Örgütsel Adaletin Örgütsel Sinizme Etkisinde Örgütsel Bağlılığın Aracı Rolü

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: Özel Sayı, 289 - 312, 31.12.2020

Fatma Geçikli , Sait Sinan Atilgan

Öz

Örgütsel adalet algısı ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkide örgütsel bağlılığın aracı değişken rolünün belirlenmesi amacıyla yapılan bu çalışmada, iki ya da daha fazla değişkenin betimlendiği ve derinlemesine analiz edildiği ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Buna yönelik olarak örgütsel adalet, örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin Yapısal Eşitlik aracılığı ile oluşturulan model çerçevesinde irdelendiği evrenini, Atatürk Üniversitesi araştırma görevliliği kadrosunda görev yapan akademisyenler oluşturmaktadır. Literatürde bulunan diğer araştırmalar arasında bu üç değişkenin birlikte değerlendirmeye alındığı çok az çalışma bulunmaktadır.
Araştırma sonucunda araştırma görevlilerinin örgütsel adalet ile örgütsel sinizm algıları arasında güçlü ilişkiler tespit edilmiş ve yapısal eşitlik analizi sonrasında, örgütsel bağlılığın da bu değişkenler arasında kısmi aracılık rolü üstlendiği saptanmıştır. Buradan hareketle Atatürk Üniversitesi’nde görev yapan araştırma görevlilerinin örgütsel adalet algılarının zayıflamasının örgütsel sinizm davranışına negatif yönde etki ettiği ve nihai olarak örgütsel bağlılığın da zayıfladığı hipotezinin doğrulandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Adalet, Örgütsel Sinizm, Örgütsel Bağlılık.

