Unutulmuş Bir Dili Canlandırmak: Sekoyana’nın Kapıları’nda Doğa Okuryazarlığı

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 4, 2485 - 2496, 31.12.2018

Nilsen Gökçen

Öz

Şiirsel Taş’ın çocuk kitabı olarak yayımladığı Sekoyana’nın
Kapıları (2017), küçük bir çocuğun bilge bir kadından ağaçların, hayvanların, dağların, suyun yani insan
dışı doğanın dilini öğrenme sürecini anlatır. Saçları ağarmak yerine yeşermiş
Sekoyana dört kapısının her biri doğanın farklı anlamlarına açılan küçük, basit
bir kulübede yaşamaktadır.  Çocuk bu
kulübede kaldığı kısa süre içinde doğayı dinlemeyi ve okumayı, insan dışı
varlıkların onları dinlemesini bilenlerle konuşabildiğini, bu dilin duyu
organlarının tümüyle, ama özellikle dokunmayla ilgili olduğu bilgisini
edinecektir.

 

İnsan ve insan olmayan doğanın
arasına çekilen ayraçlar içinde günümüzde en yaygın olarak tartışılanı
“dil”dir. Dile sahip olmak insanı tüm diğer canlıların en üstünde konumlandırmak
için kaldıraç görevi görür. Oysa dilin yalnızca insana özgü olmadığı, insan
dışı varlıkların da kendi aralarında çok karmaşık iletişim sistemleri kurduğu
ve birbirlerinin varlıklarından, durumlarından haberdar oldukları, insanın
üstünlüğü iddialarını önemli ölçüde zayıflatmıştır. Ayrıca insana ait dilin bir
ayrıcalıktan çok, dış gerçekliğin üstünü örten bir hapishane olduğunun
tartışılmaya başlanması, insanın avantajını dezavantaja çevirmiştir. Sembolik
dile hapsolmuş insanın bu duvarları yıkabilmesinin anahtarı diğer varlıkların
dilini (yeniden) öğrenmesi ve onları dinlemeye, okumaya çalışmasıdır. Serpil
Opperman’ın madde-metin olarak adlandırdığı ve doğada canlı cansız her varlığın
bedeninde, maddesinde barındırdığı öyküler, metinler, onları okumayı ya da
dinlemeyi bilenlere kendilerine ilişkin bambaşka dünyaları sunarlar.

 Şiirsel Taş’ın
kitabının hedef kitlesi olan çocuklar bu dili en çabuk öğrenebilen grubu
oluşturur. Çünkü çocuklar, teknolojik oyuncakların ve kapitalist tüketim
süreçlerinin ağlarına büyüklerden daha az dolanmış durumdadırlar. Doğadaki tüm
varlıkların içkin bir değere sahip olduğu düşüncesine dayanan ekolojik adaleti
tesis etmenin yolu ekolojik bilinç sahibi çocuklar yetiştirmekten geçer. Sekoya’nın Kapıları bu yolun tam da bu
yolun başladığı noktaya açılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şiirsel Taş; Çocuk Edebiyatı; Eko-eleştiri; Maddi Eko-eleştiri; Sekoyana’nın Kapıları.

Kaynakça

• Bennett, J. (2010).Vibrant Matter: A Political Ecology of Things. Durham: Duke UP.
• Marland, P. (2013) “Ecocritism” Literature Compass 10/11: ss.846-868.
• Oelschaeger, M. (1991).The Idea of Wilderness: From Prehistory to the Age of Ecology. New Haven: Yale UP.
• Oppermann, S. ve S. Iovino. (2012)Theorizing Material Ecocriticism: A Diptich. Interdisciplinary Studies in Literature and Environment 19.3: ss.448-475. doi:10.1093/isle/iss087
• Sullivan, H. (2012) Dirt Theory and Material Ecocriticism. Interdisciplinary Studies in Literature and Environment 19.3: ss.515-531.
• Taş, Ş. (2017) Sekoyana’nın Kapıları: Bir Orman Öyküsü. İstanbul: Doğan Egmont.
• Tidball, K. G. (2014) Seeing the Forest for the Trees: Hybridity and Social-Ecological Symbols, Rituals and Resilience in Postdisaster Contexts. Ecology and Society 19(4):25. http://dx.doi.org/10.5751/ES-06903-190425