ORTAOKUL SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARININ BECERİLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 41, 276 - 297, 29.12.2020

Nalan Altay

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.805054

Cited By: 13

Öz

Bu çalışma 2020-2021 Eğitim öğretim yılında okutulacak sosyal bilgiler ders kitaplarında becerilerin yer alma durumunu ortaya koymak için yapılmıştır. 5.,6, ve 7.sınıf ortaokul ders kitaplarından birer tane tesadüfi örneklem yöntemi ile seçilmiştir. Araştırma nitel araştırma olarak hazırlanmış, betimsel çalışma olarak desenlemiştir. Söz konusu ders kitapları içerik analizine yöntemi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda sosyal bilgiler öğretim programında yer alan becerilere göre ders kitaplarının daha zengin içerik taşıdığı, ancak ders kitaplarında becerilerin öğrenme alanlarına dengeli bir şekilde dağılmadığı görülmüştür. Kimi beceriler çok sık işlenirken, kimi beceriler çok az veya hiç yer almamıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Ders kitabı, beceri eğitimi

Kaynakça

• Akengin, H., Tuncel, G. & Cender, 2M.E. (2016). Öğrencilerde harita okuryazarlığının geliştirilmesine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri, Marmara Coğrafya Dergisi: 34, 61-69.
• Akgün, Ġ. H. Ve Bulut Özkar, F. (2017). Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Yer Alan “Tablo ve Diyagram Okuma” Becerisini Kazanma Düzeylerinin ÇeĢitli DeğiĢkenlere Göre Ġncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(4), 2752-2775.
• Akkuş-Çutuk, Z. (2020). Üniversite öğrencilerinde özdenetim ile internet bağımlılığı ilişkisi, Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 854-863. Akpınar, M. & Bilgili, A.S. (2018). Sosyal Bilgiler 6. Sınıf Öğretim Programı, Kazanım, Beceri ve Kavram İlişkisi , YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 855-882.
• Aksoy, B & Sönmez, Ö.F. (2012). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Metin ve Görsellerde Harita Becerileri, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 12 (48), 65-79.
• Aksoy, B. & Sönmez, Ö.F. (2012). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Metin ve Görsellerde Harita Becerileri, Sosyal Bilimler Dergisi 12(48), 65-79.
• Aktaş, Ş. (2010). Dİlin doğru ve güzel kullanımı üzerine, Türklük Bilimi Araştırmaları 27, 37 – 42.
• Altunbay, M. (2017). Türkçe öğretim programlarında bilimsel süreç becerisi olarak “gözlem”. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 823-836.
• Arslan, S. (2014). Çokkültürlü toplumlarda vatandaşlık eğitimine yönelik öğretmen ve öğrenci düşüncelerinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydemir, M. (2017). Ortaokul Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Ortaokul Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında Yer alan Beceriler Açısından İncelenmesi, International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), December, 2017; 3(2): 1-17.
• Aydoğan, O. & Karabağ, G. (2020). Eğitsel Bilgisayar Oyunu ile Desteklenmiş Tarih Öğretiminin Öğrencilerin Mekânı Algılama ve Kronolojik Düşünme Becerilerine Etkisi Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 106-130.
• Baştürk, G. & Bektaş, M. (2019). İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin İşbirliği Kavramına Yönelik Metaforik Algılarının İncelenmesi, International Journal of Field Education, 5 (1), 71-87.
• Bozkurt, E., Toktaş, Y. & Altıner, A. (2019). Türkiye’de tasarruf ve finansal okuryazarlık üzerine bir Araştırma, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 18(72), 1580-1605.
• Bulut, M., & Orhan, S. (2012). Türkçe-Edebiyat Ders Kitaplarının Dil ve Kültür Aktarımındaki Rolü ve Önemi Üzerine Bir İnceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 297-311.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri 24.baskı, Ankara Pegem Yayınları.
• Çakmakçı, E. & Özabacı, N. (2013). Drama yolu đle karar verme becerisinin kazandırılması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (44), (18-30).
• Çeçen, M. A. ve Çiftçi, Ö. (2007). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 39-49.
• Çelik, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan becerilerin öğretiminde kullanılabilecek geleneksel çocuk oyunlarının incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 413-424.
• Çelik, H., Karadeniz, H. &Cabul, E. (2018). Students’ Evaluations of Change and Continuity in the Context of Their Experience in Social Studies Classes: Hospitality Example, Journal of Multidisciplinary Studies in Education, 2(2), 39-57.
• Çelikkaya, T. & Kürümlüoğlu, M. (2019). 4. ve 5. Sınıf Yeni Sosyal Bilgiler Programında Kazandırılması Hedeflenen Ortak Becerilere İlişkin Kazanımların İçeriğe Yansıması, Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 2 (2), 166-186.
• Çelikkaya, T. &Kürümlüoğlu, M. (2017). 2005 Sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen alan becerilerine kitaplarda yer verilme durumu, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14 (40), 141-158.
• Çeliköz, N. & Çeliköz, M. (2018). Öğretmen adaylarının medya ve televizyon okuryazarlık düzeyleri, Uluslar arası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1):262-274.
• Çiftçi, B. & Akça &Di. (2019). 2005 ve 2018 sosyal bġlgġler öğretġm programlarının coğrafġ becerġ ve coğrafi kazanım alanlarının karġılaştırılması, Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi 2 (1), 33-59.
• Dilbaz, G. A., Yelken, T. Y., & Özgelen, S. (2016). Araştırma Temelli Öğrenmenin Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutum ve Araştırma Becerileri Üzerindeki Etkisi. Elementary Education Online, 15(2), 708-722.
