LİSE ÖĞRENCİLERİNİN TARİH DERSİ VE BİLEŞENLERİ İLE İLGİLİ METAFORLARI

Yıl 2020, Sayı: 41, 243 - 259, 29.12.2020

Osman Akhan

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.819364

Öz

Araştırmada lise öğrencilerinin tarih dersi ve bileşenleri ile ilgili algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında araştırmanın çalışma grubunu, 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Antalya ili merkezinde bulunan MEB’e bağlı farklı liselerde öğrenim görmekte olan 23’ü kadın, 39’u erkek toplam 62 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden, olgu bilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından ilgili alan yazın ve uzman görüşü alınarak hazırlanan görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Görüşme formu aracılığıyla toplanan veriler içerik analizi yönteminden yararlanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada ulaşılan sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde ise, çalışma grubunu oluşturan lise öğrencilerinin tarih bilimine, tarih derslerine, tarih dersindeki sınıfa, tarih öğretmenine, tarih ders kitabına ve tarih atlasına yönelik olumlu bir algıya sahip olduklarını buna karşın tarih öğretimi konusunda öğretim sürecine ilişkin olumsuz bazı metaforlar ürettikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu sonuçlardan hareketle öğrenciler tarafından tarih dersinin sevildiği fakat dersin öğretim sürecinin sıkıcı ve zorlayıcı olduğu görülmüştür. Bu bakımdan bilginin kalıcılığını sağlaması, öğrencinin süreç içerisinde aktifleşmesi, derse olan ilgi ve isteğini arttırması için tarih dersi öğretim sürecinin çağdaş öğretim anlayışı doğrultusunda verilmesinin oldukça önemli olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Tarih, Tarih dersi, Tarih dersi bileşenleri, Metafor

METAPHORIES USED BY HIGH SCHOOL STUDENTS ABOUT THE HISTORY COURSE AND WITH ITS COMPONENTS

Öz

The purpose of the present study was to reveal high school students' perceptions about the history course and its components through metaphors. Within the scope of this purpose, the sample of the research consisted of a total of 62 students, 23 female and 39 male, studying at different high schools affiliated to the Ministry of National Education in the city of Antalya in the academic year 2020-2021. The phenomenology design, one of the qualitative research methods, was used in the study. The data of the research were collected through the interview form prepared by the researchers by reviewing the relevant literature and taking expert opinion. The data collected through the interview form were analyzed using the content analysis method. When the results obtained in the study were evaluated in general, it was concluded that the high school students that constituted the sample had positive perceptions about the discipline of history, history classes, the classroom in the history classes, the history teacher, the history textbook and the history atlas. Based on these results, it was observed that the history lesson was liked by the students, but the teaching process of the lesson was boring and challenging. In this respect, it is possible to say that teaching the history classes in line with the contemporary teaching approaches is very important in ensuring the permanence of knowledge, activating the students in the process, and increasing the interest in and the enthusiasm for the lesson.

Anahtar Kelimeler

History, History Lesson, History Classroom, Metaphor

Kaynakça

• Akyol, C. ve Kızıltan, Ö. (2019). Öğretmen adaylarının kültür kavramına ilişkin metaforları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(2), 937-961.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Candan, A. S. ve Öztaş, S. (2017). Ortaöğretim öğrencilerinin tarih kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Journal of history culture and art research, 6(2), 507-526.
• Çırak Kurt, S. ve Yıldırım, İ. (2020). İlköğretim matematik öğretmenleri ile öğretmen adaylarının çeşitli kavramlara ilişkin metaforik algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 174-198.
• Demir Atalay, T. ve Fırat Durdukoca, Ş. (2018). Öğretmen adaylarının değerlere ilişkin metaforları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 894-923.
• Demircioğlu, E. ve Kantekin, S. (2019). Tarih pedagoji programı öğrencilerinin tarih kavramına ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 8(1), 332-346.
• Dinçel, B. K. ve Yılmaz, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin ve Türkçe öğretmeni adaylarının “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni” kavramlarına ilişkin metaforları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 243-276.
• Er Tuna, Y. (2019). Lise öğrencilerinin gözüyle tarih öğretmeni: bir metafor analizi. Turkish History Education Journal, 8(2), 562-588.
• Er Tuna, Y. ve Mazman Budak, F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “tarih” kavramına ilişkin algılarının mecazlar/metaforlar yardımıyla analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 609-642.
• Erdağı Toksun, S. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının okuma kavramına ilişkin metaforik algıları. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 144-157.
• Giren, S. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının okul öncesi eğitim öğretmeni kavramına ilişkin metaforları. Fırat University Journal of Social Sciences/Sosyal Bilimler Dergisi, 25(2), 123-132.
• Kahya, H. (2018). Aday Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin “edebiyat öğretmeni” kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla analizi. Uluslar Arası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 104-117.
• Kantekin, S. (2018). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının sosyal bilgiler, tarih ve coğrafya kavramlarıyla ilgili metaforik algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kıral, E. (2015). Öğretmen adaylarının algılarına göre öğretmen metaforları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1), 57-65.
• Kurt, C. ve Karabağ, Ş. G. (2018). 9. Sınıf öğrencilerinin İslamiyet öncesi Türk tarihine ilişkin kavram algilari: metafor analizi. Diyalektolog, 18, 101-124.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2th edition). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Özbaşı, B. Ç. ve Aktekin, S. (2013). Tarih öğretmen adaylarının tarih öğretmenliğine ilişkin inançlarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Eğitimde kuram ve uygulama, 9(3), 211-228.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(3), 459-496.
• Taşgın, A., İleritürk, D. ve Erdoğan, K. (2018). Ortaokul öğrencilerinin “Türkçe dersi” ve “Türkçe öğretmeni”ne ilişkin metaforları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7 (1), 397-410.
• Türk Dil Kurumu (TDK). (2020). Mecaz. https://sozluk.gov.tr/ adresinde 23 Ekim 2020 tarihinde incelenmiştir.
• Yalavuz, G. (2006). Türkiye’de tarih öğretiminde aktif yöntemin uygulanışı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yalçınkaya, E. (2013). Tarih kavramına yönelik sınıf öğretmeni adaylarının ürettikleri metaforların incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 5(3), 95-112.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.