TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE ÖZBEK TARİHÎ ROMANI

Yıl 2003, Cilt: 10 Sayı: 21, - , 24.02.2010

Orhan Söylemez

Öz

ÖZET
Özbek edebiyatında batılı ınjnllda hikaye ve roman türUnün
ortaya çıkışı 20. yüzyılın başlarına rast1ar. Yazıhşları 1917
İhtilali'nden öncesine rastlayan eserlerin tamamı egitici amaç.Ia
yazılmış ve bu eserlerde yenilikçi yazarlar tarafından halkta
milliyetçilik şuuru uyandırmak hedeflenmiştir. Eserler birer aşk
hiktiyesi etrafında örUlmüş, fakat "aşk teması" ile birlikte halka
"cehalet ve cehalet sonucu ortaya çıkan felaket" gösterilmeye
çalışılmıştır.
Türkiye Türkçesi 'ne tercüme edilen ilk Özbek romanı,
Sadrettin Ayni'nin (1878-1954) Buhara Cellatları adlı eseridir.
Eserde adalet sisteminin işlemediği bir toplum eleştirilmekte,
okuyucuda tarihe karşı bir tiksinti oluşturulmaktadır. Türkiye
Türkçesi'nde yayınlanan diger Özbek romanları, Sadreddin
Ayni'nin aksine okuyucuda bir tarih şuuru ve bu şuur etrafında
oluşan bir milli kimlik veya tarihi kimlik oluşturma gayreti ile
yazılmış eserlerdir. Bunlardan biri Abdullah Kadiri'nin Ötgen
Künler adlı eseridir. Bir başka Özbek yazar Adil Yakuboğlu'nun
ikisi eski tarihten, birisi yakınçağ tarihinden bahseden üç romanı
Türkiye Türkçesi'ne çevrilmiştir: Uluğhey'in Hazinesi, Köhne
Dünya ve Adalet Menzifi. Nur Ali Kabul'un Unutufan Sahil/er'i,
Aybek'in Nevaf'si ile Pirim Kadir'in Yıldllı Geceler (Bahür) adlı
eseri Türkiye Türkçesi'ndeki Özbek romanlardır.

ABSTRACT
The emergence of the Uzbek novels in modem form dates
back to the beginning of the 20lh Century. In those novels Jadid
writers aimed at educating people as well as to makethem aware
of the pası. Subjeets in these works surrounded by love story mean to show the consequences of ilIiteracy and awak:en common people.
The first Uzbek novel to be translated into the modern
Turkish was Sadriddin AiriJ!s8uharan Executioners. The writer
criticized the society in which the mechanism for justice fails to
work. His depiction of the past makes p,:ople hate the history. On the other hand, other works translated'from Uzbek Iiterature are meant to make people conscious about the past and around which to build a national identity. The works are Abduııah Kadiri's The Days Gone By, Adil Yak:ubogıu's The Uluğbey's Treasury, The Old World, and The Square of Justice. Nur Ali Kabul's The Shores Forgotten, Aybek's Nevai, and Pirim Kadir's The Starry Nights (Babür).

Anahtar Kelimeler

-