KOCAELİ’DE TÜRBELERLE İLGİLİ İNANIŞ ve UYGULAMALARA ÖRNEK: “SULTAN BABA”

Yıl 2008, Cilt: 15 Sayı: 37, 173 - 185, 28.02.2010

İşıl Altun

Öz

Türk kültür geleneği içinde geçmişten günümüze varlığını
sürdürmekte olan yatır, ziyaret ve türbeler, kendi etraflarında kümelenen
halk inançları açısından oldukça önemli ve kutsal mekânlardır.
Her yörenin sosyo–ekonomik yapısına, gelenek ve göreneklerine göre
değişen; ancak özü gereği aynı insanî ihtiyaca cevap veren inanışlar,
pratikler insanları bir arada tutar.
Araştırmada, Kocaeli’nin Gölcük ilçesine bağlı Örcün Köyü’ndeki
Sultan Baba Türbesi örnek olay olarak seçilmiştir. Bir saha çalışması olan
bu araştırmada, türbe etrafında gelişen inanışlar, ritüeller; türbeyle ilgili
kerâmetler, uygulama ve pratikler, katılımlı mülâkat ve gözlem
tekniğinden yararlanılarak tespit edilmeye çalışacaktır.
Anadolu topraklarına beş yüz yıl önce geldiği rivayet olunan Sultan
Baba’nın tarihî kişiliği hakkında yazılı herhangi bir kaynak yoktur.
Çalışmada türbeler çevresinde gelişen inanışların ferdî bir tecrübeden,
başka kültürel değerlerle birleşerek, toplumsallaşması ele alınacaktır

Anahtar Kelimeler

Türbe, Sultan Baba, İnanış ve Uygulama, Örcün köyü

Kaynakça

• ALTUN, Işıl, “Kandıra Türkmenlerinde Doğum-Evlenme ve Ölüm”, Yayıncı Yayınları, Kocaeli 2004.
• BORATAV, Pertev Naili, “100 Soruda Türk Folkloru”, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1973.
• ___________________, “100 Soruda Türk Halk Edebiyat”ı, Gerçek Yayınevi, İstanbul 1978.
• CİLALI, Osman, “Türbe- Mezar Ziyaretlerinde Görülen Hurafeler ve Çözümleri” Geçmiştin günümüze Mezarlık Kültürü ve İnsan Hayatına Etkileri Sempozyumu Bildirileri, Sembol Tanıtım, İstanbul 1999.
• ÇOBANOĞLU, Özkul, “Durmuş Dede Örneğinden Hareketle Yatırların Yerinin Değiştirilmesinde Halk İnançlarının Durumu Üzerine Tespitler”, Milli Folklor, Kış/ 1998, S:40
• ___________________, “Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları”, Akçağ Yayınları, Ankara 2003.
• ÇUBUKÇU, İ. Agâh, “Kültürümüzde Din Unsuru, Milli Kültür Unsurlarımız Üzerinde Genel Görüşler”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Yayını – Sayı:46, Ankara 1990.
• ENGİN, İsmail, Din Antropolojisi Üzerine Kısa Bilgiler, folklor/edebiyat, cilt VI, S:22, 2000/2
• GALİTEKİN, Ahmed Nezih, Gölcük Örcün Köyü ve Baba Sultân Zâviyesi, Gölcük Belediyesi Kültür Yayınları, No: 1, Kocaeli 1998.
• JUNG, Carl Gustav, Dört Arketip, Metis Yayınları, İstanbul 2003.
• KAHRAMAN, Kasım,“Rüya Kaynaklı Törensel Tecrübelerin Toplumsallaşması- Bayat Köyü Dede Örneği”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı:16, Niğde KAPLAN, Mehmed, Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 3 – Tip Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 1996.
• MALİNOWSKİ, B., “Büyü Bilim ve Din”, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2000.
• OCAK, Ahmet Yaşar,Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıbnâmeler – Metadolojik Bir Yaklaşım, Türk TarihKurumu Yayınları, Ankara 1977.
• ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi – II.Cilt, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2002.
• ÖZBEK, Sinan, İdeoloji Kuramları, II. Basım, Bulut Yayınları, İstanbul 2003.
• PARMAN, Susan, Rüya ve Kültür, (Çev.Kemal Başçı), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• PEACOCK, James L., “Ritüellerin Sosyal Evrimi Teorisi Üzerine Notlar”, (Çev: Adem Koç), Milli Folklor, Bahar 2006, S:69
• ÜNAL, Mustafa, “Türk Medyasının Halk İnanışlarına Bakışı”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı:16, Niğde 2004.
• YASAK, İbrahim, Sivas Yatırları ve Abdulvehhap Gazi Hazretleri, Sivas 2004. SÖZLÜ KAYNAKLAR Kaynak (1)
• Ahmet Tokmak, Evli, 1948- Örcün, İlkokul, İşçi, Eski Muhtar. Kaynak (2)
• Mehmet Tokmak, Evli, 1971-Örcün, Üniversite, Memur Kaynak (3)
• Mehmet Tokmak , Dul, 1339- Sinop, Okuması Yok, Emekli, Kaynak (4)
• Şebnem Otağı, Evli, 1969- Değirmendere, Lise, Serbest meslek Kaynak (5)
• Hüseyin Otağ, Evli, 1959- Elazığ, Lise, Serbest Kaynak (6)
• Ahmet Özyar, Evli, 1954- Ağrı/Tutak, İlkokul, Türbe Bekçisi, Kaynak (7)
• Fatma Günel, Dul,1338 - Ulaşlı, ilkokul. 3, Eski Türbedar
• Kaynak (8) Suzan Günel, Evli,1931 - Selimiye, ilkokul, Ev kadını Kaynak (9)
• Melek Barış, Evli, 1949- Örcün, Ev Hanımı, İlkokul Kaynak (10)
• Gülsen Tufan, Evli, 1940- Örcün, İlkokul, Ev Hanımı
• Kaynak (11) Saide Gülcan Kula, Evli, 1971- Karamürsel, İlkokul, Ev Hanımı Kaynak (12)
• Serpil Şirket, Evli,1955- Örcün, İlkokul, Ev Hanımı Kaynak (13)
• Fulya Şirket, Bekar, 1978- İst., Üniversite, Öğretmen Kaynak (14)
• Hazal Kına, Evli, 1959- Sarıkamış, Okuma Yok, Ev Hanımı
• Kaynak (15) Yakup Guru, Evli, 1951 -Kandıra, Üni., Bel. Baş. Yrd. Kaynak (16)
• Seçil Kumlalı, Evli, 1962- Örcün, Lise, Serbest Meslek