YAZININ KEŞFİ KONUSUNA DİNÎ METİN VE ARKEOLOJİK BULGULAR ÇERÇEVESİNDE YENİ BİR YAKLAŞIM

Yıl 2009, Cilt: 16 Sayı: 41, 1 - 15, 01.03.2010

Bahattin Dartman

Öz

Yazı, insanlık tarihinde gerçekleştirilen en önemli keşiflerden biri ve
hatta en önemlisidir. İnsanoğlu, hemen her türlü gelişimini bu keşif
sayesinde kaydetmiştir. Bugün, bilim-teknik, kültür ve uygarlık alanlarında
gelinen seviyenin temelinde hiç tartışmasız bu keşif yatmaktadır.
Bugünkü mevcut bilgilerimize göre insanlık âlemine böylesine önemli
hizmeti sunanların Sümerler olduğu bildirilmektedir. Ancak –genel olarak
bu doğru olmakla birlikte- işin içine İslâmî kaynaklardaki bilgiler girince
konu az da olsa farklı bir boyut arzetmektedir.
İslâmî eserlerdeki rivâyetlerle, tarihi bilgiler ve arkeolojik bulgular
birlikte ele alındığında yazının, bir peygamber olarak Sümerlere gönderilen
İdris(a.s.)'ın öncülüğünde keşfedildiği, dolayısıyla kendisine ilâhî görev
verilen bir kişi tarafından ortaya konulduğuna göre söz konusu keşfin tevkîfî
(yani Allah tarafından gelen bir vahiy veya ilham ile gerçekleşmiş)
olabileceği akla gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yazı, keşif/icat/icâd, Sümerler, Orta Asya, Mezopotamya, Türkçe, Âdem, İdris, Enok/Ehnûh/Hanûh, Nûh