Kaynakça

• Ahmadi, F. (2014). Örgütsel sinizmin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisinin incelenmesi: Atatürk Üniversitesi çalışanları üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Allen, T.D. ve Rush M.C. (1998). The Effects of Organizational Citizenship Behavior on Performance Judgments: A Field Study and A Laboratory Experiment, Journal of Applied Psychology, 83(2): 247-260
• Altınöz, M., Çöp, Ş. ve Sığındı, T. (2011). ”Algılanan Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Ankara’daki Dört ve Beş Yıldızlı Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma”. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(21).
• Ambrose, M. L., ve Schminke, M. (2007). “Examining Justice Climate: Issues of Fit, Simplicity, and Content”. In F. Dansereau & F. J. Yammarino (Eds.), Research in Multi Level İssues (Vol. 6, pp. 397-413). Oxford, England: Elsevier.
• Atwater, L. E., Waldman, D. A., Atwater, D., ve Cartier, P. (2000) “An Upward Feedback Field Experiment: Supervisors' Cynicism, Reactions, and Commitment to Subordinates”, Personnel Psychology, 53(2), ss.275-297.
• Balık, Z. S. (2013). Algılanan Örgütsel Adalet İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Malatya: İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bağcı, Z. (2013). “Çalışanların Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Bağlılıkları Üzerindeki Etkisi: Tekstil Sektöründe Bir İnceleme”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19),63-184.
• Bakan, İ. (2011). Örgütsel Stratejilerin Temeli Örgütsel Bağlılık Kavram, Kuram, Sebep ve Sonuçlar. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Baron, R. M., ve Kenny, D. A. (1986). “The Moderator Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Begley, T.M. ve Czajka, J.M. (1993. “Panel Analysis of the Moderating Effects of Commitment on the Job Satisfaction, Intent to Quit and Health Following Organizational Change”, Journal of Applied Psychology, 78, 552-556.
• Bernerth, Jeremy B. J., Achilles A. A., Feild, H.S. ve Walker, H.J. (2007). “Justice, Cynicism, and Commitment: A Study of Important Organizational Change Variables”, The Journal of Applıed Behavıoral Science, 43(3), 303-326.
• Blakely, G., Andrews, M., ve Moorman, R. (2005). “The Moderating Effects of Equity Sensitivity on The Relationship Between Organizational Justice and Organizational Citizenship Behavior”, Journal of Business Psychology, 20(2), 259-273.
• Bollen, K. A. (1989). “A new Incremental Fit Index For General Structural Equation Models”. Sociological Methods & Research, 17(3), 303-316.
• Bozkurt, E. (2015). Örgütsel adalet, örgütsel güven ve örgütsel sinisizm arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Brandes, P, Dharwadkar, R. ve Dean, J. W., (1999), Does Organizational Cynicism Matter? Employee and Supervisor Perspectives on Work Outcomes. Eastern Academy of Management Proceedings, 150-153. Outstanding Empirical Paper Award.
• Browne, M. W., ve Cudeck, R. (1993). “Alternative Ways of Assessing Model Fit”. Sage Focus Editions, 154, 136-136.
• Chughtai, A. A. ve Zafar S. (2006). “Antecedents and Consequences of Organizational Commitment among Pakistani University Teachers”, Applied H.R.M. Research, 11(1), 39-64
• Cihangiroğlu, N. (2011). “Askeri Doktorların Örgütsel Adalet Algıları İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin Analizi”. Gülhane Tıp Dergisi, 53, 9–16.
• Colquitt, J.A., Conlon, D.E., Wesson, M.J., Porter, C., ve Ng, K. (2001). “Justice at the Millennium: A Meta-Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research”. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425-445.
• Cooper, C. L, & Robertson, I. T. (1997). International Review of Industrial and Organizational Psychology, 1996: John Wiley & Sons.
• Cropanzano, R., Byrne, Z.S., Bobocel, D.C., ve Rupp, D.R. (2001). “Moral Virtues, Fairness Heuristics, Social Entities and Other Denizens of Organizational Justice”, Journal of Vocational Behavior, 58, 164-209.
• Çağ, A. (2011). Algılanan Örgütsel Adaletin, Örgütsel Sinizme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, Afyonkarahisar.
• Çöl, G. ve Gül, H. (2005). “Kişisel Özelliklerin Örgütsel Baglılık Üzerine Etkileri ve Kamu Üniversitelerinde Bir Uygulama”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 291-306.
• Davy, J.A., Kinicki, A.J. ve Scheck, C.L. (1997). A test of job insecurity’s direct and mediated effects on withdrawal cognitions. Journal of Organizational Behavior, 18, 323-349.
• Efeoğlu, İ. E. ve İplik, E. (2011), "Algılanan Örgütsel Adaletin Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkilerini Belirlemeye Yönelik İlaç Sektöründe Bir Uygulama", Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Ferris, K. R., (1981). Organizational Commitment and Performance in a Professional Accounting Firm, Accounting, Organizations and Society pp. 317-325.
• Fındık, M. ve Eryeşil, K. (2012). Örgütsel Sinizmin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. International Iron & Steel Symposium, Karabük, Türkiye
• Folger, R., ve Cropanzano, R. (1998). Organizational Justice and Human Resources Management. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Hu, L. T. ve Bentler, P. M. (1999). “Cutoff Criteria For Fit Indexes in Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives”. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Sindhu, M. I., Ahmad, H. M. ve Hashmi, S. H., (2017) Leader-Member Exchange Relationship and Organizational Justice: Moderating Role of Organizational Change (2017). International Journal of Organizational Leadership 6: 276-282.
• İşcan, Ö. F. ve Naktiyok, A. (2004). “Çalışanların Örgütsel Bağdaşımlarının Belirleyicileri Olarak Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Adalet Algıları”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59 (1), 181-201.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Kanter, D. L., ve Mirvis, P. H. (1989). The Cynical Americans: Living and Working in an age of Discontent and Disillusion. San Francisco: Jossey-Bass.
• Kılıç, Ş. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel sinizm ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki: Keçiören ilçesi örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• King, R.C. ve Sethi, V. (1997), “The Moderating Effects of Organizational Commitment on Burnout in İnformation Systems Professionals”, European Journal of Information Systems, Vol. 6, pp. 86-96.
