TÜRK EDEBİYATINDA MERSİYELER

Yıl 2008, Cilt: 15 Sayı: 38, 131 - 138, 28.02.2010

M. Zeliha Stebler Çavuş

Öz

İnsanlığın ilk zamanından beri ölüm düşüncesi gizemini korur. Sevilen
birinin ölümünü kabullenmek kolay değildir. Kaybedilen kişinin ardından onu
anmak ihtiyacı, her toplumda dışa vurulan, doğal bir ihtiyaçtır. Türk
edebiyatında mersiyeler de bu doğal ve samimi ihtiyaçtan meydana gelir.
Genel anlamıyla mersiyeler, ölenin ardından onu anmanın en zarif şeklidir. Bu
eserlerle, değerli insanların tanınmasına katkıda bulunulduğu gibi dönem
insanının ölüm karşısındaki tutumu da gözler önüne serilir. Bazı mersiyelerle
kaybedilen şehirlere ağlanırken bazılarıyla da padişahtan istekte bulunulur.
Çeşitli inanışlar, farklı tutumlar mersiyelerden öğrenilebilecek diğer
bilgilerdendir. Özellikleri değişmekle birlikte mersiye türü günümüzde de
varlığını sürdürmektedir ve sevilen insanların ölümü ardından, yaşayanların
acısını hafifletmek için varlığını sürdürmeye devam edecektir. Bu çalışmada,
mersiyelerin ortaya çıkışından itibaren Türk edebiyatındaki gelişimi
incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ölüm, Mersiye, Türk Edebiyatı

Kaynakça

• BAŞKOV, Vanço, “Türk Edebiyatında Şehir Şiirleri ve Şehir Mersiyeleri”, Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi, sy. 12, Erzurum, 1980, s. 72-73.
• CANIM, Rıdvan, Latîfî, Tezkiretü’ş-şuarâ ve Tabsıratü’n-nüzemâ, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Erzurum, 1992.
• DEMİRCİ, Mehmet, “Mutasavvıflara Göre Ölüm”, İslâmî Araştırmalar, sy. 3, Ocak 1987, s. 89- 104.
• İSEN, Mustafa, Acıyı Bal Eylemek Türk Edebiyatında Mersiye, Akçağ Yay., Ankara, 1993.
• ___________, “Şairlerce Meslektaşlarına Yazılan Mersiyeler”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi VI, İzmir, 1991, s. 65-84.
• ____________, “Genç Osman İçin Yazılan Bir Ağıt ve Bir Mersiye”, Ötelerden Bir Ses, Akçağ Yay., 1. basım, Ankara, 1997, s. 453-465.
• ____________, “Mersiye”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh Yay., İstanbul, 1986, c. VI, s. 272-274.
• ___________, “Mersiye (Türk Edebiyatı)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Ankara, 2004, c. XXIX, s. 218-219.
• KAPLAN, Mehmet, Şiir Tahlilleri I, Dergâh Yay., 16. basım, İstanbul, 1998.
• KURNAZ, Cemal, “Mersiye Şairinin İşi: Acıyı Bal Eylemek”, Divan Edebiyatı Yazıları, Akçağ Yay., Ankara, 1997, s. 441-452.
• MENGİ, Mine, “Eski Edebiyatımızın Mersiyelerine Toplu Bir Bakış”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi II, Prof. Dr. Harun Tolasa Özel Sayısı, İzmir, 1983, s.91-101.
• OKAY, M. Orhan, “Bâkî’nin Kanunî Mersiyesi’ne Dair”, Şükrü Elçin Armağanı, Ankara, 1993, s. 235-239.
• ÖZÖN, M. Nihat, Resimli Büyük Türk Dili Sözlüğü, Arkın Kitabevi, İst. 1971.
• PALA, İskender, Divan Edebiyatı, Kapı Yay., İstanbul, 2008.
• PEKOLCAY, Necla, İslâmî Türk Edebiyatına Giriş, Kitabevi Yay., İstanbul, 1994.Tercüman, “Mersiye”, 28 Ağustos 1982.
• TÖKEL, Dursun Ali, “Ölüme Sevinen Mersiye: Yahya Bey’in Rüstem Paşa Mersiyesi”, www.dalitokel.com.
• YERDELEN, Cevat, “Azmizade Haletî’den Bir Mersiye”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sy. 12 (1999), s. 133-142.