Naşa Cöngü ve Yayımlanmamış Âşık Ömer Şiirleri

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 1 - 25, 29.11.2021

Ahmet Demircan

https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.765990

Cited By: 3

Öz

Cönkler, Klasik Türk Edebiyatı ve Tekke Edebiyatına dair de zengin malzemeler sunmakla beraber özellikle Âşık Edebiyatının en büyük ve en önemli kaynaklarıdır. Cönklerde Türk edebiyatı malzemelerinin yanında dua, büyü, halk hekimliği, halk veterinerliği, din ile ilgili bilgiler de mevcuttur. Uzunlamasına açılan şeklinden ve barındırdığı malzeme çeşitliliğinden hareketle “sefine”, “sığır dili”, “dana dili” olarak da anılırlar. Cönkler, Âşık Ömer gibi âşık edebiyatının önde gelen isimlerine ait birtakım şiirlere ev sahipliği de yapmaktadırlar. Yazıda şahsi kitaplığımızdaki “Naşa Cöngü”nde olup daha önce yayımlanmamış Âşık Ömer şiirleri ile yayımlanmış olanların kelime ve cümle farklılıkları üzerinde durulmuştur. Cönkte 82 mahlaslı, 6 mahlassız toplam 88 şiir, 17 dua ve beddua, 1 hüccet ve 1 şukka bulunmaktadır. Cönkte şiiri olan 28 şair şunlardır; Abdülbâkî, Âbî, Âşık Feryâdî, Âşık Ömer, Âşık Şem’î, Âşık Yusuf, Fahrî, Gevherî, Harîkî, Hayretî, Lâ’lî, Lisânî, Meftûnî, Nâbî, Nâimî, Nakdî, Nasûhî, Necâtî, Nesîmî, Nigâhî, Rehberî, Revnakî, Rûhî, Seyyidalioğlu, Seyyidî, Sıdkî, Sipâhî, Vehbî. Bu şairlerden en çok şiir 39 şiirle Âşık Ömer’indir. Sıdkî’nin 5, Gavherî’nin 4, Rûhî’nin 4, Nâimî’nin 3, Lâ’lî, Nesîmî, Seyyidî ve Vehbî’nin ikişer şiiri olup diğerlerinin birer şiiri vardır. Âşık Ömer üzerine yapılan yayımlardan yaptığımız tarama neticesinde, Âşık Ömer’in 9 şiirinin daha önce yayımlanmamış olduğu tespit edilmiştir. Âşık Ömer dışında Gevheri’nin 2, Âşık Yusuf’un 1 şiirinin de daha önce yayımlanmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Cönk, Âşık Ömer, Gevherî, Yayımlanmamış Şiir, Âşık Edebiyatı

Kaynakça

• Aksoyak, İ. Hakkı (2016). “Cönk İmlâsı”. Milli Folklor, S. 111, s.5-13
• Arslan, Mehmet (2018). Mecma‘-ı Şu‘arâ ve Tezkire-i Üdebâ (Mehmet Sirâceddîn). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü
• Elçin, Şükrü (1998) Gevherî Divanı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Elçin, Şükrü. (1988), “Cönkler ve Mecmualar Üzerine”, Halk Edebiyatı Araştırmaları-I, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 11-12.
• Eren, Hasan (1973). “Bursalı Bir Saz Şairi Yusuf”. Türk Dili, C: XXVIII, S: 262, s. 217-220
• Ergun, Sadettin Nüzhet (1935). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Semih Lütfi Matbaası ve Kitap Evi.
• Gökyay, Orhan Şaik (1995). Eski, Yeni ve Ötesi Seçme Makaleler 1. İstanbul: İletişim Yayınları
• Karahan, Abdülkadir (1991). “Âşık Ömer”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 4, s. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Karasoy, Yakup ve Yavuz, Orhan (2003). “17. Yüzyıl Saz Şâiri Âşık Ömer Üzerine Bazı Mülâhazalar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (Prof. Dr. Ahmet Bican ERCİLASUN’a Armağan) S. 13, s. 177-215.
• Karasoy, Yakup ve Yavuz, Orhan (2010). Âşık Ömer Divanı. Konya: İnci Ofset
• Karasoy, Yakup ve Yavuz, Orhan (2017). “Âşık Ömer Divanına Katkılar - I”. TÜBAR XLI. s. 157-194
• Karasoy, Yakup. (2018). “Âşık Ömer Divanına Katkılar‐ II”, (Ed.Reyhan Gökben Saluk), Bilimin İzinde, Ankara: Berikan Yayınları. (s. 151-170)
• Karasoy. Y, Yavuz. O, Yılmaz. İ. (2017). Gevherî Divanına Katkılar. Sutad, S. 42, s. 1-22 (s. 11)
• Kaya, Doğan (2010). “Âşık Edebiyatının Önemli Yazılı Kaynaklarından Cönkler”. Kültür Çağlayanı, S. 16, s. 9-11
• Koz, M. Sabri (1977). “Cönk”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. II, İstanbul: Dergâh Yayınları, 83-85.
• Köprülü, M. Fuad (2004). Saz Şâirleri (I-V). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sakaoğlu, Saim (1995). “17. Yüzyıl Âşık Edebiyatı Üzerine Notlar: 17/Üsküdârî-Öksüz Âşık-Âşık Yusuf”. Türk Dili, 1995 II (526), Ekim: 1129-1138.
• Tarlan, A. Nihat (1963). Necâtî Beg Divanı. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
• Töret, Aslı Büyükokutan (2019). “Balıkesir’de Bulunan Bir Cönkte Âşık Ömer’in Şiirleri”. C.12,S.12,s.516-538
• Yavuz, Orhan (1988). “Türk Edebiyatında Cönkler, Husûsiyetleri ve Dili”. Türk Dünyası Araştırmaları, S. 54, s. 117-131.
• Sakaoğlu, Saim (1989). “Türk Saz Şiiri”. Türk Dili, 1989 III (445-450), Ocak: 105-250