DOĞU KARADENİZ’DE SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASA BİR ÖRNEK: ISLIK DİLİ (KUŞKÖY/ ÇANAKÇI/ GİRESUN)

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: Özel Sayı, 106 - 127, 29.11.2021

Büşra Uzun , Mehmet Zaman , Salih Birinci

https://doi.org/10.53487/ataunisosbil.942968

Cited By: 1

Öz

Dünyada kaybolup giden veya kaybolmaya yakın birçok somut ve somut olmayan kültürel değer bulunmaktadır. Bunlardan biri de bu çalışmada ele alınan 2017 yılında UNESCO Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne giren ıslık dilidir. Islık dili; dili ağız içinde çeşitli şekillere sokarak oluşturulan hazneden üflenerek çıkarılan ıslığı modülasyona uğratarak çıkan sesin üzerine kelimeleri bindirmek suretiyle ortaya çıkan bir çeşit akustik iletişim biçimidir.
Islık dili dünyanın engebeli ve zor arazi şartlarında insanların birbirleri arasında iletişimi sağlama amacı taşıyan, coğrafyanın insanlara bıraktığı kültürel bir zenginliktir. Yapılan araştırmalarda ıslık dili İspanya, Kanarya Adaları, Yunanistan, Fransa, Papua Yeni Gine, Vietnam, Guyana, Çin, Nepal, Senegal, Meksika gibi dağlık bölgelerin çok olduğu yerleşim yerlerinde varlığını göstermektedir. Bu alanlar dışında ıslık dilinin en etkin olarak kullanıldığı yerlerden biri de Karadeniz’in Doğu Karadeniz Bölümü’nde yer alan Giresun-Çanakçı ilçesine bağlı Kuşköy’dür.
Islık dilleri tüm Dünyada kullanan kişi sayısının azalmasına bağlı olarak yok olma tehlikesi taşımaktadır. Bu durum Kuşköy ve çevresinde konuşulan ıslık dili için de geçerlidir. Özellikle teknolojik gelişmeler, sosyo-ekonomik nedenlerle yaşanan göçlerden dolayı ıslık dilini kullananların azaldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca dili kullanan nüfusun yaşlanması ve yaşlılıkla birlikte ortaya çıkan diş problemleri de ıslık dili kullanımını sınırlandırmaktadır. Bu çalışmada korunup gelecek nesillere aktarılması gereken somut olmayan kültürel miras olarak öne çıkan ıslık dilinin geçmişi, kullanım durumu ve kullananların demografik nitelikleri ile dilin öğrenme, konuşma ve anlaşılabilmesine yönelik özelliklerinin nicel araştırma yöntemiyle tespit edilmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Islık Dili, Kültürel Miras, UNESCO, Kuşköy, Çanakçı

