DÜNDEN BUGÜNE ‘TÜRK SÖZEL EDEBİYATI’: DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM

Yıl 2009, Cilt: 15 Sayı: 39, 411 - 422, 01.03.2010

İsmail Görkem

Öz

Milletler kültürlerini sözlü, yazılı ve elektronik kültür ortamlarında
şekillendirir. Bu üç ortamda üretilen ürünlerin ortaya konulmaları ve
yaşatılmaları ile ilgili uygulamalar bir birinden farklıdır. Türk kültürü ve
dolayısıyla edebiyatı da bu üç aşamadan geçmiş veya geçmektedir. Türk
Sözel Edebiyatı (Türk Halk Edebiyatı) ortaya çıkış itibarıyla sözel
özellikler taşıdığı için Türk Edebiyatı’nın sözlü aşamasını yansıtmaktadır.
Çalışmamızda Türk Sözel Edebiyatı’nın üç ortamda nasıl şekillendiği ve
kendisini nasıl devam ettirdiği hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca
folklorun işlevlerinin ve özelliklerinin halk edebiyatı ürünlerinin ortaya
konulması ve incelenmesi üzerindeki etkileri de değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Sözlü / yazılı / elektronik kültür, sözel edebiyat, sözlü gelenek, kültürel odaklar, kültürel değişim

Kaynakça

• AKÜN, Ömer Faruk (1953). “Anadolu Halk Şiirinde Tabiat Motifleri”, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, XVI+767 s.
• BASCOM, William R. (2007). “Sözlü Geleneğin (Folklorun) Dört İşlevi”, (Çev.: Aysıt Tansel), Folklor/Edebiyat, S. 52, 2007/4, s. 7-28.
• BAŞGÖZ, İlhan (1996). “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”, Folkloristik: Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, Ankara: Feryal Matbaacılık, s. 1-4.
• BORATAV, Pertev Naili (1946) Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Ankara: Maarif Vekâleti Yay.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (1999). “Elektronik Kültür Ortamında Âşık Tarzı Şiir Geleneği Bağlamında Çukurova Âşıkları Üzerine Tespitler”, III. Uluslar Arası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni (Sempozyumu): Bildiriler, Adana: Adana Valiliği-Çukurova Üniversitesi, s. 246- 253.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yay.
• GÖRKEM, İsmail (2000). Halk Hikâyesi Araştırmaları: Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuvarı, Ankara: Akçağ Yay.
• GÖRKEM, İsmail (2006). Yeni Bilgiler Işığında Dadaloğlu: Bütün Şiirleri, İstanbul: E Yayınları.
• GÜNDOĞAR, Sinan (2005). Halk Şiirindeki Protesto Geleneğinden Günümüz Politik Şarkılarına: Muhalif Müzik, İstanbul: Devin Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, Fuad M. (1986a). “Sazşairleri: Dün ve Bugün”, Edebiyat Araştırmaları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., s. 165-193.
• KÖPRÜLÜ, Fuad M. (1986b). “Türk Edebiyatında ‘Âşık Tarzı’nın Menşe’ ve Tekâmülü”, Edebiyat Araştırmaları içinde, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., s. 195-238.
• LINGS, Martin (1991). Antik İnançlar, Modern Hurafeler, (Çev.: Nabi Avcı- Ufuk Uyan), İstanbul: Ağaç Yayıncılık.
• OĞUZ, Öcal (2000). “Türk Halkbilimi Çalışmalarında Eş Metin (Varyant) ve Benzer Metin (Versiyon) Sorunu”, Türk Dünyası Halkbiliminde Yöntem Sorunları, Ankara: Akçağ Yay., s. 23-28.
• OĞUZ, Öcal (2003). “Birincil Sözlü Kültür Çağı ve Karac’oğlan Şiiri”, Millî Folklor, S. 58, s. 31-38.
• ONG, Walter J. (1995). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi, (Çev.: Sema Postacıoğlu Banon), İstanbul: Metis Yay.
• SAKAOĞLU, Saim (1985). “’Halk Edebiyatı’ Kavramı Üzerine”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. IV, (İzmir 1985), s. 60-68.
• YILDIRIM, Dursun (1985). “Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri”, Erdem, c. I, S. 2, s. 545-557.
• YILDIRIM, Dursun (1986). “Orta Asya Bozkırlarından Urum’un Eli’ne (Türk Sözlü Şiir Sanatının Yayılması Üzerine)”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, II. c. Halk Edebiyatı, Ankara 1986, s. 441- 458.
• YILDIRIM, Dursun (1998a). “Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri”, Türk Bitiği: Araştırma/İnceleme Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., s. 65-75.
• YILDIRIM, Dursun (1998b). “Folklor ve Çağdaş Kültür Modelimiz Üzerine Görüş ve Düşünceler”, Türk Bitiği: Araştırma/İnceleme Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., s. 76-80.
• YILDIRIM, Dursun (1998c). “Tarih Yazımı ve Sözlü Ortam Kaynakları”, Türk Bitiği: Araştırma/İnceleme Yazıları, Ankara: Akçağ Yay., s. 87-101.
• YILDIRIM, Dursun (1999). “Dede Korkut’tan Ozan Barış’a Dönüşüm”, Türk Dili, S. 570 (Haziran 1999), s. 505-530.
• YILDIRIM, Dursun (2000). “Tarihî Süreç İçinde İletişim Odakları, Ağları ve İşlevleri [XIII.-XX. Yüzyıllar Aralığı Türkiyesi]”, Türk Dünyası, S.10 (Güz 2000), s. 327-353.
• YILDIRIM, Dursun (2001). “Türk Edebiyatının Yüzyılları: Türk Edebiyatına Yeni Bir Yaklaşım Denemesi”, KÖK Dergisi, c. III, S. 1 (Bahar 2001), s. 75-122.