TABU-ÖRTMECE (EUPHEMİSM) SÖZLER ÜZERİNE

Yıl 2006, Cilt: 12 Sayı: 29, 69 - 93, 28.02.2010

Ahmet Güngör

Öz

Tabu ve örtmece sözler (euphemism) henüz Türk dili ve genel
dilbiliminde derinlemesine araştırılmamış, terminolojisi
oluşturulmamış konulardan birisidir. Türkiye’de bu alanla ilgili
sınırlı sayıda makale yazılmıştır. Batılı dilci ve dilbilimcilerin yanı
sıra Türk dilli halkların dilci ve dilbilimcileri bu konuda derin
araştırmalara girmiş, doktora tezleri hazırlamışlardır.
Bu yazıda tabu- örtmece sözlerle ilgili dilbilim sorunlarının
çözümünden ziyade tanım, terim ve terminoloji konusunda var olan
sorunlar ve olgular dile getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

tabu sözler, örtmece sözler, iyi adlandırma, euphemism, kötü adlandırma, dysphemism

Kaynakça

• AKPINAR, Turgut, 1985, Dünyada ve Türklerde Ağza Alınması Yasak (Tabu) Kelimeler, Folklor ve Etnografya Araştırmaları, Anadolu Sanat Yayınları, Erenler Matbaası, İstanbul.
• AKSAN, Doğan, Her Yönüyle Dil III, TDK Yay., Ankara, 1990.
• BAĞIŞKAN, Tuncer, 1997, Kıbrıs Türk Halkbiliminde Ölüm,Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara
• ÇAĞATAY, Saadet, 1974, Türkler’de Batıl İnançlar Arasında Tabu, T.C. Başbakanlık Kültür Müşavirliği, Milli Folklor Enstitüsü, I. Uluslar Arası Türk Folklor Semineri, Ankara.
• Derleme Sözlüğü 1993, TDK Yayınları, II. Baskı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara
• FRAZER, J.G. 1990, (Çev. Mehmet H. Doğan), Altın Daldının ve Folklorun Kökleri, Payel Yayınevi, İstanbul.
• FREUD, S., 2002, Totem ve Tabu (Çev. K.Sahir Sel), Sosyal Yayınları.
• GÜLENSOY, Tuncer, 1999 ‘Türk kişi Adlarının Dil ve Tarih Açısından Önemi’ Türk Dili, S. 565, Ocak, Ankara.
• _______________, ‘Türk Kişi Adlarının Dil ve Tarih Açısından Önemi’, Türk Dili, S. 565, Ocak 1999.
• GÜRSOY-Naskali, Emine, 1999, Duranlı Muvaffak (Haz.), Altayca-Türkçe Sözlük, TDK, Ankara.
• HAM, Kery, 2001, The Linguistics Of Euphemism: A Diachronic Study Of Euphemism Use And Formation, University of Surrey.
• İNAN, Abdülkadir, 1987, Börü = Kurt Ve Yok = Hayır Kelimeleri Üzerine Makaleler ve İncelemeler, 2. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi- Ankara.,
• KALAFAT, Yaşar, Türk Dünyası Karşılaştırmalı Türkmen Halk İnançları, (Afganistan, Özbekistan, Türkmenistan, Nahçıvan, Azerbaycan, Kafkasya, İran, Irak, Anadolu, Makedonya), ASAM , Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları.
• Oxford, Ansiklopedik İngilizce- Türkçe Sözlük, Sabah Yayınları, 1990.
• ÖRNEK, Sedat Veyis, 2000, Etnoloji Sözlüğü, A.Ü. DTCF Yayınları.
• _________, 1971, 100 Soruda ilkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, İstanbul.
• ÖZTEK, Zafer 1992, Halk Dilinde Sağlık Deyişleri Sözlüğü, TDK Yayınları:560, Ankara.
• ÖZYILDIRIM, Işıl (İnce), 1996 Türkçe’de Örtmece Sözcükler Üzerine Bir Araştırma, Dil Dergisi, Ankara S. 50-Aralık.
• RASONYİ, Laszlo, 1963, Türklükte Kadın Adları, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten, Türk Tarih Kurumu Basımevi, II. Baskı 1988, Ankara,
• ÜÇER, Müjgan, 1988, Türk Halk Hekimliği Sempozyumu Bildirileri, 23-25 Kasım, Ankara.
• YUDAHİN, K. K., 1994, (Çev. Abdullah Taymas), Kırgız Sözlüğü (II. Cilt), TDK, Ankara, 16. Nuri Taner, Halk İnanmalarında Cin ve Cin Tutma, Türk Folkloru, S.26, Eylül 1981.
• ZAHİDOĞLU, Vahid- BEKKİ, Selahaddin, ‘A.N. Samayloviç (1880-1938) ve Altay Türklerinde Kadınlara Özgü Kelimeler’adlı makalesi, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, TDK, S.13, 2002. А. А. Сативалов, 1936 К вопросу о личной ономастика. Кумков/ХУР; Советское языкознание, том второй, Ленинград, Алтаев, С. 1955 Эвфемизмы в туркменском языке (Кандидацкий диссертация), Ашхабад, Ахметов Ə., 1995 Т³ркі тілдеріндегі табу мен эвфемизмдер, «ғылым», Алматы,
• Биялиев,А.-Мамытбекова, Ж., 2001 Кыргыз тилиндеги тыюу (табу) жана тер㦦 (эвфемизм) ж¦н нд¦, Вестник КГНУ, Труды молодых ученых. Выпуск1, Гуманитарные науки, 26. Биялиев, А., А¾чылык терминдеринин кыргыча-орусча сöздigi, Кыргыз ССР илимдер академиясы, издательство «илим» Фрунзе, 1967. Д.К. Зеленин 1930 Табу слов народов восточной Европы и северной Азии, издательство академии наук ссср, Ленинград. Джаббаров Хасай Махмуд Оглы, 1972 Табу и эвфемизм в азербайджанском языке (Кандидацкий диссертация), Баку.
• Жамшитова Г.Ж., 2000 Кыргызча- Орусча, Орусча- Кыргызча тематикалык фразеологиялык сөздик, Бишкек, «Шам».
• Исматуллаев, И. 1964 Хозирги ¡збек тилида эвфемизмлар (Кандидацкий диссертация), Тощкент.
• Каратаев Олжобай Кубатбекович, 1994 Кыргыз этнонимиясы, (тарыхый= лингвистикалык изилдөө), Кандидаттык диссертация, Бишкек.
• Усубалиев Б., 1976 Табу жөнундө сөз, Мугадымдар газетасы..