BANDIRMALI ŞEYH YÛSUF NİZÂMEDDİN EFENDİ (ö. 1165/1752) ve MERSİYYE-İ ŞÂH-I ŞEHÎD-İ KERBELÂ’SI

Yıl 2006, Cilt: 12 Sayı: 30, 65 - 81, 28.02.2010

Selami Şimşek

Öz

Bu makalemizde Bandırmalı Yûsuf Nizâmeddin Efendi’nin hayatı
ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, tek eseri Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i
Kerbelâ yeni harflere bazı açıklamalarla aktarılmıştır. Şeyh Yûsuf
Nizâmeddin Efendi, XVIII. asır sûfî şâirlerindendir. 1081/1671’de
Bandırma’da doğmuştur. Babası, Celvetî şeyhlerinden Bandırma’lı
Hâmid Efendi (ö. 1138/1726)’dir. Nizâmeddin Efendi, sülûkunu
babasından ve Hüdâyî Âsitânesi Şeyhi Erzincanlı Mustafa Efendi’den
(ö. 1122/1711) Celvetî usûlü üzere tamamlamıştır. Babasının
ölümünden sonra irşad görevini üstlenen ve Üsküdar’ın sevilen,
sayılan bir şeyhi olan Nizâmeddin Efendi’nin, bilinen tek eseri
Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ’dır.

Anahtar Kelimeler

Celvetîlik, Yusuf Nizâmeddin Efendi, Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ.

Kaynakça

• ABDURRAHMAN NESİB, Mecmûa, Hacı Selimağa Ktp., Hüdâyî No: 1806.
• AKBAYAR, Nuri, “Kâzım Musa Paşa”, TDEA, V, 259.
• AYDINLI, Abdullah, “Bandırmalı Küçük Hâmid Efendi’nin (1111-1172/1699- 1758 veya 1759) Hayatı ve Eserleri”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 8, 2004, ss. 1-11.
• BANDIRMALIZÂDE Ahmed Münib Efendi, Mirâtu’t-Turuk, Cemal Efendi Matbaası, Dersaâdet 1306.
• BROWN, J. P., The Dervishes or Oriental Spirutualizm, Londra 1927.
• BURSALI, Mehmet Tahir, Osmanlı Müellifleri, I-III, İst. 1333.
• ÇEÇENER, Besim, “Üsküdar Mezarlıkları, Türbeleri ve Hazîreleri”, Türkiye Turing Otomobil Kurumu Belleteni, Sayı: 49/328, Eylül-Ekim 1975.
• ÇETİN, Atilla, “İstanbul’daki Tekke, Zâviye ve Hankâhlar Hakkında 1199 (1784) Tarihli Önemli Bir Vesika”, Vakıflar Dergisi, XIII, 1981, s. 588.
• FÂTİN DÂVÛD EFENDİ, Hâtimetü’l-Eş’âr, İst. 1271.
• FINDIKLILI İSMET EFENDİ, Tekmiletu’ş-Şakâik fi Hakk-ı Ehli’l-Hakâik, Nşr. Abdulkadir Özcan, İstanbul 1989.
• GALİTEKİN, A. Nezih-Yurdakul, İlhami, “İstanbul Türbeleri”, İstanbul Araştırmaları, Sayı: 2; Yaz 1997, No: 269.
• GÜNGÖR, Şeyma, “Maktel-i Hüseyin”, DİA, XXVII, 456-457.
• HÂŞİM BABA, Vâridât-ı Mensûre ve Dîvân, İSAM Ktp., No: 24.351 (Fotokopi Nüsha)
• HEYET, “Kâzım Paşa”, TA, XXI, 446.
• HÜSEYİN VASSAF, Sefîne-i Evliyâ, I-V, Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar No: 2305-2309.
• IŞIN, Ekrem, “Celvetîlik”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), II, 396.
• -----------, “Hâşim Efendi Tekkesi”, Dünden Bügüne İstanbul Ansiklopedisi (DBİA), IV, 15-16.
• İNAL, İbnü’l-Emin M. Kemal, Son Asır Türk Şâirleri, İst. 1988.
• İSEN, Mustafa, “Mersiye”, TDEA, VI, 272-274.
• -----------, Acıyı Bal Eylemek, Türk Edebiyatında Mersiye, Ank. 1993.
• KARAHAN, Abdülkadir, “Maktel”, Meydan Larousse, VIII, 278.
• KOÇU, Reşat Ekrem, “Bandırmalı Tekkesi ve Câmii”, İstanbul Ansiklopedisi (İst.A), IV, 2102.
• KUT, Günay-Kut, Turgut. “İstanbul Tekkelerine Ait Bir Kaynak: Dergehnâme” Varia Turcica, IX, İst. 1987, (No: 2; 70), ss. 230-235.
• KÜÇÜK HÂMİD EFENDİ, Ukûdu’d-Durer, Nuriosmaniye Ktp., No: 624.
• MEHMED RAİF, Mir’ât-ı İstanbul, İst. 1314.
• MEHMET SÜREYYÂ, Sicill-i Osmânî, İstanbul 1308, V, 1694.
• MENGİ, Mine, “Eski Türk Edebiyatımızın Mersiyelerine Toplu Bir Bakış”, TDEAD, Sayı: 2 (1983), s. 91-101.
• MUSLU, Ramazan, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf (XVIII. Asır), İnsan Yay., İstanbul, 2003.
• PEKOLCAY, Necla, “Bahariyye”, TDEA, I, 292-293.
• ŞİMŞEK, Selami, Keşanlı Süleyman Zâtî ve XVIII. Asırda Celvetîlik, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2005.
• TABİBZÂDE Mehmed Zakir Şükri Efendi, Die Istanbuler Derwisch-Konvente und ihre Scheiche (Mecmûa-yı Tekâyâ), Yayımlayan: M. Serhan Tayşi- Klaus Kreiser, Freiburg 1980.
• TÂHİRÜ’L-MEVLEVÎ, Edebiyat Lügati, İst. 1973.
• TANMAN, M. Baha–Yılmaz, H. Kâmil, “Bandırmalızâde Tekkesi”, DİA, V, 54.
• TURNALI, A. Bilgin- Turnalı, E. Yücel, “Celvetîlikle Bektâşîliği Birleştiren İlgi Çekici Bir Dal: Hâşimiyye Kolu ve Üsküdar’da Bandırmalızâde Tekkesi”, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı: 66, Haziran 1990, s. 111-120.
• UZUN, Mustafa, “Kâzım Paşa”, DİA, XXV, 152.
• ÜSKÜDARÎ, İ. Hakkı, Merâkıd-ı Mu’tebere-i Üsküdar, Haz. Bedii Şahsuvaroğlu, İst. 1976.
• YEŞİLZÂDE, M. Sâlih Erzurumlu, Rehber-i Tekâyâ, Süleymaniye Ktp., Tırnovalı, No: 1035/4.
• YETİŞ, Kazım, “Bahariyye”, DİA, IV, 473-474.
• YILMAZ, H. Kâmil, Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Celvetiyye Tarîkatı, İstanbul 1990.
• YÛSUF NİZÂMEDDİN EFENDİ, Bandırmalı, Mersiyye-i Şâh-ı Şehîd-i Kerbelâ, İst. 1339.