• Durakoğlu, A. A., & Coşkun, H. (2019). Orta öğretim felsefe ders kitaplarının içerik açısından değerlendirilmesi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 293-309.
• Duran, E., Özen, N.E. (2018). Türkçe Derslerinde Dijital Okuryazarlık, Türkiye Eğitim Dergisi, 3 (2), 31-46.
• Görmez, E. (2018). Güncellenen Sosyal Bilgiler Programının Politik Okuryazarlık Becerisi Bakımından Yeterliliği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(STEMES’18) 109-114.
• Gömleksiz, M. N. & Kan, A. Ü. (2009). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve girişimcilik becerilerini kazandırmadaki etkililiğinin belirlenmesi. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları.
• Kaan Demi̇r, M , Tutkun, T , Şahi̇n, Ç , Genç, S . (2014). The Relevance of Questions in Social Studies Course Book for Critical Thinking . Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 14 (1), 289-303 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1502/18196
• Karasu-Avcı, E. & Faiz, M. (2018). 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitapları “Etkin Vatandaşlık” Öğrenme Alanında Yer Alan Becerilerin ve Değerlerin İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21.
• Karatekin, K., Kuş, Z. & Merey, Z. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarının çözümünde Sosyal Katılımları İlköğretim Online, 13(2), 345‐361. 2014.
• Kaya, M.T., Çiftçi, B. &Gökdemir, A. (2019). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının İletişim becerilerinin çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmes, 3(1): 31-37.
• Kazu, H. & Ersözlü, Z.N. (2008). Öğretmen adaylarının problem çözme becerýlerýnýn cýnsýyet, bölüm ve öss puan türüne göre ýncelenmesi, Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi 8(1), 161-173.
• Köse Çengelci, T. & Bursa, (2020). sosyal bilgiler öğretmen adaylarının hukuk okuryazarlığına ilişkin algıları, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 33(2), 372-388.
• Meydan, A. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde gezi gözlem ve doğa eğitimi. R.Turan, A.M. Sünbül ve H. Akdağ. (Editörler). Sosyal bilgiler Öğretiminde YeniYaklaşımlar 1, Birinci baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık, s.242-260.
• Neuman, W. L. (2010). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar (4. Baskı) (S. Özge, Çev). İstanbul: Yayın odası. Osmanoğlu, A. E. (2019). Öteki Devletler ve Milletler: Sosyal Bilgiler Ders Kitabı Analizi. Kastamonu Education Journal, 27(2), 577-588. doi:10.24106/kefdergi.2598.
• Otuz, B., Kayabaşı, G. B., & Ekici, G. (2018). 2017 Sosyal bilgiler dersi öğretim programının beceri ve değerlerinin anahtar yetkinlikler açısından analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 11(4), 944-972.
• Otuz, Görkaş-Kayabaşı & Ekici (2018). 2017 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Beceri ve Değerlerinin Anahtar Yetkinlikler Açısından Analizi, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(4), 944-972. DOI number: http://dx.doi.org/10.30831/akukeg.409791
• Özensoy, A. (2011). Eleştirel okumaya göre düzenlenmiş sb dersinin eleştirel düşünmeye etkisi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 13-25.
• Öztürk, M. ve Mutlu, N. (2017). Sosyal Bilgiler ve Tarih Derslerinde Beceri ve Değerleri Ne Kadar Öğretiyoruz? Sakarya University Journal of Education, 7(3), 552-563.
• Patton, M.Q. (2018). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri, Ankara, Pegem Yayınları.
• Sağlam, H. İ. ve Bilgiç, S. (2018). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kanıt Temelli Öğrenmenin Etkililiğine İlişkin Öğrenci Görüşlerin İncelenmesi İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(2), 60-71.
• Sağlam, H.İ, Tınmaz, E., Hayal, M.A. (2015). sınıf öğretmenlerinin “zaman ve kronolojiyi algılama” becerisini öğretme deneyimlerine fenomonolojik bir bakış, Turkish History Education Journal 4 (1), 49-66.
• Şahin, O & Liman, E. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarında kullanılan harita ve şekiller üzerine bir değerlendirme, F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 22/1, 145-159.
• Şahin, S.H., Ünlü, E. ve Ünlü, S. (2016). öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık farkındalık düzeylerinin incelenmesi, Education Sciences (NWSAES), 1C0655, 11(2): 82-95.
• Tenekeci, M. &Dursun, H. (2019). 2018-2019 eğitim öğretim yılında 6. sınıflarda okutulan türkçe ders kitaplarına yönelik öğretmen görüşleri, Al-Farabi International Journal on Social Sciences, 2(4), 1-12.
• Tonga, D., Keçe, M. & Kılıçoğlu, G. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler derslerinde yer alan kazanımların vatandaşlık ve insan hakları konuları açısından değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 289-304.
• Tutkun, Ö.F. &Koç, M. (2008). Mesleklere Atfedilen Kalıp Yargılar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (1), 255-273.
• Uygun, K. &Er, A.E. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin girişimcilik özelliklerinin incelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi 6(11), 136-157. Uzuntiryaki, E & Boz, Y. (2006). Öğretmen adaylarının ders kitabı kullanımıyla ilgili görüşleri, H.Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi (31-31), 212-220.
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2002). Bir kitap inceleme çalışması örneği olarak MEB ilköğretim 4. sınıf fen bilgisi ders kitabına fizik konuları yönünden eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (3), 107-120.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013), Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, S. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde empati . Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4, 1-19.