Kaynakça

• Abdulfettâh Tabbâra, Maca’l-Enbiyâ’ fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, 18. baskı, Beyrut, 1993.
• ACLÛNÎ, İsmâîl b. Muhammed, Keşfu’l-Hafâ’ ve Müzîlu’l-İlbâs ammâ İştehera Mine’l-Ehâdîsi alâ Elsineti’n-Nâs, 2. baskı, Beyrut, 1932/1351.
• AKURGAL, Ekrem, Anadolu Kültür Tarihi, Ankara, 7. baskı, Aralık 1998.
• Ana Britannica, İstanbul, 1986.
• AY, Eyyub, “İlâhî Mesajın Kadim Medeniyetlerdeki İzdüşümleri: Kur’ân’ın Arkaplanına Akeolojik Bir Yaklaşım”, İslâmî Araştırmalar, 9. cilt, 1-2-3-4. sayılar, Ank., 1996.
• AYDIN, Nafiz, Sümerce Dilbilgisi, Antalya, 2000.
• BEHİCE Halil İsmail, "el-Kitabe" Hazâratu'l-Irâk, Bağdat, 1985.
• BENNO Landsberger, “Sümerler”, (çev. Mebrure Osman Tosun), Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fak. Dergisi, 1. yıl, 1. cilt, 5. sayı, Temmuz-Ağustos, Ank., 1943.
• ______, “Mezopotamya’da Medeniyetin Doğuşu”, (çev., Mebrure Osman Tosun), Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2. yıl, 3. cilt, 2. sayı, Mart-Nisan 1944.
• ______, “Sümerlerin Kültür Sahasındaki Başarıları”, (çev., Mebrure Osman Tosun), Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3. yıl, 3. cilt, 2. sayı, Ocak-Şubat 1945.
• BİLGİÇ, Emin, “Sümerler”, Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1981.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâcîl, Muhammed b. İsmâcîl, Sahîhu’l-Buhârî, İst., 1981.
• ______, el-Edebu’l-Müfred, (tkh. Muhammed Fu’âd cAbdulbâkî), 3. baskı, Dâru’l-Beşâ’iri’l-İslâmiyye, 1989/1409.
• CAFEROĞLU, Ahmet, Türk Dili Tarihi, 3. baskı, İstanbul, 1984.
• CAYMAZ, Tayfun, “Tufan Mitosu”, Bilim ve Ütopya, 25. sayı, İst., Temmuz 1996.
• CHİERA, Edward, They Writo on Clay, (Kilden Kitaplar Çivi Yazılı Belgelerin Anlattıkları), (çev., Ali M. Dinçol), İstanbul, 1996.
• CRAWFORD, Harriet, Sumer and The Sumerians, Cambridge University Press, 2002.
• DİNDAR, Cemal, “Sümer’den Günümüze Bir “Acı Dirlik” Öyküsü”, Bilim ve Ütopya, 118. sayı, Nisan 2004.
• ENGİN, Arın, Sümer Türkleri, İstanbul.
• GEREY, Begmyrat, 5000 Yıllık Sümer-Türkmen Bağları, 1. baskı, İstanbul, Mayıs 2004.
• GÜNALTAY, M. Şemseddîn, Yakın Şark Elam ve Mezopotamya, Ankara, 1987.
• GÜRBÜZ, Ali, “Nûh’un Gemisi Ağrı Dağı’nda mı?”, Zafer, 107. sayı, Kasım 1985.
• el-Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah, el-Müstedrek ale’s- Sahîhayn, (thk. Mustafa Abdulkâdir Atâ), Beyrut, 1990.
• HIRÇIN, Selen, Çivi Yazısı Ortaya Çıkışı, Gelişmesi, Çözümü, İstanbul, 2000.
• http://www.ailemax.com/icerikler/1436.aspx (erişim, 18.12.2008).
• http://www.sfenks.net/modules.php?name=News&pagenum (erişim, 18.12.2008).
• http://www.tatildetatil.com/99_Feng_Shui.ailemax?pageindex (erişim, 18.12.2008).
• İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali, Fethu’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Dûru’l-Marife, Beyrut.
• İbn Hıbbân, Ebû Hatim Muhammed el-Büsti, el-İhsân fî Takrîbi Sahîhi İbn Hıbbân, (Tertib, İbn Balbân el-Fârisî, Alâ’üddin Ali), (thk. Şu‘ayb el- Arna’ûd), 1. baskı, Beyrut, 1988/1408.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr, Sîretü İbn İshâk, el-Müsemmâ bi Kitâbi’l-Mübtede’i ve’l-Mebcasi ve’l-Meğâzî, (tkh. Muhammed Hamîdullah), Konya, 1981.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ el-Hâfız, el-Bidâye ve’n-Nihâye, (tkh. Ahmed Ebû Mülhim, Ali Necîb Advey, Fu’âd es-Seyyid, Mehdî Nâsıruddîn), Beyrut, 5. baskı, 1989.
