SANAL GERÇEKLİK TEKNOLOJİSİ İLE SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE KÜLTÜR AKTARIMI

Yıl 2020, Sayı: 41, 180 - 203, 29.12.2020

Zekeriya Fatih İneç

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.793821

Cited By: 5

Öz

Bu çalışmada sosyal bilgiler dersinde kültür aktarımını gerçekleştirmek için araştırmacı tarafından internet tabanlı sanal bir gerçeklik uygulaması (itSGU) geliştirilmiş ve bunun kültür aktarımı sürecine olan etkisi incelenmiştir. itSGU, ADDIE (analiz, tasarım, geliştirme, uygulama ve değerlendirme) öğretim tasarımı modeli baz alınarak oluşturulmuştur. Analiz aşamasında kültürün aktarımında yaşanan zorluklar etkili olmuştur. Aynı zamanda Google tarafından sanal gerçeklik teknolojisi için geliştirilen CardBoard’ın Millî Eğitim Bakanlığı engeli nedeniyle YouTube videolarını aktaramaması itSGU’ya olan ihtiyacı ortaya çıkarmıştır. Modelin tasarım aşamasında itSGU, değişim ve sürekliliği algılama becerisine ve senaryo tabanlı öğrenmeye yönelik olarak planlanmıştır. Modelin üçüncü aşamasında çeşitli programlama dilleriyle geliştirilerek itSGU bir uygulama haline getirilmiştir. Böylece sanal gerçeklik ekipmanlarıyla (gözlük ve jiroskop sensörlü mobil telefon) önerilen senaryolara uygun olarak öğrencilerin hareket etmesini sağlamıştır. Modelin dördüncü aşamasında bir devlet okulunda sosyal bilgiler dersinde itSGU uygulanmış, son basamakta ise öğrenciler tarafından değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda temel nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Çalışma grubunu uygulamaya katılan öğrencilerden zincir örnekleme ile belirlenen on öğrenci oluşturmuştur. Verilerin derlenmesi için çalışma grubuyla standartlaştırılmış açık uçlu bir görüşme gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler içerik analiziyle incelenmiştir. Bulgular itSGU’nun etkili kültür aktarımında ve kültürün algılanmasında etkili olduğu ve diğer derslerde de etkili olabileceği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bununla birlikte itSGU’nun gerçek hayatta kullanılabileceği, eğitimde seviyeyi yükseltebileceği, görsellik sayesinde öğrenme açısından iyi olduğu, değişimi, sürekliliği ve kalıcılığı sağladığı, derste kullanılması gerektiği ve eğlenceli olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca itSGU’nun geliştirilmesi gerektiği de görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kültür Aktarımı, Sanal Gerçeklik, Sosyal Bilgiler Öğretimi, Kültür ve Miras, Eğitimde Teknoloji Entegrasyonu

