MÜSELMAN RÜHANİLERİNİN AZERBAYCAN ÇAR RUSYASININ MÜSTEMLEKEÇİLİK SİYASETİNE QARŞI APARDIQLARI MÜBARZEYE TÜRKİYENİN MÜNASİBETİ

Yıl 2004, Cilt: 11 Sayı: 25, - , 26.02.2010

Vefa Quliyeva

Öz

ÖZET
Kafkasya'da ve Azerbaycan'da faaliyet gösteren din
adamlanyla dini kurum ve kuruluşlar hakkında Sovyetler
Birliği'nin dağlıp Azerbaycan Cumhuriyeti'nin bağımsızlığım
ilan ettiği' 1991 yılına kadar hiçbir ciddi bilimsel araştınna ve
inceleme yapılmamaştır. Oysa söz konusu din adamlan, özellikle
orta asırlarda birçok devletin en üst kademesinde görev yapıp
ciddi kararların alınmasında ve uygulanmasında etkili
olmuşlardır.
Azerbaycan'da hem orta asırlarda hem de sonraki
dönemlerde toplumun en seçkin ve saygın gruplanndan birini
oluşturan din adamlan, her zaman Osmanlılar'la (Anadolu
Türkleri'yle) irtibat halinde bulunmuşlardır. Osmanlı
Türkleri'nin Kafkasya'daki adeta teslicileri durumundaki bu
saygın grup, Çarlık Rusyası'nm bölgede yürütmek istediği
sömürgeciliğe karşı da sürekli Anadolu Türkleri'yle birlikte
hareket etmişlerdir.
Bu makalede Kafkasya'da ve Azerbaycan'da faaliyet
gösteren din adamlanyla dini kurum ve kuruluşların faaliyetleri,
Osmanlı Türkleri'yle ilişkileri, Çarlık Rusyası'mn Kafkasya'da
sürdürmek istediği sömürgeleştirme anlayışına karşı takımlan
ortak tavır ve bu tavnn neticeleri dikkatlere sunulmaktadır.

ABSTRACT
About the religious men, religious foundations and
associations in Caucasia and Azerbaijan any serious scientific
investigations and studies were not present until 1991 when the
Azerbaijan republic became independent together with
seperating of The Soviet Union. However the re1igious men
being a question of had influence on getting and enforcing of
rnany great decisions by working in the highe stages of the a lot
of states especial1y in middle centuries.
In Azerbaijan the religious men who were around the
most important and respected groups of the society in both
middle centuries and later periods kept in touch with the
Ottornans (Anatolian Turks). Every time this respected group
were in company with Anatolian Turks against the imperialist
ideas that Czardom Russia wanted to spread the area.
In this artic1e,the activities of the religious men, religious
foundations and associations in Caucasia and Azerbaijan, their
relationships with the Ottornan Turks, their col1ectively attitudes
against imperialist thoughts which Czardom Russia wished to
spread around Caucasia and the results of their attitudes were
handeled.

Anahtar Kelimeler

-