• Kutanis, R. Ö. ve Dikili, A. (2010). “Değişim Boyutuyla Örgütlerde Sinisizm”. (Ed.) M. Derya Ergun Özler, Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Bursa: Ekin Yayıncılık, 267-285.
• Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2009). “Adaletsizlik Algısı Sinizmi Etkiler mi? Bir Örnek Olay”, 17. Yönetim ve Organizasyon Kongresi Kongre Kitabı, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, 693-699.
• Leong, C. S., Furnham, A. ve Cooper, C. L. (1996). “The Moderating Effect of Organizational Commitment on the Occupational Stress Outcome Relationship”, Human Relations, 49(10), 1345-1361.
• Leow, K. L. ve Khong, K. W. (2009). “Organizational Commitment: The Study of Organizational Justice and Leader Member Exchange (lmx) Among Auditors in Malaysia”. International Journal of Business and Information, 4(2), 161–198.
• Martin, C. L. ve Bennett, N. (1996). “The Role of Justice Judgments in Explaining the Relationship Between Job Satisfaction and Organizational Commitment.”, Group & Organizational Management, 21(1), 84-104.
• Mathieu, J. E. ve Zajac, D. (1990). “A Review and Meta-Analysis of the Antecedents, Correlates, and Consequences of Organizational Commitment”. Psychological Bulletin, 108, 171–194.
• McFarlin, D. B. ve Sweeney, P. D. (1992). “Distributive and Procedural Justice as Predictors of Satisfaction With Personal and Organizational Outcomes”. Academy of Management Journal, 35(3), 626-637.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). “A Three Component Conceptualization Of Organizational Commitment”, Human Resources Management Review, Vol: 1, 61–89.
• Morgan, R. M. ve Hunt, S. D. (1994). “The Commitment-Trust Theory of Relationship Marketing.”The Journal of Marketing, 20-38.
• Mowday, R.T., Steers, R.M. ve Porter, L.W. (1979), “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, Cilt 14, ss.224-247.
• Mowday, R. T., Steers, R. M. ve Porter, L. W. (1982). Employe-Organization Linkages, The Psychology Of Commitment, New York: Absenteeism And Turnover, Academicpres.
• Niehoff, B P. ve Moorman, R. H. (1993). “Justice As A Mediator of The Relationship Between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior”, Academy of Management Journal, 36, 527-556.
• Örücü, E. ve Kanbur, A. (2008). “Örgütsel-Yönetsel Motivasyon Faktörlerinin Çalışanların Performans ve Verimliliğine Etkilerini İncelemeye Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 85-97.
• Özgen, F. Ö. (2016). Örgütsel adalet ve sinizm ilişkisinde kişi örgüt uyumunun rolü: Eğitim sektöründe bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Price, J.L. ve Muller. C.W. (1986). Handbook of Organizational Measurement, Ma: Pitman, Marsfield. Rahman, A., Shahzad, N., Mustafa, K., Khan, F. M., ve Qurashi, F. (2016). “Effects of Organizational Justice on Organizational Commitment”, International Journal of Economics and Financial Issues, 6(S3), 188-196.
• Rodell, J. B., ve Colquitt, J. A. (2009). Looking ahead in times of uncertainty: T e role of anticipatory justice in an organizational change context. Journal of Applied Psychology, 94, 989–1002
• Rusbult, C.E., ve Martz, J.M. (1995). Remaining in a abusive relationship: An investment model analysis of nonvoluntary dependence. Personality and Social Psychology Bulletin, 21, 558-571.
• Schaubrock, J. and Ganster, D. (1991). ‘Beyond the call of duty: A field study of extra-role behavior in voluntary organizations’, Human Relations 44(6): 569-572.
• Stone, E. F., Hollenbeck, J. R. (1989) “Clarifying Some Controversial Issues Surrounding Statistical Procedures for Detecting Moderator Variables: Empirical Evidence and Related Matters”, Journal of Applied Psychology, 74(1), 3-10.
• Suliman, A. (2002). "Is İt Really A Mediating Construct?: The Mediating Role of Organizational Commitment in Work Climate‐Performance Relationship", Journal of Management Development, 21(3), 170-183.
• Tanaka, J. S., ve Huba, G. J. (1985). “A fit İndex For Covariance Structure Models Under Arbitrary GLS Estimation”. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 38(2), 197-201.
• Tompson, H.B., ve Werner, J.M. (1997). The impact of role conflict/facilitation on core and discretionary behaviors: testing a mediated model. Journal of Management, 23 (4), 583-601.
• Toker, B. (2007), “Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1), 92-107.
• Tokgöz, N. (2011). “Örgütsel Sinisizm, Örgütsel Destek ve Örgütsel Adalet İlişkisi: Elektrik Dağıtım İşletmesi Çalışanları Örneği”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 363‐387.
• Tremblay, M. S., Colley, R. C., Saunders, T. J., Healy, G. N., ve Owen, N. (2010). Physiological and health implications of a sedentary lifestyle. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 35(6), 725–740.
• Tsai. K.L. (2015). The Roles of Organizational Justice and Cynicism in Employee Affective Commitment to Change. University of Nebraska at Omaha. Department of Psychology.
• Tubbs, M. E., ve Dahl, J. G. (1991). An empirical comparison of self-report and discrepancy measures of goal commitment. Journal of Applied Psychology, 76(5), 708–716.
• Vandewalle, D., Van Dyne, L. ve Kostova, T. (1995), ‘‘Psychological Ownership: An Empirical Examination of Its Consequences’’, Group and Organization Management, 20, 210-226.
• Wang, X., Liao J., Xia D. ve Chang T. (2010) “The Impact of Organizational Justice on Work Performance-Mediating Effects of Organizational Commitment and LeaderMember Exchange” International Journal of Manpower, 31(6), 660-677.
• Wanous, J.P., Reichers, A.E., ve Austin, J.T. (2000). “Cynicism about organizational change: Measurement, antecedents and correlates”, Group and Organization Management, 25(2), 132-153.
• Witt, A. L. ve Wilson J. W. (1991), “Moderating Effect of Job Satisfaction on the Relationship between Equity and Extra-Role Behaviors,” Journal of Social Psychology, 131 (2) 247-252.
• Yavuz, A. ve Bedük, A. (2016). “Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Bir Kamu Bankasının Konya Şubelerinde Örnek Uygulama”, Selçuk Ün. Sos. Bil. Ens. Der., 35, 301-313.
• Yazıcıoğlu, İ., ve Topaloğlu, I. G. (2009). “Örgütsel Adalet ve Bağlılık İlişkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”. İşletme Araştırmaları Dergisi, 1(1), 3–16.