Kaynakça

• Abdüsselam, M. S. ve Karal, H. (2012). Fizik öğretiminde artırılmış gerçeklik ortamlarının öğrenci akademik başarısı üzerine etkisi: 11. sınıf manyetizma konusu örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 1 (4).170-181.
• Akkoyunlu, B., Altun, A. ve Yılmaz Soylu, M. (2008). Öğretim Tasarımı. Ankara: Maya Akademi.
• Aktamış, H. ve Arıcı, V. A. (2013). Sanal gerçeklik programlarının astronomi konularının öğretiminde kullanılmasının akademik başarı ve kalıcılığına etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9 (2). 58-70.
• Aktaş, V. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sanal müze kullanımına yönelik tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Arıcı, V. A. (2013). Fen eğitiminde sanal gerçeklik programları üzerine bir çalışma: "Güneş sistemi ve ötesi: Uzay bilmecesi" ünitesi örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7 (1). 231-274.
• Başaran, F. (2010). Öğretmen adaylarının eğitimde sanal gerçeklik kullanımına ilişkin görüşleri (Sakarya Üniversitesi Böte örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Bayraktar, E. ve Kaleli, F. (2007). Sanal gerçeklik ve uygulama alanları. Akademik Bilişim 2007. Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya, 31 Ocak-2 Şubat 2007. 1-6.
• Bıyık Bayram, Ş. ve Çalışkan, N. (2019). Oyun tabanlı sanal gerçeklik uygulamasının psikomotor beceri öğretiminde kullanımı: Bir deneyim paylaşımı. International Journal of Human Sciences. 16 (1). 155-163.
• Branch, R. M. (2016). Öğretim tasarımı: ADDIE yaklaşımı. (İ. Varank, Çev.). Konya: Eğitim Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 2009).
• Chau, M., Wong, A., Wang, M., Lai, S., Chan, K. W. Y., Li, T. M. H., Chu, D., Chan, I. K.W. and Sung, W. (2013). Using 3D virtual environments to facilitate students in constructivist learning. Decision Support Systems. 56. 115-121.
• Ch'ng E, Cai Y. and Thwaites H. (2017). Special issue on VR for culture and heritage: the experience of cultural heritage with virtual reality (Bölüm I): Guest editors' introduction. Teleoperators Virtual Environments. 26 (3). 3-4.
• Circulis, A., Paolis, L. T. D. and Tutberidze, M. (2015). Virtualization of digitalized cultural heritage and use case scenario modeling for sustainability promotion of national identity. Procedia Computer Science. 77. 199-206.
• Çakır, M. ve İrez, S. (2018). Nitel mülakat yapma. Patton, M. Q. Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Bütün, M., Demir, S. B. (Çev. Edt.)(2.baskı) içinde (339-427). Pegem Akademi: Ankara.
• Çavaş, B., Huyugüzel Çavaş, P. ve Taşkın Can, B. (2004). Eğitimde sanal gerçeklik. The Turkish Online Journal of Educational Technology. 3 (4). 110-116.
• Çekiç, A. ve Bakla, A. (2018). Nitel analiz ve yorumlama. Patton, M. Q. Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Bütün, M., Demir, S. B. (Çev. Edt.)(2.baskı) içinde (429-539). Pegem Akademi: Ankara.
• Daşdemir, İ. (2019). Sosyal bilgiler öğretiminde sanal tur uygulamalarının etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Dede, Y. ve Bilican, F. I. (2018). Nitel araştırmada stratejik temalar. Patton, M. Q. Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Bütün, M., Demir, S. B. (Çev. Edt.)(2.baskı) içinde (37-73). Pegem Akademi: Ankara.
• Demirezen, B. (2019). Artırılmış gerçeklik ve sanal gerçeklik teknolojisinin turizm sektöründe kullanılabilirliği üzerine bir literatür taraması. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi. 3 (1). 1-26.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 8 (28). 1-19.
• Duray, H. D. (2018). Yöntemler: Gerçekte ne yapacaksınız? Maxwell, J. A. (2018). Nitel araştırma tasarımı. Etkileşimli bir yaklaşım. M. Çevikbaş (Çev. Ed.) içinde (87-120). Nobel Yayınevi: Ankara.
• Emre, İ. E., Selçuk, M., Budak, V. Ö., Bütün, M. ve Şimşek, İ. (2019). Eğitim amaçlı sanal gerçeklik uygulamalarında kullanılan cihazların daldırma açısından incelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi. 12 (2). 119-129.
• Fer, S. (2015). Öğretim tasarımı. 3.bs. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Gökalp, Z. (2014). Türkçülüğün esasları. Ötüken Neşriyat: Ankara.
• Gürel, D. ve Çetin, T. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve kültür aktarımında edindiği rol üzerine bir inceleme. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi. 6 (2). 22-40.
• Güvenç, B. (1974). İnsan ve kültür. Remzi Kitabevi: İstanbul.
• Haydar, M., Roussel, D. Otmane, S. and Mallem, M. (2011). Virtual and augmented reality for cultural computing and heritage: a case study of virtual exploration of underwater archaeological sites. Virtual Reality. 15 (4). 311-327.
• Hwang, W-Y. and Hu, S-S. (2013). Analysis of peer learning behaviors using multiple representations in virtual reality and their impacts on geometry problem solving. Computers & Education. 62. 308-319.
• Ijaz, K., Bogdanovych, A. and Trescak, T. (2017) Virtual worlds vs books and videos in history education. Interactive Learning Environments. 25 (7). 904-929.
• İneç, Z. F. (2017). Sosyal bilgiler dersinde geo-medya destekli otantik öğrenme ortamının öğrenmeye etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• İşçi, S. ve Öztekin, Ö. (2018). Nitel verilerin analizi. Merriam, S. B. Nitel araştırma. desen ve uygulama için bir rehber. Turan, S. (Çev. Edt.) içinde (161-198). Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Jacobson, M. J., Taylor, C. E. and Richards, D. (2016). Computational scientific inquiry with virtual worlds and agent-based models: new ways of doing science to learn science. Interactive Learning Environments. 24 (8). 2080-2108.
