Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Astronomiye Yönelik Tutumlarının ve Astronomi Öğretimi Özyeterlik İnançlarının İncelenmesi: Çevrim İçi Astronomi Eğitimi

Yıl 2022, Sayı: 46, 71 - 84, 15.09.2022

Sedat Karaçam Dündar Yener Sedef Canbazoğlu Bilici Çiğdem Şahin Çakır Nejla Yürük

https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2022.992620

Cited By: 1

Öz

Fen bilimleri öğretmen adaylarının astronomiye yönelik tutumları ve astronomi öğretimine
yönelik özyeterlik inançları, astronomi öğretim sürecini etkilemektedir. Olumlu tutuma sahip ve
özyeterlik inançları yüksek olan bireyler derslere aktif olarak katılmakta ve olumlu davranışlar sergilemektedirler. Bu bağlamda öğretmen adaylarının astronomiye yönelik olumlu tutuma sahip
olmaları ve özyeterlik inançlarının yüksek olmasının onların gelecekteki astronomi öğretim sürecinde olumlu etki oluşturacağı ifade edilebilir. Bununla birlikte alanyazında astronomi konularının
öğretimi, kavram yanılgılarının belirlenmesi, tutum ve özyeterlilik alanındaki çalışmaların ortaokul,
lise düzeylerinde olduğu görülmektedir. Yapılan çalışmalarda fen bilimleri öğretmen adaylarının
astronomiye yönelik tutumları ve astronomi öğretimine yönelik özyeterlik inançlarını geliştirmeye
yönelik çalışmaların sınırlı olduğu dikkati çekmektedir. Ayrıca COVID-19 pandemisi nedeniyle çevrim içi düzenlenen eğitimlere daha çok ihtiyaç duyulmuştur. Bu bağlamda bu çalışmada çevrim içi
düzenlenen astronomi öğretim yöntem ve materyal eğitiminin fen bilimleri öğretmen adaylarının
astronomiye yönelik tutumları ve astronomi öğretimine yönelik özyeterlik inançları üzerine etkisi
irdelenmiştir. Araştırmada kontrol grupsuz ön-test son-test yarı deneysel desen kullanılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubunu 35 (erkek=1, kız=34) fen bilimleri öğretmen adayı oluşturmaktadır. Fen bilimleri öğretmen adayları çevrim içi ortamda beş gün boyunca astronomi öğretim
yöntem ve materyal eğitimi ile ilgili 23 farklı etkinliğe katılmışlardır. Araştırmada veriler fen bilimleri öğretmen adaylarına uygulama öncesi ve sonrasında çevrim içi olarak uygulanan “Astronomi
Tutum Ölçeği (ATÖ)” ve “Astronomi Konularının Öğretimi Öz-yeterlik İnanç Ölçeği (AKÖÖYİÖ)”nden
elde edilmiştir. ATÖ ve AKÖÖYİÖ’den elde edilen ön ve son-test verilerinin analizinde tekrarlanan
ölçümler için çok değişkenli varyans (MANOVA) analizi kullanılmıştır. Sonuç olarak çevrim içi eğitim
şeklinde gerçekleştirilen astronomi öğretim yöntem ve materyal eğitiminin astronomiye yönelik
tutum ve astronomi öğretimine yönelik özyeterlik inanç değişkeninin astronomi öğretiminde zorlanma alt boyutu hariç diğer alt boyutlarının gelişiminde yüksek düzeyde etki büyüklüğüne sahip
olduğu ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda çevrim içi eğitim uygulamalarının farklı teknolojilerle zenginleştirilerek, öğretmen adaylarının teknolojinin astronomi eğitiminde kullanımına ilişkin bilgi ve
deneyim kazanmalarına da fırsat sağlayacak şekilde tasarlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Astronomi öğretimi, astronomi öğretimi özyeterlik inancı, astronomi tutum, çevrim içi eğitim, fen bilimleri öğretmen adayı

