BAĞDAT DEMİRYOLU'NUN AKDENİZ UZANTISI: TOPRAKKALE-İSKENDERUN DEMiRYOLU

Yıl 2004, Cilt: 11 Sayı: 23, - , 25.02.2010

Mehmet Beşirli

Öz

ÖZET
XiX. yüzyılın ortalarından itibaren Osmanlı Devleti'nde
İngiliz ve Fransızlar demiryolu inşa etmeye başlamışlardı. Sultan
IL. AbdUlhamid döneminde Almanlar da Osmanlı Anadolu'sunda
demiryolu inşa etmeye ve işletmeye başladılar. All11anlar ilk
planda İstanbul'dan Konya'ya kadar olan gilzergahı' raylar ile
döşediler. XIX. yUzyllın sonlarından itibaren ise bu hattı,
Konya'dan itibaren Bağdat yolu Uzerinden Basra'ya kadar uzatma
imtiyazı aldılar. 1903'te imzalanan Bağdat Demiryolu imtiyaz
anlaşmasına göre, inşaatı gerçekleştirecek şirkete bu hattı şube
hatlarla diğer alanlara da bağlama kolaylığı sa~anacaktı.
i 903 'teki anlaşmanın i 2. maddesiyle Bağdat Demiryolu
Şirketi'ne Toprakkale'den İskenderun'a bir hattın inşası ile
Akdeniz'e bağlantı kurulması vaat edilmişti. Bu anlaşmaya
istinaden 191 i 'de Bağdat Demiryolu Şirketi ile Osmanlı
HUkUmeti arasında Toprakkale-Iskenderun şube hattının inşa
imtiyaz anlaşması imzalandı. Osmanlı HUkümeti bu hat için
kilometre ve işletme garantisi ödemedi. Şirket, kendi imkanlarıyla
inşaatı gerçekleştirdi. Hat i 913 sonunda bitirilerek işletmeye
açıldı. Bu yoııa Almanlar, Akdeniz'e doğru bir bağlantı elde etmiş
oldular.

ABSTRACT
In the middle of XIX century, British and French began to
build up railway on the Otloman lands. During Abdulhamid II.
period, Gennans began to build up railway and to run in Anatolia
too. Germans firstly built up railway line between İstanbul and
Konya. At the end of XIX century, they got the govemment
concession of extension of railway until Basra. According to
concession agreement of Bagdat Railway of 1903, Gennan
Railway Company would have given some concession for joining
sub Iines to this main line.
Article XII agreement of 1903 promised to Bagdat Railway
Company building of aline railway connecting with the
Mediterranean from Toprakkale to İskenderun. According to the
agreement of 1903, concession agreement was signed for building
of a line of Toprakkale-İskenderun between the Ottoman
govemment and the Bagdat Railway Company. Government did
not pay for guarantee of kilometre and operation. The Company
built up this railway line with its possibilities. The line was built
up at the end of ı 913 and was opened at this date. In this way,
Germans got a connection towards the Mediterranean.

Anahtar Kelimeler

-