Kaçanikli Mehmed Paşa Vakfiyesi ve Kütüphanesi

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı 2, 1845 - 1860, 22.10.2018

Dündar Alikılıç , Malik Yılmaz

Öz

Kaçanikli Mehmed Paşa tarafından Üsküp’ün
kuzeydoğusunda yer alan Kâtip Şahin Mahallesi’nde yaptırılan külliye,
Balkanların diğer bölgelerinde yok edilen diğer eserler gibi ecdâd yadigârı
eserlerden biridir. Külliyeyi oluşturan camii, türbe, mektep, kütüphane ve
zaviyeden hiçbiri günümüze ulaşamamıştır. Rumeli Beylerbeyi Kaçanikli Mehmed Paşa Rumeli
Beylerbeyliği dışında birçok yerde valilik yapmış ve başka görevlerde de
bulunmuştur. Kaçanikli Mehmed Paşa’nın Makedonya’daki mal ve mülkü ile ilgili
üç vakfiye tasdik edilmiştir. Bu vakfiyeler, Üsküp, Kaçanik, Gostivar,
Kalkandelen, Kırçova ve Debre şehirlerindeki malları ile ilgilidir. Kaçanikli Mehmed
Paşa Üsküp’te yaptırdığı külliye için, bir vakıf kurarak birçok şehir, kasaba
ve köyde arazi, dükkân ve değirmen gibi mülkler vakfettirmiştir. Külliyenin
vakfiyesinden anlaşıldığına göre, Osmanlı Devlet adamlarının yaptırdığı her vakfiyede olduğu gibi, Mehmed Paşa da Külliyesi’nde bir kütüphane
bina ettirmiştir. Vakfiyede, kütüphanede görevli hafız-ı kütübe ödenecek ücret
ile birlikte, satın alınması şartı getirilen kitaplar hakkında bilgilerin yer
aldığı görülmektedir. Çalışmada Kaçanikli Mehmed Paşa hakkında bilgi verilerek
devamında vakfiyesi ve kütüphanesi ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Kaçanikli Mehmed Paşa, Vakfiye, Üsküp, Kütüphane

Kaynakça

• Cunbur, M. (1962). “Vakfiyelere göre eski Türk kütüphanelerinin yönetimi”. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 11 (1-2), 3-21.
• Erünsal, İ. E. (1991). Türk Kütüphaneleri Tarihi II. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• İnbaşı, M. (2012). “Üsküp”. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 42). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Kul, E. (2013). XVII. Yüzyılda Üsküp Şehri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Makedonya’daki Osmanlı Evrakı (1996), (proje yöneticisi; İsmet Binark; Yay. haz. Orhan Sakin, Uğurhan Demirbaş), Ankara: TC. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı.
• Özer, M. (2001). “Kaçanikli Mehmed Paşa Külliyesi”. TDV İslam Ansiklopedisi (c. 24). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.