Kaynakça

• Balbağ, M. Z., & Erdem, A. (2017). Fen bilgisi öğretmenliği ve fizik bölümü öğrencilerinin astronomiye yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 2007–2018.
• Balcı, M. (2018). Webquest Destekli Etkinliklerin Öğrencilerin Güneş Sistemi Ünitesindeki Başarısına ve Astronomiye Yönelik Tutumlarına Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191–215. [CrossRef]
• Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Prentice Hall.
• Başçı, E. (2019). Teknoloji ile Zenginleştirilmiş Astronomi Dersinin Öğrencilerin Kavramsal Anlamalarına, Ilgi ve Tutumlarına Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bektaş, O., Çelik, P., & Varinlioğlu, S. (2021). Fizik sınavına ve öğrenimine yönelik endişe düzeyinin demografik değişkenlere göre incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 53(53), 469–496.
• Bektasli, B. (2013). The effect of media on pre-service science teachers attitudes toward astronomy and achievement in astronomy class. Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 12(1), 139–146
• Bektaşlı, B. (2016). The relationship between preservice science teachers’ attitude toward astronomy and their understanding of basic astronomy concepts. International Journal of Progressive Education, 12(1), 108–116.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. (8. Baskı), Pegem Akademik Yayıncılık.
• Çalışkan, Ş. (2019). Çevrimiçi Öğrenme Ortamının Kullanılabilirlik Analizi ve Etkililiği: Ahmet Yesevi Üniversitesi Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Canbazoğlu Bilici, S., Öner-Armağan, F., Kozcu-Çakır, N., & Yürük, N. (2012). Astronomi tutum ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Gerçeklik ve güvenirlik çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(2), 116–127.
• Cevahir, E. (2020). SPSS ile Nicel Veri Analizi Rehberi. Kibele Yayınları. Cohen, J. (1992). A power primer. Psychological Bulletin, 112(1), 155–159. [CrossRef]
• Demirci, F. (2017). Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Astronomi Konularının Öğretim Öz-yeterlik Inançları: Bir Karma Yöntem Araştırması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Demirci, F., & Özyürek, C. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin astronomi konularının öğretimi öz-yeterlik inanç düzeylerinin belirlenmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(3), 499–518.
• Demirtaş, V. Y. (2018). A study on teacher candidates’ self-efficacy, motivation and affection levels for children. Journal of Education and Training Studies, 6(12), 111–125. [CrossRef]
• Doğan, M. (2013). Bilim ve Teknoloji Tarihi. (2. Baskı), Anı Yayıncılık.
• Durukan, Ü. G., & Sağlam Arslan, A. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının temel astronomi kavramlarını ilişkilendirme durumlarının analizi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 1(2), 97–109.
• Ekici, G., Fettahlıoğlu, P., & Sert Çıbık, A. (2012). Biology self efficacy beliefs of the students studying in the department of biology and department of biology teaching. International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 49.
• Ekiz, D., & Akbaş, Y. (2005). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin astronomi ile ilgili kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları. Milli Eğitim Dergisi, 165, 61–78.
• Enfiyeci, T. (2019). Çevrimiçi Ortamlarda Uzaktan Eğitim Öğrencilerinin Topluluk Hissi Motivasyonve Akademik Başarısı Arasındaki Ilişki Ahmet Yesevi Üniversitesi Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. European Association for Astronomy Education (EAAE) (1994). Declaration on the teaching of astronomy in European schools. https://www.eaae-astronomy.org/?view=article&id=5:declaratio n-1994&catid=57(Erişim Tarihi: 12.04.2021).
• Ezberci Çevik, E., Bozdemir Yüzbaşıoğlu, H., Candan Helvacı, S., & Kurnaz, M. A. (2020). Fen bilgisi öğretmen adaylarının astronominin bazı temel kavramları hakkındaki düşünceleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49(2), 1025–1060.
• Frazier, R., Bendixen, L. D., & Hoskins, W. J. (2019). Exploring the role of self-efficacy in prospective teachers’ career decision-making. Journal of Ethnographic and Qualitative Research, 13, 261–271.
• Gay, L. R. (1987). Educational Research: Competencies for Analysis and Application. (3rd ed), Merrill.
• Gibson, S., & Dembo, M. H. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569–582. [CrossRef]
• Gümüş, S. (2007). Çevrimiçi İşbirliği Ekiplerinde Öğrenenlerin Sorun Çözerek Öğrenmeyle İlgili Tutum ve Görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, G. (2010). Öğretmen Adaylarının Temel Astronomi Konularında Bilgi Seviyeleri ile Bilimin Doğası ve Astronomi Öz-yeterlilikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İnan Kaya, G. (2016). Eğitimde merak ve ilgi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 103–114.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi; Kavramlar, Ilkeler, Teknikler. (16. Baskı), Nobel Yayınları.
• Kesim, K. N. (2018). Proje Tabanlı Öğrenme Destekli Laboratuvar Uygulamalarının Kavram Başarısına ve Öz-Yeterlik Inancına Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Larwin, K., & Larwin, D. (2011). A meta-analysis examining the impact of computer-assisted instruction on post secondary statistics education: 40 years of research. Journal of Research on Technology in Education, 43(3), 253–278. [CrossRef]
• Lin, T. C., Liang, J. C., & Tsai, C. C. (2015). Conceptions of memorizing and understanding in learning, and self-efficacy held by university biology majors. International Journal of Science Education, 37(3), 446–468. [CrossRef]
• Menon, D., & Sadler, T. D. (2016). Preservice elementary teachers’ science self efficacy beliefs and science content knowledge. Journal of Science Teacher Education, 27(6), 649–673. [CrossRef] Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. MEB Yayınları. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2010). Ortaöğretim Astronomi ve Uzay Bilimleri Dersi Öğretim Programı. MEB Yayınları. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2013). İlköğretim Kurumları (Ilkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (Ilkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). http://mufredat.meb.gov. tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER% C4%B0%20%C3%96%C4%.9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018. pdf (Erişim Tarihi: 18.03.2021).
• Oh, S. (2011). Pre-service teachers’ sense of efficacy and its sources. Scientific Research, 2(3), 235–240. Okulu, H. Z. (2012). Geliştirilen Astronomi Etkinliklerinin Fen ve Teknoloji Öğretmen Adaylarının Astronomi Bilgi ve Tutum Düzeylerine Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Okulu, H. Z. (2019). Stem Eğitimi Kapsamında Astronomi Etkinliklerinin Geliştirilmesi ve Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Osborne, J., Simon, S., & Collins, S. (2003). Attitudes towards science: A review of the literature and its implications. International Journal of Science Education, 25(9), 1049–1079. [CrossRef]
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (çev. M. Bütün & S. B. Demir), Pegem Akademi Yayınları.