İLKOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ BİLGİLENDİRİCİ METİNLERDE GEÇEN SÖZCÜKLERİN KÖKENLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Sayı: 42, 292 - 303, 30.06.2021

Nuri Karasakaloğlu , Berker Bulut

https://doi.org/10.33418/ataunikkefd.815084

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı ilkokul dördüncü sınıf düzeyindeki Türkçe ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerde geçen sözcükleri kökenleri bakımından incelenmektir. Bu doğrultuda araştırmanın deseni nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak belirlenmiştir. Çalışmada ver toplama tekniği olarak doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulunun ders kitabı olarak kabul ettiği ilkokul dördüncü sınıf Türkçe ders kitaplarındaki zorunlu temalarda yer alan bilgilendirici metinler yazılı materyaller olarak kullanılmıştır. Toplanan verilerin çözümlenmesinde içerik analizinden yararlanılmıştır. Seçilen ilkokul dördüncü sınıf Türkçe ders kitabındaki bilgilendirici metinlerde yer alan sözcükler çözümlemeye alınmıştır. Yapılan incelemelerin sonucunda bilgilendirici metinlerde geçen sözcüklerin %28,27’sinin yabancı kökenli olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen metinlerde yabancı kökenli sözcüklerin en çok Arapça, Farsça ve Fransızca kökenli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Temalar açısından inceleme yapıldığında oran olarak yabancı kökenli sözcüklerin daha çok bulunduğu metinlerin Millî Mücadele ve Atatürk temasında, yine oran olarak Türkçe sözcüklerin daha fazla bulunduğu metinlerin ise Erdemler temasında yer aldığı bulunmuştur. Bu sonuçlara göre Türkçe ders kitabında yer alan metinlerdeki sözcük seçiminde daha bilinçli olunması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe ders kitabı, bilgilendirici metin, sözcük, köken

Kaynakça

• Akçay, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yabancı kökenli bilişim terimlerinin Türkçe karşılıklarını bilme yeterliklerinin çeşitli değişkenlerden açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 1-19.
• Aslan, C. (2006). Türkçe ders kitaplarında “Türkçe olmayan sözcükler”in kullanımı üzerine bir inceleme. Dil Dergisi, 133, 7-19.
• Celep, C. (2002). Sınıf yönetimi ve disiplini yöntemleri (2. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (2011). The Sage handbook of qualitative research (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Diakidoy, I. N., Stylianou, P., Karefillidou, C. & Papageorgiou, P. (2005). The relationship between listening and reading coniprehension of different types of text at increasing grade levels. Reading Psychology, 26(1), 55-80.
• Eroğlu, E. (2010). Eğitim ortamlarında etkili iletişim ve boyutları. U. Demiray (Ed.), Etkili iletişim içinde (s. 223-242). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Erol, B. & Kıroğlu, K. (2012). Hayat bilgisi ders kitaplarının dil ve anlatım yönünden değerlendirilmesi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 32, 155-176.
• Glesne, C. (2013). Nitel araştırmaya giriş (A. Ersoy & P. Yalçınoğlu, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Yayınları.
• Gürbüz, A. (2012). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabında geçen yabancı kökenli kelimeler üzerine bir inceleme. International Journal of Social Science, 5(7), 375-390.
• Karababa, Z. C. (1993). Türkçeyle İngilizce arasında birbirine paralel anlatım biçimlerinin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversites, Ankara.
• Karababa, Z. C. & Yıldız, K. (2018). 5. ve 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan yabancı kökenli sözcüklerin incelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 160-174.
• Kavcar, C. (2002). Türkçenin güncel sorunları. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 27, 13-17.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2017). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB.
• Mert, E. L. (2013). Türkçe ders ve çalışma kitaplarının sözcüksel görünümlerine ilişkin örnek bir uygulama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17, 152-168.
• Oğuzkan, F. (1993). Eğitim terimleri sözlüğü (3 bs.). Ankara: Emel Yayıncılık.
• Pehlivan, A. (2003). Türkçe kitaplarında sözcük dağarcığının geliştirme sorunu ve çözüm yolları. Dil Dergisi, 122, 84-94.
• Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme (5. bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahin, C. (2020). Türk dil kurumu (TDK) tarafından türetilen ve önerilen yabancı kelimelere Türkçe karşılıkların lise öğrencileri tarafından bilinme düzeyi. International Journal of Language Academy, 8(3), 108-122.
• Uzuner Yurt, S. & Aktaş, E. (2016). Öğretmen adaylarının yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıklarını bilme düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(37), 166-186.
• Yaman, H. & Akkaya, D. (2014). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında anlamı bilinmeyen kelimeler için kullanılan bağlam türleri. İlköğretim Online, 13(1), 74-93.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. bs.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K., Yıldız, M., Ateş, S. & Rasinski, T. V. (2010). İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1855-1891.