Serik Bıçağı’nın Coğrafi İşaret Tescili Kapsamında Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 22 Özel Sayı, 557 - 580, 15.04.2018

İhsan Bulut Şakir Fural

Öz

Coğrafi işaret Türk Patent ve
Marka Kurumu tarafından “Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri
itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş
olan ürünü gösteren işaretler” olarak tanımlanmaktadır. Coğrafi işaret yöresel
ürünlerin tanıtılması ve kırsal kalkınma açısından son derece önemlidir. Çalışma
konusu olarak seçilen Serik bıçağı Türkiye’nin güneyinde Akdeniz bölgesinde
Antalya’nın Serik ilçesinde geleneksel yöntemler ve el işçiliği ile üretim
yapan atölyelerde imal edilmektedir. Serik bıçağının tarihi sözlü kaynaklara
göre Osmanlı döneminde bölgede yapıldığı bilinen kılıç üretim faaliyetlerine
dayanmaktadır. Genelde ustadan çırağa, ya da babadan oğula geçen el işçiliğine
dayalı bir üretim faaliyeti olan bıçakçılık son yıllarda ekonomik ve kültürel
anlamda büyük kayıplar yaşamaya başlamıştır. Bu çalışmanın amacı Serik
bıçağının coğrafi işaret olarak tescillenmesi için gerekli incelemelerin
yapılması, geleneksel üretim faaliyetlerinde yaşanan sorunların araştırılması
ve bu kültürel değerin gelecek nesillere aktarılması için altyapı çalışmalarının
başlatılmasının sağlanmasıdır. Çalışma kapsamında öncelikle konu ve alan ile
ilgili literatür taraması yapılmıştır. Literatür taramasının ardından Serik
ilçesinde faaliyet gösteren bıçak atölyelerine ziyarette bulunarak gözlem ve derinlemesine
görüşme yoluyla veriler toplanmıştır. Ziyaret edilen atölyeler arasında
geleneksel yönü ön plana çıkan bir atölye örneklem olarak seçilmiştir. Bıçak
atölyesi ziyaretleri sırasında ulaşılan ve mevcut literatürden elde edilen
bilgiler birleştirilerek çalışmanın sonuç bölümüne aktarılmıştır. Elde edilen
bulgular değerlendirildiğinde el işçiliğine dayalı geleneksel üretim faaliyeti
olarak sürdürülen Serik bıçağı imalatının bazı sorunlar ile karşı karşıya
olduğu tespit edilmiştir. Sanayide seri üretimle yapılan fabrikasyon bıçakların
Serik bıçağı olarak piyasaya sürülmesi, çırak istihdamında sorunların yaşanması
ve en önemlisi marka değerinin oluşturulamamış olması ciddi problemler
yaratmaya başlamıştır. Çalışma kapsamında tespit edilen sorunların çözülmesi ve
kültürel bir değer olarak yaşatılması gereken el işçiliğine dayalı geleneksel
üretim faaliyeti olan bıçakçılığın gelecek nesillere aktarılması için coğrafi
işaret tescilinin gerekli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

El İşçiliğine Dayalı Geleneksel Üretim Faaliyetleri, Coğrafi İşaret

Kaynakça

• Birinci, S., & Camcı, A. (2016). “Korunması Gereken Geleneksel El Sanatlarına Bir Örnek: Sivas Bıçağı Üretimi”. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı: 33 s, 493-509.
• Çalışkan , V., & Koç, H. (2012). “Türkiye'de Coğrafi İşaretlerin Dağılış Özelliklerinin ve Coğrafi İşaret Potansiyelinin Belirlenmesi”. Eastern Geographical Review, Sayı, 28- 193 - 214.
• Davulcu, M., Tokat, M., & Yörür, S. (2015). Antalya'da Yaşayan Geleneksel Meslek Sanat ve Zanaatlar. Antalya: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Dayısoylu, K. S., Yörükoğlu, T., & Ançel, T. (2017). “Kahramanmaraş’ın Coğrafi İşaretli Ürünleri ve İlin Potansiyel Durumu”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, Sayı:20, s; 80 - 88.
• Doğanay, H., & Çavuş, A. (2014). Geleneksel El Sanatlarına Bir Örnek: Sürmene Bıçağı Üretimi. Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 29, s.51-64.
• Gündoğdu, G. (2006). Türk Hukukunda Coğrafi İşaret Kavramı Ve Korunması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hukuk Anablimdalı Yüksek Lisans Tezi.
• Koca, H., & Çetin, B. (2011). “Yatağan Kasabasında (Denizli - Serinhisar) Ev Tipi İmalat Sanayinin Coğrafi Özellikleri”. Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı:14, s, 179-208.
• Şahin, G. (2011). “Türkiye'nin Coğrafi İşaretleri.” Uluslararası Katılımlı Coğrafya Kongresi 7 - 10 Eylül 2011. İstanbul. İnternet Kaynakları
• Türk Patent ve Marka Kurumu, http://www.turkpatent.gov.tr/TurkPatent/commonContent/CAbout 21.04.2017
• Antalya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.antalyakulturturizm.gov.tr/
• Sivas İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.sivaskulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Trabzon İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.trabzonkulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Kahramanmaraş İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.kahramanmaraskulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Adana İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.adanakulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Balıkesir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.balikesirkulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Çanakkale İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.canakkalekulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.bursakulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Hatay İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.hataykulturturizm.gov.tr/ 21.04.2017
• Denizli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.pamukkale.gov.tr/ 21.04.2017
• Kastamonu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, http://www.kastamonukulturturizm.gov.tr/
• Türkiye İstatistik Kurumu, http://www.tuik.gov.tr/Start.do;jsessionid=V7NtZ60ZY27hQj0xtdv5s1Hb31hlTYpDBPJTHsrzsnp8LDTG4QnS!-1751579345 21.04.2017