• İbn Sacd, Muhammed b. Sacd b. Menîc el-Basrî ez-Zührî, et-Tabakâtu’l-Kübrâ, Dâru Sâdır, Beyrut.
• İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec cAbdurrahmân b. cAlî b. Muhammed, el-Muntazam fî Târîhi’l-Ümem ve’l-Mülûk, (tkh. Muhammed cAbdulkâdir cAtâ, Mustafa cAbdulkâdir cAtâ), Dâru’l-Kütübi’l-cİlmiyye, Beyrut, 1992.
• el-Kastalânî, Ebu’l-Abbâs Şihâbuddîn Ahmed, İrşâdu’s-Sârî li Şerhi Sahîhi’l- Buhârî, Dâru’l-Fikr, 1. baskı, Beyrut, 1990.
• KOÇAK, Gülbin, “Sümer Silindir Mühürleri”, Bilim ve Teknik, 403. sayı, Haziran 2001.
• KRAMER, Samuel Noah, History Begins at Sumer, (Tarih Sümer’de Başlar), (çev., Hamide Koyukan), İstanbul, 1999.
• ______, Samuel Noah, Sumerians (Their History, Culture and Character), (Sümerler), (çev., Özcan Buze), 1. baskı, İstanbul, 2002.
• ______, Sumerian Mythology, (Sümer Mitolojisi), (çev., Hamide Koyukan), İstanbul, 1999.
• M. Şükrü, “Arkeoloji Önünde Tûfân”, Hâkimiyet-i Milliye, 6 Mayıs 1933, no., 1235, Cumartesi.
• Mâlik b. Enes, el-Muvatta, (tkh. Beşşâr cAvvâd Macrûf, Mahmûd Muhammed Halîl), 1. baskı, Beyrût, 1992/1412.
• MEHRÂN, Muhammed Beyyûmî, Dirâsâtün Târîhiyyetün mine’l-Kur’âni’l- Kerîm, Dâru’n-Nehzati’l- cArabiyye, Beyrut, 1988.
• Mescûdî, Ebu’l-Hasen Ali b. el-Huseyn b. Ali, Mürûcu’z-Zeheb ve Meâdinu’l- Cevher, (tkh. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd), Beyrut, 1989.
• SARBAY, Ahmet, “Nûh(a.s.)’ın Gemisi Nerede?”, Târih ve Medeniyet, 16. sayı, İst., Haziran 1995.
• ______, “Nuh Aleyhisselamın Gemisi Nerede?”, Tarih ve Düşünce, Şubat 2003.
• SARIKÇIOĞLU, Ekrem, “Kur’ân ve Arkeoloji Işığında Hz. Nûh ve Tûfân Olayına Yeni Bir Yaklaşım”, İslâmî Araştırmalar, 9. cilt, 1-2-3-4. sayı, Ank., 1996.
• SAYILI, Aydın, Mısırlılarda ve Mezopotamyalılarda Matematik, Astronomi ve Tıp, Ankara, 1982.
• es-Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. ‘Ahmed b. İbrâhîm, Bahru’l- cUlûm, (tkh. cAlî Muhammed Muacvvaz, cÂdil ‘Ahmed cAbdu’l-Mevcûd, Zekeriyyâ’ cAbdu’l-Mecîd en-Nûtî), Dâru’l-Kütübi’l-cİlmiyye, 1. baskı, Beyrut, 1993.
• SEVER, Erol, Asur Tarihi, 2. baskı, İstanbul, 1996.
• SİTCHİN, Zecharia, 12th Planet (12. Gezegen), (çev., Yasemin Tokatlı), 2. baskı, İstanbul, 1999.
• Taberî, Ebû Cacfer Muhammed b. Cerîr, Kasasu’l-Enbiyâ’, (tkh. Cemâl Bedrân), 1. baskı, Kâhire, 1414/1994.
• TANSUĞ, Kadriye – İNANLI, Özel, “Sümerlerin Dünya Görüşü ve Bâbil Edebiyatına Toplu Bir Bakış”, Ank. Üniv. Dil ve Târih-Coğrafya Fak. Dergisi, 7. Cilt, 4. sayı, Ank., Aralık 1949.
• TEZ, Zeki, Maden ve Metalurji Tarihi, İstanbul, 1989.
• TUNA, Osman Nedim, Sümer ve Türk Dillerinin Târihî İlgisi ile Türk Dili’nin Yaşı Meselesi, Ankara, 1990.
• Türk Ansiklopedisi, Ankara, 1964.
• ÜSTÜNER, Ali Cengiz, “Mezopotamya’da Sümer Uygarlığı”, Türk Dünyası Araştırmaları, 128. sayı, Ekim 2000.
• el-Vâkidî, Muhammed b. cÖmer, Târîhu Fütûhi’l-Cezîra ve’l-Hâbûr ve Diyârı Bekrin ve’l-cIrâk, (tkh. Abdulcazîz Feyyâz Harfûş), Dâru’l-Beşâ’ir, Dımaşk, 1996.
• Vehbe ez-Zühaylî, el-Kıssatu’l-Kur’âniyye, 1. baskı, Beyrut, 1992.
• WARSHOFSKY, Fred, “Nûh, Tûfân ve Gerçekler”, Bilim ve Teknik, 121. sayı, 11. cilt, Ank., 1977
• WELLS, H. G., Kısa Dünya Tarihi Başlangıcından 1956'ya Kadar, (çev., Ziya İshan), İstanbul, 1959.
• Yackûbî, Ahmed b. Ebî Yackûb b. Cacfer b. Vehb, Târîhu’l-Yackûbî, Dâru Sâdır, Beyrut, 1412/1992.
• Yeni Türk Ansiklopedisi, İstanbul, 1985.
• YILDIZ, Nuray, Eskiçağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın Oluşumu, Ankara, 2000.