Erzurum Ovası’nda 1947-2015 Yılları Arasında Arazi Kullanımındaki Değişmeler

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı 3, 2855 - 2874, 31.12.2018

Cemal Sevindi

Öz

İnsanların
yaşamlarını sürdüğü ve üzerinde her türlü faaliyetlerini gerçekleştirdiği toprak,
sınırlı bir kaynaktır. Oysa her geçen yıl artan nüfus için, yeni yaşam ve
faaliyet alanlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Dolayısıyla bu ihtiyaçlar göz önünde
tutularak, mevcut toprak kaynaklarının kullanımının planlanması ve yönetimi son
derece önemlidir. Yerleşim alanlarının kontrollü büyümesi, temel ihtiyaçların
üretiminde devamlılığın sağlanması, ulaşımın planlı geliştirilebilmesi ve doğal
çevrenin korunabilmesi, çok çeşitli politikaları bir arada yönetmeyi
gerektirir. Arazi kullanımındaki kontrolsüz değişimin doğurduğu sorunlar,
günümüz de sınırlı alanlarda izlense de yakın gelecekte çoğu ülkenin en önemli
önceliği olacaktır.  Arazi kullanımının
belirlenmesine yönelik araştırmalar, belirli bir alanda ve belirli bir zaman
dilimindeki mevcut durumun ortaya konulması şeklinde ya da belirli bir alanda
belirli tarih aralığındaki değişimlerin tespiti için yapılabilmektedir. Bu
temel çalışma yöntemleri şehirsel, kırsal alanlara veya her ikisini de kapsayan
morfolojik ünitelere ya da idari birimlere uygulanabilir. Bu çalışmada bir
morfolojik ünitedeki çok yıllık değişimler, farklı veri kaynaklarına ait
bilgilere dayalı olarak belirlenmiştir. Elde edilen bilgiler, gelecekte arazi
kullanımı konusunda yapılacak araştırmalara zemin oluşturacaktır.   

