Kant’ın Düşüncesinde Tanrı Kanıtlamalarının Eleştirisi ve Saf Aklın İdeali

Year 2019, Volume: 23 Issue: 2, 631 - 646, 15.06.2019

Mücella Can

Abstract

Kant’ın
felsefesinin amacı, özerk ahlaki faillere dönüşmemize yardımcı olmaktır. Kant’ın
eleştirel felsefesi, bugün de felsefi açıdan önem arz eden dört temel soruya
cevap verme girişimi olarak görülebilir: “Neyi bilebilirim?”, “Ne yapmalıyım?”,
“Ne umabilirim?” ve “İnsan nedir?” Kant’ın
“transandantal idealizm” veya “eleştirel idealizm” adını verdiği öğretisi basit
bir şekilde şöyle ifade edilebilir: Şeylerin kendilerini değil görünümlerini
bilebiliriz. Kendinde şeyler, bizim tarafımızdan hiçbir şekilde bilinemez.
Bizim dış nesneler adını verdiğimiz şeyler, duyarlığımızın (sensibility)
temsillerinden başka şeyler değildir. Gerçek karşılıkları yani kendinde şey, onlar
aracılığıyla bilinemez. Kant’a göre saf aklın üç temel idesi vardır: Ruh, Evren
ve Tanrı. Tanrı idesi ile rasyonel teoloji uğraşmaktadır. Tanrı idesi,
düşünmenin tüm nesnelerinin koşulsuz birliğinin idesidir. Kant’a göre Tanrı
idesi, kaynağını, aklın varlık yapısında bulur; aklın hiçbir koşula bağlı
olmayana, tümlüğe uzanmasından doğar. Bu ide, insan aklının kurtulamayacağı
kendi doğasından, varlığından doğmaktadır.
Dolayısıyla metafizik de, doğal bir yatkınlık olarak temelini insanın bir
akıl varlığı olmasında bulur.

Keywords

Tanrı, ide, evren, akıl

References

• Aydın, M. S. (2012). Din Felsefesi, İzmir: İzmir İlâhiyat Fakültesi Yayınları. Cevizci, A. (2007). Aydınlanma Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa Kitabevi. Cevizci, A. (2010). Felsefe Tarihi, İstanbul: Say Yayınları.Durant, W. (2014). Felsefenin Öyküsü, çev. Ender Gürol, İstanbul: İz YayıncılıkGeier, M. (2009). Kant’ın Dünyası, çev. Erol Özbek, İstanbul: İletişim Yayınları.Gökberk, M. (2007). Felsefe Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.Guyer, P. (Edit), (1992). The Cambridge Companion to Kant, New York: Cambridge University Press.Heimsoeth, H. (2012). Kant’ın Felsefesi, çev. Takiyettin Mengüşoğlu, Ankara: Doğu Batı Yayınları.Johnston, D. (2015). Felsefenin Kısa Tarihi, çev. Burcu Yalçınkaya, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.Kant, I. (2000). Critique of Pure Reason, Translated and Edited By, Paul Guyer and Allen W. Wood, Cambridge: Cambridge University Press.Kant, I. (2004). Prolegomena to Any Future Metaphysics, Transl. and Edit., Gary Hatfield, Cambridge: Cambridge University Press.Kant, I. (2002). Critique of Practical Reason, Trans., Werner S. Pluhar, Inc. Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company.Kant, Immanuel (1987). Critique of Judgment, Trans., Werner S. Pluhar, Inc. Indianapolis/Cambridge: Hackett Publishing Company.Kant, I. (2013). Ahlâk Metafiziğinin Temellendirilmesi, çev. İoanna Kuçuradi, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.Kant, I. (2010). Arı Usun Eleştirisi, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.Kant, I. (2009). Pratik Aklın Eleştirisi, çev. İoanna Kuçuradi-Ülker Gökberk- Füsun Akatlı, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.Kant, I. (2000). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, çev. İoanna Kuçuradi-Yusuf Örnek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.Kant, I. (2012). Saf Aklın Sınırları Dâhilinde Din, çev. Suat Başar Çağlan, İstanbul: Literatürk Yayınları.Kuehn, M. (2002). Kant, Cambridge: Cambridge University Press.Leibniz, G. W. (2011). Monadoloji, çev. Devrim Çetinkasap, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.Moseley, A. (2013). A’dan Z’ye Felsefe, Çev. Ali Süha, İstanbul: NTV YayınlarıOtfried, H. (2008). Felsefenin Kısa Tarihi, Çev. Okşan Nemlioğlu Aytolu, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.Störig, H. J. (2011). Dünya Felsefe Tarihi, çev. Nilüfer Epçeli, İstanbul: Say Yayınları.Ülken, H. Z. (1958). Felsefeye Giriş-İkinci Kısım, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.Warburton, N. (2015). Klasiklerle Felsefe, Çev. A. Fehmi Yıldırım, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.Weber, A. (1998). Felsefe Tarihi, çev. H. Vehbi Eralp, İstanbul: Sosyal Yayınlar.Wood, A. W. (2009). Kant, çev. Aliye Kovanlıkaya, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.