• Jou, M. and Liu, C-C. (2012). Application of semantic approaches and interactive virtual technology to improve teaching effectiveness. Interactive Learning Environments. 20 (5). 441-449.
• Kaleci, D., Tepe, T. ve Tüzün, H. (2017). Üç boyutlu sanal gerçeklik ortamlarındaki deneyimlere ilişkin kullanıcı görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 21 (3). 669-689.
• Kayabaşı, Y. (2005). Sanal gerçeklik ve eğitim amaçlı kullanılması. The Turkish Online Journal of Educational Technology. 4 (3).151-158.
• Ketelhut, D. J., Nelson, B. C., Clarke, J. ve Dede, C. (2010). A Multi-user virtual environment for building higher order inquiry skills in science. British Journal of Educational Technology. 41 (1). 56-68.
• Koçak Canbaz, F. ve Öz, M. (2018). Nitel araştırma türleri. Merriam, S. B. Nitel araştırma. Desen ve uygulama için bir rehber. Turan, S. (Çev. Edt.) içinde (21-37). Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Küçük Avcı, Ş., Çoklar, A. N. ve İstanbullu, A. (2019). Üç boyutlu sanal ortamlar ve artırılmış gerçeklik uygulamalarının öğrenme başarısı üzerindeki etkisi: bir meta-analiz çalışması. Eğitim ve Bilim. 44 (198). 149-182.
• Lee, K. (2012). Augmented reality in education and training. TechTrends. 56(20). 13-21.
• Li, W. (2018). Application of virtual reality technology in the inheritance of cultural heritage. J. Phys.: Conf. Ser. 1087 062057. 1-6. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1087/6/062057 adresinden edinilmiştir.
• Melanlıoğlu, D. (2008). Turkish language curriculum in terms of culture transfer. Eğitim ve Bilim. 33 (150). 64-73.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma. desen ve uygulama için bir rehber. Turan, S. (Çev. Edt.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, M. B. and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. (2.bs.). Kaliforniya: SAGE Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812103847686-SOSYAL%20B%C4%B0LG%C4%B0LER%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI%20.pdf adresinden edinilmiştir.
• Ocak, M. A. (2011). Öğretim tasarımı. Kuramlar, modeller ve uygulamalar. Ocak, M. A. (Ed.). Anı Yayıncılık: Ankara.
• Özlek, G. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin somut olmayan kültürel miras öğretimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Papachristos, N. M., Vrellis, I., Natsis, A. and Mikropoulos, T. A. (2013). The role of environment design in an educational multi-user virtual environment. British Journal of Educational Technology. 45 (4). 636-646.
• Peker, N. (2014). Sosyal bilgiler dersinde sanal müze kullanımı ve sosyal bilgiler öğretmeni adaylarının sanal müze kullanımına yönelik tutumları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Perkmen, S. (2011). Öğrenmeye bilişsel bakış ve çoklu ortam (Multimedya). S. Perkmen, E. Tezci (Ed.). Eğitimde teknoloji entegrasyonu materyal geliştirme ve çoklu ortam tasarımı (1. Baskı) içinde (59-80). Pegem Akademi: Ankara.
• Philip Barker (1993) Virtual reality: Theoretical basis, practical applications. ALT-J, 1 (1), 15-25.
• Phungsuk, R., Viriyavejakul, C. and Ratanaolarn, T. (2017). Development of a problem-based learning model via a virtual learning environment. Kasetsart Journal of Social Sciences. 38 (3). 297-306.
• Seçkin Kapucu, M. ve Yıldırım, İ. (2019). Türkiye'de sanal ve artırılmış gerçeklik üzerine eğitimde yapılan çalışmalara ilişkin metodolojik bir inceleme. Akademik Bakış Dergisi. (72). 37-57.
• Sertkaya, K. B. (2010). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler dersi öğretiminde kültür aktarımı ve kültürel kimlik geliştirme. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Sun, K-T., Lin, C-L. and Wang, S-M. (2010). A 3-D virtual reality model of the sun and the moon for e-learning at elementary schools. International Journal of Science and Mathematics Education. (8). 689-710.
• Şekerci, C. (2017). Sanal gerçeklik kavramının tarihçesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 10 (54). 1126-1133.
• Şimşek, A. (2014). Öğretim tasarımı. (3. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Tepe, T., Kaleci, D. ve Tüzün, H. (2016). Eğitim teknolojilerinde yeni eğilimler: sanal gerçeklik uygulamaları. 10th International Computer and Instructional Technologies Symposium (ICITS). 16-18 May 2016. 547-555.
• Uslu, A. ve Uysal, M. (2017). E-müze için kültürel mirasın 3 boyutlu modellenmesi ve gösterimi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi. (17). 79-85.
• Ustaoğlu, A. (2012). İlköğretim 7. Sınıf sosyal bilgiler dersi Türk tarihinde yolculuk ünitesinde sanal müzelerin kullanımının öğrenci başarısına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kültür algılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 13 (1). 77-92.
• Ünlü, B. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde sanal gerçekliğin amaç odaklı dil öğretimine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi. (5). 57-76.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yıldırım, G. ve Yıldırım, S. (2020). Sanal gerçeklik teknolojilerinin ortaokulda kullanım ve tercih durumlarının belirlenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi. 17 (1). 115-143.