HATAY DEVLETİ VE HATAY'IN ANAVATAN'A KATILMASI

Yıl 2002, Cilt: 9 Sayı: 19, - , 23.02.2010

Esin Dayı

Öz

20 Ekim 1921'de Fransa ve Türkiye arasında yapılan Ankara
Antlaşması'na göre İskenderun Sanca~ı Misak-ı Milli sınırlarımız
dışında kalarak özel yönetimli bir statüye kavuşturuldu. Ancak
Mustafa Kemal Atatürk'ün bu kırk asırlık Türk yurdunu Anavatan
dışında bırakmaya niyeti yoktu. Tayfıır Sökmen ve arkadaşlarını
İskenderun'daki milli teşkilatlanma konusunda görevlendirdi.
1936 yılında Hitler'in Avrupa'da yarattı~ı gerginlik ve dünyanın
yeni kutuplaşmalarla ikinci bir dünya savaşına yaklaştıgının
sinyalleri; Türkiye'yi İskenderun konusunda birtakım girişimlere
itti. Fransa, Suriye mandasını kaldırarak Sancak'ın yönetimini
Suriye hükümetine devredince, Türk hükümeti, İskendcrun
Sanca~ı 'na da ba~ımsızlık verilmesi için diplomatik yollara
başvurdu. Atatürk, Antakya, İskcnderun ve çevrelerine "Hatay"
adını vererek buradaki milli teşkilatın çalışmalarına da yön
veriyordu. TUrkiye'nin taleplerine Fransa olumsuz yanıtlar verdi.
Ancak Milletler Cemiyeti'nin de çabaları ile 29 Mayıs 1937'de
Hatay iç işlerinde serbest dış işlerinde Suriye'ye baglı, ayrı bir
anayasaya sahip hale getirildi. 3 Temmuz 1938'de yapılan
seçimler sonucunda 2 Eylül 1938'de Hatay Meclisi toplanarak
Hatay Devleti kuruldu. Bir yıl kadar bagımsız kalan Hatay Devleti
sıkı ilişkiler içinde himayesini gördü~ Türkiye'ye 23 Haziran
i 939'da Hatay Meclisi'nin oybirli~i ile aldıgı kararla katıldı. Bu
sonuç elbette sağlı~ını hiçe sayarak bazen sert bazen yumuşak bir
diplomasi ile mücadele veren Atatürk'ün Türkiye'nin ve Hatay
halkının bir zaferiydi.

 

ABSTRACT
According ıo Ankara Agreement signed between Turkeyand
French on 20 üctober 1921, Sanjak of ıskenderun had a special
statu and been outside of our national borders. But Mustafa Kemal
Atatürk didn't intend to live this Turkish land outside of the
homeland and he charged Tayfur Sökmen and his friends to make
the nationalorganization at Sanjak. In 1936 because ofthe tension
in Europe made by Hitler and the signals of a new world war
Turkey made enterprises about lskenderun. When French gave
independence to Syria, she also left Sanjak to Syria and at that
time Turkey use diplomatic ways to take Sanjak's Independence.
During this time Atatürk gaye the name of "Hatay" to ıskenderun,
Antakya and their contours and he a1so took care of the national
Ofganization of this place. Answers of French to the diplomatic
demands of Turkey were negatory. But sometime later with the
helps of United Nations in 29 May 1937 Hatay became a semi
independence country and had a special contitution. In 3 July 1938
Turkeyand French signed a military agreement !oout İskenderun
to protect 1ts civil and political wholeness. After the selection in
22-31 July 1938, in 2 Septemher 1938 national council of Hatay
got togetherand Hatay state was founded. Hatay state combined
with Turkey after about a year from its independence according
the decision of Hatay national council İn 23 June 1939. This end
was the victory ofAtatürk, Turkeyand Hatay's peaple.

Anahtar Kelimeler

-