Masallar ve ‘Anlat İstanbul’ Filminin Toplumsal Cinsiyet Eleştirisi

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 3, 827 - 845, 20.09.2017

Muhsine Sekmen

Öz

Çocukluk döneminde öğrendiğimiz masallar her ne kadar hayal ürünü
olsalar da hem içerdiği ideolojiler açısından hem de gerçek yaşama izdüşümleri
ile üzerinde önemle durulmayı hak etmektedir. Toplum olarak kadına ve erkeğe
vermiş olduğumuz rol modeller olarak tanımlayabileceğimiz toplumsal cinsiyet,
geçmişten getirdiği birikimlerini gelecek nesillere aktarır. Çalışmanın
kapsamında yer alan masallar ve onların ataerkil ideolojileri de bu manada
toplumsal cinsiyetin inşa edilmesinde önemlidir. Çalışmamızda masallarla
karşılaştırmalı bir analiz çerçevesinde ele alınan ‘Anlat İstanbul’ filmi
masalların postmodern yorumu olarak görülebilecek bir konumda yer almakta ve
toplumsal cinsiyete eleştirel bir perspektiften bakmaktadır. ‘Anlat İstanbul’
içerisinde farklı klasik masalların yer aldığı ve bu masalları değişen
postmodern yaşam algıları çerçevesinde dönüştürerek İstanbul çerçevesinde
kurgulayan bir film olarak karşımıza çıkmaktadır.  Çalışma yapılırken literatür taraması yapılarak
konuyla ilişkili kitaplardan faydalanılmış, hem masalların hem de ‘Anlat
İstanbul’ filminin niteliksel çözümlemesi yapılmaya çalışılmıştır. Filmde yer
alan karakterler toplumsal cinsiyet üzerinden klasik masallarla karşılaştırmalı
bir çerçevede incelenmiş ve karakterler toplumsal cinsiyet normları bağlamında
değerlendirilmeye gayret gösterilmiştir. İnceleme neticesinde filmin masallarda
sürdürülen toplumsal cinsiyet normlarına sadık kaldığı ve kadının edilgen ve
güçsüz bir konumda temsil edildiği ortaya çıkarılırken, femme fatale karakterler,
kadın cüce ve Transeksüel Mimi’nin güçlü karakterler olarak temsil edildiği
dikkat çekmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Masal, Toplumsal Cinsiyet

Kaynakça

• Bayhan, V. (2012). “Beden Sosyolojisi ve Toplumsal Cinsiyet”, Doğu Batı Yayınları, 16(63), 147-164.
• Connell, R. W.(1998).Toplumsal Cinsiyet ve İktidar; Toplum Kişi ve Cinsel Politika, (Çev. Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Dökmen, Z. Y. (2004). Toplumsal Cinsiyet (Sosyal Psikolojik Açıklamalar). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Ecevit, Y. (2011). “Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç. Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi”, (Ed. Yıldız Ecevit, Nadide Karkıner), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, 2-29.
• Freud, S. (1998). Psikanaliz Üzerine. (Çev. A. Avni Öneş). İstanbul: Say Dağıtım
• Gezgin, İ. (2007). Masalların Şifresi: Kırmızı Başlıklı Kızdan İlk Günah’a, Ankara: Sel Yayıncılık.
• Gün, B. (2008). Masallara Feminist Bir Bakış ve Cinsiyet Meseleleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Işık, E. (1998). Beden ve Toplum Kuramı; Özenin Sosyolojisinden Bedenin Sosyolojisine, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Propp, V. (2011). Masalın Biçimbilimi ve Olağanüstü Masalların Dönüşümleri, (Çev. Mehmet Rifat- Sema Rifat), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları
• Sarı, A. Akyıldız Ercan, C. (2008). Masalların Psikanalizi, Ankara: Salkım Söğüt Dizgi Evi.
• Sezer, M.Ö. (2010). Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Evrensel Basım Yayın
• Solak, Ö. (2011). ”Küçük Ağa Romanının Eleştirel Söylem Analizi”, Akademik Bakış Dergisi, 26,1-14.
• Wrıght, E. (2002). Lacan ve Postfeminizm. (Çev. Ebru Kılıç), İstanbul: Everest Yayınları
• Yuval, D. N. (2003). Cinsiyet ve Millet, (Çev. Ayşin Bektaş), İstanbul: İletişim Yayınları
• http://www.let.uu.nl/womens_studies/anneke/filmtheory.html. (Erişim Tarihi: 02.06.2017)