İdealar Kuramında Matematik ve Matematiksel Yöntemin Ontolojik ve Epistemelojik Değeri

Yıl 2019, Cilt: 23 Özel Sayı, 1963 - 1977, 31.12.2019

Tuncay Ceylan

Öz

Evreni duyusal dünya
(görünüşler dünyası)  ve idealar dünyası
(gerçek dünya)  şeklinde ikiye ayıran
Platon, duyusal dünyanın sadece görüntü ya da yansımadan ibaret olduğunu yani
gerçeklik ifade etmediğini düşünür. O’na göre gerçek varlık sadece
düşünülebilir mahiyette olup duyumlanma özeliğine sahip değildir. Dolayısıyla
gerçek varlığın kendisine ve onun bilgisine akıl yolu ile ulaşılabilir.
Platon’un felsefi düşüncesinin gelişim evrelerine baktığımızda; öncelikli
olarak duyusal olanın gerçeklik ifade etmediğini ve onun bilgisinin de doğru
bilgi olmadığını akıl yürütme yoluyla ortaya koymaya çalıştığını görürüz.
Burada Sokratik yöntem kullanılarak duyusal nesnelerin gerçek ve duyu
bilgisinin doğru bilgi olduğu çürütülmektedir. Bu yöntemin kendisini gerçek
varlığa ve onun bilgisine ulaştıramayacağının farkında olan Platon, başlangıçta
bu yöntemin kullanılmasını gerekli görmektedir. Çünkü doğruya ulaşmanın ön
şartı yanlışların ayıklanmasıdır. Sonrasında matematiksel bilimlerin kullandığı
varsayım yöntemine başvurmaktadır. Fakat matematiksel bilimlerin duyusal
nesnelerle bir şekilde bağlantılı olduğunu, dolayısıyla matematkçinin
kullandığı varsayım yönteminin ilk ilkeye ve onun bilgisine ulaşmada yetersiz
kaldığını görmektedir. Platon’a göre matematikçinin kullandığı varsayım
yöntemi, varsayımdan daha üst bir varsayıma ve oradan da ilkeye gitme
özelliğine sahip değildir. Doğruluğu kabul edilen varsayımdan tutarlı sonuçlar
çıkarma yoluna gidilir. Bu şekilde gerçek varlığa ve onun bilgisine ulaşılamaz.
Üçüncü aşamada; bilimlerin baş tacı olarak ifade ettiği diyalektiği
kullanmakta, diyalektik yöntemle gerçek varlığa ve onun bilgisine apaçık
ulaşılacağını ifade etmektedir. Her ne kadar matematiksel bilimlere ve varsayım
yöntemine vazgeçilmez bir değer atfetse de, onları felsefenin ve diyalektiğin
altına koymakta, felsefe ve onun kullandığı diyalektik yöntemin üstünlüğüne
vurgu yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Platon, idealar kuramı, sokratik yöntem, varsayım yöntemi, idealar dünyası

Kaynakça

• Aristoteles. (1996). Metafizik, Çev., Ahmet Arslan, Sosyal Yayınlar, İstanbul.
• Brehıer, Emile. (1969). Felsefe Tarihi, Cilt: l Fasikül: l, Çev., Miraç Katırcıoğlu, MEB, İstanbul.
• Cevizci, Ahmet. (1994). “Platon’un Devlet’teki Bölünmüş Çizgi Analojisi” AÜDTCF Araştırma Dergisi, Cilt: 15, Ayrı Basım, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Cevizci, Ahmet. (1996). Felsefe Sözlüğü, Ekin Yayınları, Ankara.
• Cevizci, Ahmet. (2002). Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Cornford, F. Macdonald. (1957). Plato’s Theory of Knowledge, Bobbs Merıll Co Inc, Newyork.
• Ferguson, A.S. (1921). “Plato’s Smile of Light Part l: The Smiles of the Sun and the Line”, CQ, 15, s. 131-152.
• Guthrie, W.K.C. (1988). İlkçağ Felsefe Tarihi, Çev., Ahmet Cevizci, Gündoğan Yayınları, Ankara.
• Murphy, N.R. (1932). “The Smile Of Light in Plato’s Republic”, CQ, s. 8-102.
• Platon. (1975). Devlet, Çev., Selahattin Eyüboğlu-M. Ali Cimcoz, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Platon. (1989). “Kratylos” Çev., Teoman Aktürel, Diyaloglar l, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Platon. (1962). Mektuplar l-Xlll, Çev., İrfan Şahinbaş, MEB, İstanbul.
• Platon. (1989). “Menon”, Çev., Adnan Cemgil, Diyaloglar l, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Platon. (1989). Phaidon, Çev., Suut K. Yetkin-Hamdi R. Atademir, MEB, İstanbul.
• Platon. (1996). Parmenides, Çev., Saffet Babür, İmge Kitabevi, Ankara.
• Platon. (1986). “Sofist”, Çev., Ömer Naci Soykan, Diyaloglar ll, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Platon. (1961). Şölen, Çev., Azra Erhat-Sebahattin Eyüboğlu, Yükselen Matbaası, İstanbul.
• Raven, J.E. (1965). Plato’s Thought in the Mking, Cambridge.
• Robinson, R. (1953). Plato’s Earlier Dialectic, Oxford At The Clarendon Press, London.
• Robinson, R., Denniston, J.D. (1989).“Platon”, Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar, Cilt: l, Der. Ahmet Cevizci, Gündoğan Yayınları, Ankara.