KUTLUGÜN MÜHRÜ (MUTRIN TEMDEG YAZITl)

Yıl 2004, Cilt: 11 Sayı: 23, - , 25.02.2010

Cengiz Alyılmaz

Öz

ÖZET
(Kök)türk harfli eski Türk yazıtlarının bir kısmı, kullanım
eşyaları (bıçaklar, kamalar, eyerler, kemerler, kadehler, vazolar,
saksıları 'mühürler, paralar...) Uzerine hakkedilmiştir. Kullanım
eşyaları üzerine hakkedilen yazıtlardan biri de "Mulrın Temdeg
yazltı"dır. 2.8x2.8 cm boyutunda bakırdan bir parçanın oyulması
suretiyle hazırlanmış olan yazıt, bugün Mogolistan Halk
Cumhuriyeti'nde Dundgovi Aymag'ın merkezi Mandalgov'daki
mlizede koruma altında bulunmakıadır.
Yazıt üzerinde tarafımızdan yapılan incelemeler sonucunda
söz konusu eserin (orijinalinde) "mühür" olarak yapıldıgı tespit
edilmiştir. Üzerinde Köktürk harfleriyle soldan saga dogru iki satır
hAlinde (h<~ı..'{ / h(~i. Y) "kutlug (kutlu)" kelimesi
yazılı olan mühür. herhangi bir yere basıldıgında harflersagdan
sola dogru "Y~ı\" şeklinde Çıkmaktadır.
Uygur dönemine ait olması kuvvetle muhtemel "Kutlugun
mührü", hem ait oldugu yüzyılda Türk Milleti'nin ulaştıgı kültür
ve medeniyet seviyesini, hem de (Kök)türk yazısının gelişmişligini
yansıtması bakımından son derece önemlidir.

AB8TRACT
Some of the old Turkic inscriptions in Kokturk letters were
inscribed on the utilities like knjves, daggers, saddles, belts,
goblets, vases, seals, eoins, anqso on. One ofthese is "the Mutrin
Temdeg lnscription." lt is prepared by inscribing on the copper
piece of2.8x2.8 cm. and it is now under protection in the museum
located in Mandalgov, the center of the Dundgovi Aymag (Region)
in Mongolia.
As a result of our study it is safe to say that it was used as a
"seaL." lt has two lines from [efi to right saying (h ~ ~ ı. y /
h(~i. Y) "kutlug (auspicious)" and ",:hen it is pressed on
somewhere it goes from right to lefi as "YWıI,,("kutlug").
lt is very much so that "Mutrin Temdeg inscription" i The
Seal of Kutlug belongs to the Uigur period and it is very valuable
because it indicates the level of eulture and civilization of the
Turkic people at that time and the level of the Kokturk letter's
advance.

Anahtar Kelimeler

-