KÂDİRÎYYE TARÎKATI HÂLİSİYYE ŞUBESİNİN KURUCUSU ŞEYH ABDURRAHMAN HÂLİS KERKÜKÎ

Yıl 2008, Cilt: 15 Sayı: 38, 159 - 184, 28.02.2010

İsa Çelik

Öz

Abdurrahman Halis Kerkükî 1797-1858 yılları arasında yaşamıştır. Kadirî
tarîkatı Halissiye Şubesinin kurucusudur. Hz. Mevlânâ’nın Mesnevî’sinin ilk on
sekiz beytinin manzum olarak şerhini yapmıştır. Bu eser tasavvufî şiirleri ile
birlikte basılmıştır. Eserinin ismi: Kitabü’l-Meârif fî Şerh-i Mesnevî-i Şerif’tir.
Bir diğer eseri ise, Behcetü’l-Esrâr Tercümesi’dir: Şeyh Abdülkadir Geylânî’nın
menkıbelerini anlatan bu kitap Şeyh Nur Ali Bahş tarafından Arapça olarak
yazılmış, Şeyh Abdurrahman tarafından Türkçe’ye çevrilmiştir. Kadirî
tarikatının önde gelen simalarından Abdurrahman Hâlis Kerkukî’ye “Kurtlar
Vadisi Irak” Filminde yer verilmiş ve onun bakış açısı kısmen de olsa topluma
yansıtılmıştır. Uzlaştırıcı ve örnek kişiliğiyle öne çıkan bir Allah dostudur.
Kadirî tarîkatı Halissiye Şubesi bugün memleketimizin birçok ilinde, başta Irak
olmak üzere Avrupa ve Amerika’da hayatiyetini devam ettirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Abdurrahman, Halis, Kerkükî, Kadiriye, Halisiyye

Kaynakça

• Abdurrahman Hâlis Talebânî el-Kerkükî, Kitabü’l-Meârif fî Şerh-i Mesnevî-i Şerif-Dîvân, Rızâ Efendi Basımhânesi, İstanbul 1284.
• Abdürrezzak Kâşânî, Şerhu Fusûsi’l-Hikem, Matbaatu Mustafa el-Bâbî, Mısır, 1966.
• AYTEN, Yunus, “Şeyh Ahmed et-Talebânî el-Kerkükî”, Sahabeden Günümüze Allah Dostları, Şule Yayınları, İstanbul 1996.
• AZAMAT, Nihat, “Kadirîyye”, DİA, TDV Yayınları, İstanbul 2001, XXIV.
• BAĞDATLI, İsmail Paşa, İzâhu’l-Meknûn fi’z-Zeyli Alâ Keşfî’z-Zünûn, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1972.
• ________, Hediyyetü’l-Ârifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul 1951.
• BAYRAM, Ali-Sadi Çöğenli, Seyfettin Özege Bağış Kitapları Kataloğu (Kitap Adına Göre), I-VI, Atatürk Üni. Basımevi, Erzurum, 1980.
• Bursalı Mehmed Tahir Bey, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Amire, İstanbul 1333.
• ________, Osmanlı Müellifleri, haz., Mustafa Tatçı, Cemal Kurnaz, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2000.
• C. J. Edmonds, Kürtler Türkler ve Araplar: Kuzey Doğu Irak’ta Siyaset Seyahat ve İnceleme 1919-1925, İngilizce’den çev: Serdar Şengül-Serap Ruken Şengül, Avesta Yayınları, İstanbul 2003.
• DEVELİOĞLU, Abdullah, Büyük İnsanlar (3000 Türk ve İslâm Müellifi), Demir Kitapevi, İstanbul 1973.
• DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügât, Aydın Kitapevi, Ankara 1995.
• Fuzûlî, Fuzûlî Dîvânı, haz., Abdülbaki Gölpınarlı, İnkılâp Kitabevi, İst. 1961.
• ________, Fuzûlî Dîvânı, haz., Kenan Akyüz ve Arkadaşları, Akçağ Yayınları, Ankara 1990.
• ________, Leylâ ile Mecnûn, haz., Necmettin Halil Onan, Maarif Basımevi, İstanbul 1956.
• GÖLPINARLI, Abdülbaki, “Hâlisiyye”, Türk Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 1970.
• Hayderî-zâde İbrahim Efendi, “Şeyh Abdurrahman Hâlis Talebânî”, Tasavvuf Cerîde-i Usbuîyyesi, Sayı: 4-5.
• http://www.Halisiyye.com/kitaplar/Halis.pdf
• Hüsamüddin b. Molla Ömer, el-Enfâsu’r-Rahmaniyye fî Silsileti’l-Kadirîyyeti’t- Talebâniyye, Kerkük 1973.
• Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ, çev., Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, Seha Neşriyat, İstanbul 1990.
• IŞIK, İhsan, Örnekli Türkiye Ansiklopedisi, Elvan Yayınları, Ank. 2006, I, 30-31.
• İNAL, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal, Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad, “Fuzûlî”, İslâm Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1964.
• Muhammed Sadık Vicdanî, Tomâr-ı Turûk-ı Aliyye: Tarîkatler ve Silsileleri, Melâmiyye, Kâdiriyye, Halvetiyye, Sûfî ve Tasavvuf, haz. İrfan Gündüz, Enderun Kitabevi, İstanbul 1995.
• ÖZGÜR, Hafız Mustafa, Kadirî Yolu: Gerçekte Yaşayanlar ve Yaşatanlar, Emir Matbaacılık, İstanbul 2007.
• SAATÇİ, Suphi, Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, “Irak (Kerkük) Türk Edebiyatı”, Kültür Bakanlığı, Ankara 1997.
• ________, Tarihi Gelişim İçinde Irak’ta Türk Varlığı, İstanbul Araştırma Merkezi, İstanbul 1996.
• SELÇUK, Ayhan, “Kurtlar Vadisi Irak Filminde Kültürel Ögeler ve Kimlik Sunumları Üzerine Bir İnceleme”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 22 Kış-Bahar 2006, ss.183 -210.
• TERZİBAŞI, Ata, Kerkük Şairleri, Cumhuriyet Basımevi, Kerkük, 1968.