Anahtar Kelimeler

Erzurum Ovası, arazi kullanımı, uzaktan algılma

Kaynakça

• Aşıroğlu, T.(1974). Erzurum İli'nin Tarihçesi. Atatürk Üniv. Yay. 50. Yıl Armağanı Erzurum ve Çevresi, Cilt: 1, Erzurum.
• Atalay, İ.(1978). Erzurum Ovası ve Çevresinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi, Atatürk Üniversitesi Yayınları No:543, Edebiyat Fakültesi Yayınları No:91, Araştırma Kitapları Serisi No:81, Sevinç Matbaası, Ankara.
• Demirtaş, R. Yağyemez, B. Peynirci, O. Uğraş, M.(2010). Erzurum ili Büyük Şehir Belediyesi Yerleşim Alanının 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporu, Erzurum.
• Dengiz, D. Turan, İ.(2014). Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistem Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü / Arazi Kullanımı Zamansal Değişimin Belirlenmesi: Samsun Merkez İlçesi Örneği (1984-2011). Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 1(1), s.78-90.
• Doğanay, H.(1983). Erzurum'un Şehirsel Fonksiyonları ve Başlıca Plânlama Sorunları, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü (Yayınlanmamış Doçentlik Tezi), Erzurum.
• DSİ, (1975). Erzurum Projesi Erzurum-Karasu Ovası Planlama Drenaj Raporu-Cilt:2, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Plan Dairesi, Etüd Raporları No:17-800, Proje No:2119, Ankara.
• DSİ, (1978). Erzurum Ovası Hidrojeolojik Etüd Raporu. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Jeoetknik Hizmetler ve Yeraltısuyu Daire Bşk. Ankara.
• Duran, C. Günek, H. (2007). “Hazar Gölü Havzası Arazi Kullanımındaki Değişikliklerin Belirlenmesi (1956- 2004)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), Elazığ, s.31-52.
• Gülersoy, A. E. (2013). “Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986–2010)”. Turkish Studies–International Periodical for The Languages, 8 (8), p.1915–1934.
• Hat Coğrafi Bilgi Sistemleri, (1996). Uzaktan Algılama. HAT A.Ş, Ankara
• İkiel, C., Atalay Dutucu, A., Ustaoğlu, B. ve Evrim Kılıç, D. (2012). “Landuse and Land Cover (LUCL) Classification Using Spot-5 Image in the Adapazarı Plain and Its Surroundings”, The Online Journal of Science and Technology, 2(2), p.37-42.
• İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, (2012), Erzurum İli Çevre Durum Raporu. Erzurum
• Kara, F., ve Karatepe, A. (2012). “Uzaktan Algılama Teknolojileri ile Beykoz İlçesi (1986–2011) Arazi Kullanımı Değişimi Analizi”. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, s.378–389.
• Karakoç, A. (2011). Göksu Deltası’nda (Silifke-Mersin) Meydana Gelen Değişimlerin Uzaktan Algılama Teknikleri İle İncelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayserili, A.(2014). Erzurum Şehri’nin Kültür Coğrafyası (Maddi Kültür Öğelerine Göre), Atatürk Üniversitesi Yayınları No:1036, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları No:130, Araştırma Serisi No:55, Zafer Ofset Erzurum.
• Koşay, H.Z. (1974). Erzurum ve Çevresinin Dip Tarihî (Prehistor ve Protohistuarı).Atatürk Üniv. Yay. 50. Yıl Armağanı Erzurum ve Çevresi, Cilt:1, Erzurum.
• Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü,(2001). Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Kullanım Sınıfları Tespiti Çalışması. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Su Kaynakları Ulusal Bilgi Merkezi, Ankara.
• Özbek, A.K, Öztaş, T, (2004). “Tarım Arazilerinin Amaç Dışı Kullanımı; Erzurum Örneği”. Ekoloji Dergisi,13(52),1-6.
• Özdemir, M.A. Bahadır, M.(2010). “Uzaktan Algılama İle Acıgöl Havzası’nda Arazi Kullanımının Zamansal Değişim Analizi (1975-2005)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), s.335-351.
• Pehlivan, M.(1984). En Eski Çağlardan Urartu'nun Yıkılışına Kadar Erzurum ve Çevresi. Atatürk Üniv. Edebiyat Fak. Tarih Bölümü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.
• Reis, M. Dutal, H. Abız, B. Bolat, N.(2016). “Kahramanmaraş İli Göksun İlçesi’nde Arazi Kullanımında Meydana Gelen Zamansal Değişimin Uzaktan Algılama Teknikleri ve Coğrafi Bilgi Sistemi İle Belirlenmesi”. KSU Mühendislik Bilimleri Dergisi, 19(2),s.35-41.
• Rogan, J. ve Chen, D. M. (2004). “Remote Sensing Technology for Mapping and Monitoring Land-Cover and Land-Use Change”. Progress in Planning, 61, p.301–325.
• Sevim, Z.(1980). “Erzurum'da Amaç Dışı Kullanılan Tarımsal Alanlar”. Bölgesel Çevre Sorunları Sempozyumu, Atatürk Üniv. Çevre Sorunları Araştırma Enst. 20 Şubat 1980, Erzurum, 22-30
• Sevindi, C.(2011). Erzurum Ovasının Sulak Alanları ve Kuşları. Yaylada Bir Şehir Erzurum, Erzurum Valiliği, Erzurum.
• Sezen, Y.(1985). Erzurum'un Su ve Toprak Varlığı. Atatürk -Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Erzurum.
• Sözer, A.N.(1970). Erzurum Ovasının Beşeri ve İktisadi Coğrafyası, Atatürk Üniversitesi Yayınları: 101, İşletme Fakültesi Yayınları:9, Araştırma Serisi:7, Atatürk Üniversitesi Basımevi, Erzurum.
• Sözer, A.N., (1964). “Erzurum Ovası’nda Tarih Öncesi Kır Yerleşmesi”. Türk Coğrafya Dergisi, Yıl: XV11I-X1X, Sayı:22-23, Ankara. Tarım, Orman ve Köy İşleri Bakanlığı.,(1984). 1/100.000 Ölçekli Erzurum İli Toprak Verimlilik Haritası, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yay. No: 33, Genel Yay. No: 775, Ankara.
• Uzun, A. Somuncu, M. (2013). “Madra Dağı Ve Çevresinin Arazi Örtüsü/ Kullanımındaki Zamansal Değişimin Uzaktan Algılama Yöntemi İle Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), s.1-21.