Kaynakça

• Aksan, D. (1968). Anadolu’da Islık Dili Araştırması Ön Raporu, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi. Türkoloji Dergisi, 1/3, 49-64.
• Atalay, İ. (1994). Türkiye Vejetasyon Coğrafyası. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 1. Baskı.
• Başkan, Ö. (1968). Türkçe Islιk Dili. Ιstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 16/1, 1-10.
• Busnel, R.G. Classe, A. (1976). Whistled Languages. Berlin: Springer-Verlag. https://doi.org/10.1007/978-3-642-46335-8 .
• Demir, N. Islık Dili ve Karadeniz Bölgesinde Kullanılışı, Erişim Adresi:http://www.necatidemir.net/images/demir/bkosem/islik_dili,(ErişimTarihi:15.08.2018)
• Dinçer, S. (2014). Çanakçı Deresi Su Kalitesi ve Kirlilik Düzeyinin Belirlenmesi. Giresun: Giresun Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış Yüksek lisans Tezi).
• Doğaner, S. (2003). Miras Turizminin Coğrafi Kaynakları ve Korunması. İzmir: Coğrafi Çevre Koruma ve Turizm Sempozyumu (16-18 Nisan 2003). Bildiri Kitabı, Ege Üniversitesi Coğrafya bölümü Sempozyumları 2, s.1-4.
• Gülveren, Z. (2016). Kuşköy Islık Dili’nin Halkbilimi Açısından Değerlendirilmesi. III. Uluslararası Genç Halkbilimciler Sempozyumu Bildirileri. (s. 115-124).
• Güntürkün, O., Güntürkün. M., ve Hahn, C. (2015). Whistled Turkish Alters Language Asymmetries, Current Biology 25, R693-R710. https://aregem.ktb.gov.tr/TR-196379/islik-dili.html).
• İnandık, H. (1965). Türkiye Bitki Coğrafyasına Giriş. İstanbul: İstanbul Üniv. Coğrafya Enstitüsü Yay. No:42.
• Koyfman, S. (2018). Whistled Languages Around The Word, Erişim Adresi: https://www.babbel.com/en/magazine /whistled-languages, (Erişim Tarihi:12.01.2019).
• Meyer, J. (2004). Bioacoustics of Human Whistled Languages: An Alternative Approach to the Cognitive Processes of Language. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 76. https://doi.org/10.1590/S0001-37652004000200033
• Meyer, J. (2007). Whistled Turkish: Statistical Analysis of Vowel Distribution and Consonant Modulations. In Proceedings of XVI International Conference of Phonetic Sciences.
• Meyer, J. Gautheron, B., ve Ridouane, R., (2015), Whistled Moroccan Tamazinght: Phonetics and Phonology, Procoeedings of the 18. Internatıonal Congress of Phonetic Sciences.
• Meyer. J. (2004). Bioacoustics of Human Whistled Languages: An Alternative Approach to the Cognitive Process of Language, Annals of the Brazilian Academy of Sciences 76 (2), s.405-412.
• Meyer, J. (2015). “Whistled Languages”, A Worldwide Inquiry on Human Whistled Speech, E-Book ISBN: 978-3-662-45836-5 ISBN E-Book: 978-3-662-45837-2 DOI: 10.1007/1978-3-662-458837-2 Kütüphane Kongresi Kontrol Numarası : 2014958133, Kitaba Erişim : www.springer.com, (Erişim Tarihi : 01.08.2018).
• Moles, A. (1970). “Etude Sociolinguistique de la Langue Sifflée de Kuskoy”. Revue de Phonétique Appliquée, 14/15, pp.78-118.
• Oğuz, M.Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği. Milli Folklor, 21(82), 6-12.
• Ozaydin, S. (2018) Acoustic and Linguistic Properties of Turkish Whistle Language. Open Journal of Modern Linguistics, 8, 99-107. doi: 10.4236/ojml.2018.84011.
• Padgham, M. (2004), “Reverberation and Frequency Attenuation in Forests”, İmplications for Acoustic Communication in Animals, The Journal of the Acoustical Society of America, 115(1), p.402-410, Erişim Adresi : https://www.researchgate.net/journal/0001-4966 (Erişim Tarihi:02.02.2019).
• Rialland, A. (2005). Phonological and Phonetic Aspects of Whistled Languages. Phonology, 22, 237-271. https://doi.org/10.1017/S0952675705000552
• Robson, D. (2017), The Beautiful Languages of the People Who Talk Lilke Birds, Erişim Adresi:http://www.bbc.com/future/story/2010525-the-people-who-speak-im-whistlesAccessed, (Erişim Tarihi:27.11.2018).
• Sinclair, M.T., ve Stabler, M. (1997), The Economic of Tourism, Erişim Adresi:http://www. questa.com/read/106399058/the-economcs-of-toursm, (Erişim Tarihi:25.02.2019, 11.45).
• Stein, E. (2017), Yunanistan’ın Kayboloan Dili Islık, BBC Seyahat, Erişim Adresi:http://www.bbc.com/travel/story/20170731-greeces-disappearing whistled-language, (Erişim Tarihi:01.08.2018, 10.35).
• Toker, B. (2007),Türkiye’de Turizm Sektörü Teşviklerinin Değerlendirilmesi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14 (2), s.81-92.
• UNESCO (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. https://ich.unesco.org/doc/src/00009- TR-PDF.pdf