Aphrodisias Müzesi’nden Bir Grup Kalp Burunlu Kandil

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 4, 1589 - 1605, 31.12.2019

Ali Yalçın Tavukçu Süheyla Kıralı

Öz

Geçmişten bu güne insanoğlunun en temel ihtiyaçlarından biri olan aydınlatma ihtiyacı, çeşitli araçlarla karşılanmıştır. Ateşi kontrol altına almayı öğrenen insanlar, onu yanlarında taşıyabilmek ve istedikleri gibi kullanabilmek için farklı araçlar geliştirmişlerdir. Kullanılmaya başlandığı ilk andan itibaren sürekli bir gelişim gösteren ve zamanla aydınlatmanın yanı sıra dekoratif amaçlı bir işlev kazanan kandiller, ait oldukları dönemin özelliklerini, sanatını ve ekonomik şartlarını en iyi şekilde yansıtan ve tarihleme konusunda oldukça net bilgiler veren arkeolojik buluntular arasında yer alır. Kandillerin sadece günlük yaşamda değil, aynı zamanda ölü gömme törenlerine ilişkin kullanımları da antik çağ insanının yaşamında son derece önem arz ettiğinin bir kanıtıdır. Bu çalışmada ele aldığımız eserler; satın alınarak, el konularak, kazı veya bağış yoluyla Aphrodisias Müzesi’nin koleksiyonlarına kazandırılan, pişmiş topraktan yapılan kalp burunlu kandillerdir. Kalıp tekniğiyle yapılan bu kandiller, hamur, form ve bezeme bakımından değerlendirilip karşılaştırmalı olarak incelenmiş, benzer örnekler yardımıyla tarihlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aydınlatma, Aphrodisias, Kalp Burunlu Kandil

Kaynakça

• Aydın, Z. T. (2007). Parion Nekropolu 2005 Yılı Buluntuları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Aydın, Z. T. (2018)(1). “Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Plastik Kulplu Kandil”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(4) s. 2315-2332, Erzurum.
• Aydın, Z. T. (2018)(2). “Afyonkarahisar Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Demlik Formlu Kandil”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Aralık Özel Sayı) s. 2731-2743, Erzurum.
• Bailey, D. M. (1963). Greek and Roman Pottery Lamps, Oxford.
• Bailey, D. M. (1972). “Some Recent Lamp Acquisitions in the Department of Greek and Roman Antiquities”, The British Museum Quarterly, Vol. 36, No. 3/4 (Autumn, 1972), pp. 101-107, London.
• Bailey, D. M. (1980). Catalogue of the Lamps in the British Museum II. Roman Lamps Made in Italy, London.
• Bailey, D. M. (1988). Catalogue of the Lamps in the British Museum III. Roman Provincial Lamps, London.
• Barın, G. (1995). Aydın ve Milet Müzesi’ndeki Üzeri Kabartmalı Hellenistik ve Roma Dönemi Kandiller (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Brants, J. (1913). Antieke Terra Cotta Lampen Uit Het Rijksmuseum Van Autheden te Leiden, Leiden.
• Bussière, J. and Lindros Wohl, B. (2017). Ancient Lamps In The J. Paul Getty Museum, Los Angeles.
• Chrzanovski, L. – Zhuravlev, D. (1998). Lamps from Chersonesos In The State Historical Museum-Moscow, Roma.
• Civelek, A. (2001). Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Coşkun, D. (2007). Konya Müzesi’nde Bulunan Roma Dönemi Kandilleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çokay, S. (1998). Antik Çağda Aydınlatma Araçları, İstanbul.
• Er, Y. (2004). Klasik Arkeoloji Sözlüğü, Ankara.
• Fitch C. R. - Goldman, N. W. (1994). Cosa: The Lamps, Memoirs of the American Academy in Rome, Vol. 39, Roma.
• Fülle, G. (1997). “The Internal Organization of the Arretine Terra Sigillata Industry: Problems of Evidence and Interpretation”, The Journal of Roman Studies, Vol. 87, s. 111-155, London.
• Günay, T. (1996). İonia Bölgesi’nde Hellenistik Dönem Kandiller (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Hayes, J. W. (1980). Ancient Lamps in the Royal Ontario Museum, Toronto.
• Heimerl, A. (2001). Die Römischen Lampen Aus Pergamon, Berlin.
• Hellmann, M C. (1987). Bibliothéque Nationale, Lampes Antiques, Collection Froehner, Paris.
• Hübinger, U. (1993). Die Antiken Lampen des Akademischen Kunstmuseums der Universität Bonn, Berlin.
• Iványi, D. (1935). Die Pannonischen Lampen, Budapest.
• İnanan, F. (2007). “İzmir Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Pişmiş Toprak Kandil” Sanat Tarihi Dergisi, Sayı, XVI/1, s. 49-65, İzmir.
• Kassab-Tezgör, S. (1995). İstanbul Arkeoloji Müzeleri Pişmiş Toprak Kandiller Kataloğu, İstanbul.
• Loeschcke, S. (1919). Lampen aus Vindonissa. Ein Beitrag zur Geschichte von Vibdonissa und des Antiken Beleuchtungswesens, Zürich. Malay, H – Sılay, H. (1991). Antik Devirde Gladyatörler, İstanbul.
• Menzel, H. (1969). Antike Lampen im Römisch-Germanischen Zentralmuseum zu Mainz, Mainz.
• Metin, H. (2012). Kibyra Kandilleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Öz, C. (2014). Silifke Müzesi’nde Bulunan Pişmiş Toprak Kandiller (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Öztürk, N. (2003). Kyzikos Kandilleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Pastutmaz, D. (2001). 1988-1998 Yılları Arasında Bulunan Knidos Kandilleri, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Perlzweig J. (1961). Lamps of the Roman Period First to Seventy Century After Christ, The Athena Agoras Vol. VII, New Jersey.
• Szentléleky, T. (1969). Ancient Lamps, Amsterdam.
• Temür, A.-Yüksel, S. (2018). “Antalya Müzesi’nden Bir Grup Kandil Üzerine Gözlemler”, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 22 (1) s. 41-56. Erzurum.
• Topoleanu, F. (2012). The Ancient Oil Lamps from the Collection of Prahova County History and Archaeology Museum – Ploieşti, Ploieşti.
• Uzunaslan, A. (2005). “Antik Roma’da Gladyatör Oyunları”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 12, s. 15-58, Isparta.
• Walters, H. B, (1914). Catalogue of the Greek and Roman Lamps in the British Museum, London.