DOĞUBAYAZIT AĞZININ SES ÖZELLİKLERİ

Yıl 2007, Cilt: 14 Sayı: 33, 1 - 9, 28.02.2010

Kazım Köktekin Kazım Köktekin

Öz

“Doğubayazıt Ağzının Ses Özellikleri” başlıklı bu makale ağız
konusuyla ilgilidir. Yine bu çalışma Doğu Anadolu’ya ait ağız
çalışmalarının neler olduğu ve bu çalışmaların kimler tarafından
yapıldığını da göstermektedir.
Bu makale Doğubayazıt’tan derlenen metinlerden hareketle
Doğubayazıt ağzının ses özelliklerini açıklamayı amaçlamıştır. Ses
özellikleri ünlü ve ünsüz olmak üzere iki başlık altında
değerlendirilmiştir.
Ünlülerin özellikleri uzunluk-kısalık; ünlülerde incelme kalınlaşma;
darlaşma-genişleşme; ünlü karşılaşması; ünlü
benzeşmesi, aykırılaşması; ünlü düşmesi, türemesi gibi alt başlıklar
halinde değerlendirilmiş ve her konu için örnekler verilmiştir.
Ünsüzlerin özellikleri göçüşme, ünsüz ikizleşmesi, tekleşmesi;
ünsüz benzeşmesi, ünsüz değişmesi; ünsüz türemesi, düşmesi gibi alt
başlıklar halinde değerlendirilmiş ve örneklendirilmiştir.
Bu makale ayrıca Doğubayazıt ağzının standart konuşma diline
hangi yönleriyle yaklaştığını ve hangi yönleriyle uzaklaştığını
belirlemeyi amaçlamıştır.

Kaynakça

• GÜLENSOY, Tuncer -AKLAYA, Ercan, Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası, Akçağ Yay., 2. Baskı, Ankara, 2003.
• KARAHAN, Leyla, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yay., Ankara, 1996.
• KORKMAZ, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
• _________________, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, 2. c., TDK Yay., Ankara, 1995.
• OLCAY, Selahattin, Erzurum Ağzı İnceleme-Derleme-Sözlük, Atatürk Üniversitesi Yay., Ankara, 1966.
• TANRIVERDİ, İzzet, (Yöneten: Efrasiyap Gemalmaz) Ağrı Doğubeyazıt İlçesi Ağzı İnceleme- Derleme-Metin, Erzurum, 1976 (Bitirme Tezi).
• TOPALOĞLU, Ahmet, Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü, Ötüken Neşriyat A.Ş. Yayınları, İstanbul, 1989.
• VARDAR, Berke, Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, ABC Tanıtım Basımevi Yayınları, İstanbul, 1988.
• Gülensoy, Tuncer (Prof. Dr.), Aklaya, Ercan (Dr.), Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası,
• Akçağ Yay., 2. Baskı, Ankara, 2003, s. 211.