encyclopedia of Journalism. (ed. Christopher H. Sterling). California: Sage Publications.
• TOKGÖZ, Oya (1981). Temel Gazetecilik. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• TRT (2020), Ermeni birlikler TRT Haber ekibini hedef aldı, https://www.trthaber.com/haber/dunya/ermeni-birlikler-trt-haber-ekibini-hedef-aldi-518948.html, (Erişim Tarihi: 23.01.2021).
• YILDIRIM, Ali, ŞİMŞEK, Hasan (2000). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ZUNES, Stephen and LAIRD, Jesse (2010). The US Anti-Vietnam War Movement (1964-1973) https://www.academia.edu/31732101/The_US_Anti_Vietnam_War_Move ment_1964_1973 (Erişim Tarihi: 09.04.2021).