KOZI KÖRPEŞ İLE BAYAN SULU DESTANINDA GEYİK MOTİFİ

Yıl 2005, Cilt: 12 Sayı: 28, 213 - 222, 27.02.2010

Gülhan Atnur

Öz

Destanlar halk anlatılarının en önemli konularından biridir.
Türkler zengin bir destan geleneğine sahiptir ve bu gelenekte
Kozı Körpeş ile Bayan Sulu destanının ayrı bir yeri vardır.
Aşk konusunu işleyen bu destan Türk dünyasının birçok
bölgesinde yayılmıştır.
Destanların hepsinde olduğu gibi Kozı Körpeş ile Bayan
Sulu da motiflerden oluşur. Bu motiflerden biri de geyiktir. Bu
makalede Türk ve dünya mitlerinde geyikle ilgili unsurlar anlatılmış,
Kozı Körpeş ile Bayan Sulu destanının genel özellikleri
ve destanın Altay, Başkurt, Kazak, Kırım-Dobruca Tatarlarına
ait varyantlarındaki geyik/maralla ilgili motiflerden
bahsedilmiş ve bu motiflerin kaynağı tespit edilmeye çalışılmıştır.

Kaynakça

• AÇA, Mehmet, “Tufan Kuşları ve Kozu Körpeş-Bayan Sulu Destanındaki Bazı Kuşlar”, Milli Folklor, Yaz 1999, sayı 42, ss. 53-57
• AÇA, Mehmet, Kozı Körpeş-Bayan Sulu Destanı Üzerinde Mukayeseli Bir Araş- tırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, II Cilt, Selçuk Ü. Sosyal Bilimler Ens., Konya 1998
• ALEKSEEV, N. A. vd., Altayskie Geroiçeskie Skazaniya: Oçi-Bala, Kan-Altın, Sibirskoe izdatelsko-poligrafiçeskoe i knigotorgovoe predpriyatie RAN, Novosibirsk 1997
• Altay Destanları I, Haz.: İbrahim Dilek, TDK, Ankara 2002
• BELYAYEV, Timofey, Kuzıykürpes (Başkort Halık Hikayehi), (Rusçadan Baş- kurtçaya Çev.: Bayazit Bikbay, Nejip İzelbay), Başkortostan Kitap Neşriyeti, Ufa 1965
• CUNBUR, Müjgan, “Folklorumuzda “Geyik” Motifi Üzerine”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Halk Edebiyatı, II. Cilt, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1982, ss. 71-94
• ÇAĞATAY, Saadet, “Türk Halk Edebiyatında Geyiğe Dair Bazı Motifler”, TDAY- Belleten, TTK, Ankara 1956, ss. 153-177
• ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Anahatları, Kabalcı Yay., İstanbul 2002
• EBERHARD, Wolfram, Çin Simgeleri Sözlüğü, Çev.: Aykut Kazancıgil- Ayşe Bereket, Kabalcı Yay., İstanbul 2000
• ELİADE, Mircea, Dinler Tarihine Giriş, Çev.: Lale Arslan Kabalcı Yay. İstanbul 2003
• ERCİLASUN, Ahmet B. vd., Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, I. C., Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1991
• ESİN, Emel, Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler, Kabalcı Yay., İstanbul 2004
• FRAZER, James, Altın Dal-Dinin ve Folklorun Kökleri, II. Cilt, Payel Yay., İstan- bul 1992
• İNAN, Abdulkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Materyaller-Araştırmalar, TTK, Ankara 1986
• JOBES, Gertrude, Dictionary of Mythology Folklore and Symbols, Scarecrow Pres, New York, 1962
• Moğolların Gizli Tarihi, Çev.: Ahmet Temir, TTK, Ankara 1986
• ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, TTK, I. C., Ankara 1989, II. C., Ankara 1995,
• ROUX, Jean-Paul, Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev.: Aykut Kazancıgil, İşaret Yay., İstanbul 1998,
• YALMAN (YALGIN), Ali Rıza, Cenupta Türkmen Oymakları I, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2000