KIRK SAYISININ HALK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNDE KULLANIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2009, Cilt: 16 Sayı: 41, 85 - 97, 01.03.2010

Ahmet Özgür Güvenç

Öz

Temeli mitoloji ve dine dayandığı için özel anlamlar yüklenen bazı
sayılar vardır. Simgesel değeri olan ve her birine özel anlamlar yüklenen
bu sayılardan en çok kullanılanlar, üç, beş, yedi, dokuz ve kırktır. Bu
sayılardan kırk sayısı yüklendiği çeşitli anlamlar bakımından dikkat
çekicidir. Bu özelliğiyle kırk, çeşitli amaçlarla günlük yaşamda ve edebî
ürünlerde formüle dayalı bir sayı olarak sıklıkla kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırk Sayısı, Halk Edebiyatı, Halk Kültürü

Kaynakça

• ALPASLAN İsmet, Demirci Efsaneleri, Özlem Matbaacılık, İzmir, 2006.
• ALPTEKİN, Ali Berat, Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1997.
• __________, Kirmanşah Hikâyesi, Akçağ Yayınları, Ankara, 1999.
• AND, Metin, Minaytürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008.
• ARAT, Reşid Rahmeti, Kutadgu Bilig, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2006.
• ARSLAN, Ahmet Ali, Kuzey-Doğu Anadolu (Kars) Türk ve Kuzey Britanya Halk Edebiyatlarında Masallar, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
• BAŞAR, Zeki, Erzurum’da Tıbbi ve Mistik Folklor Araştırmaları, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara,1972.
• Metin And, Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2008, s. 49.
• BEKKİ, Selahaddin, Altay-Türk Destanı Maaday-Kara (İnceleme-Metin), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmış Doktora Tezi), Erzurum, 2001.
• BEYDİLİ, Celal, Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Kitap-Yayın, Ankara, 2005.
• BORATAV, Pertev Naili, 100 Soruda Türk Folkloru, Geçek Yayınevi, İstanbul, 1999.
• __________, 100 Soruda Türk Halkedebiyatı, K Kitaplığı, İstanbul, 2003.
• CHEVALİER, Jean-GHEERBRANT, Alain, A Dictionary of Symbols, Penguin Books, England, 1996.
• ERGUN, Metin, Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, Cilt II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1997.
• ERÖZ, Mehmet, Türkiye’de Alevilik ve Bektaşilik, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1990.
• GÜZEL, Abdurrahman, Dini-Tasavvufi Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara, 2006.
• GÜNŞEN, Ahmet, “Gizli Dil Açısından Alevilik-Bektaşilik Erkan ve Deyimlerine Bir Bakış”, Turkish Studies/Türkoloji Araştırmaları, 2007, Volume 2/ 2 Spring.
• KARA, Ruhi, Erzincan Efsaneleri Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 1991.
• KAŞGARLI MAHMUD, Divânü Lugâti’t-Türk, (hzl. Seçkin Erdi-Serap Tuğba Yurteser), Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2005.
• KÖPRÜLÜ, Fuad, Edebiyat Araştırmaları II, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• GÜRSOY-NASKALİ, Emine, “Manas Destanında Kırk Yiğit (Niçin Kırk Yiğit)”,Türk Dili, 1996, Cilt: 529.
• ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, Cilt I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
• ÖRNEK, Sedat Veyis, 100 Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 2000.
• PALA, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1999.
• SAKAOĞLU, Saim, Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Akçağ Yayınları, Ankara, 2002.
• SCHIMMEL, Annemarie, Sayıların Gizemi, Kabalcı Yayınevi, İstanbul,2000.
• SEYİDOĞLU, Bilge, Erzurum Efsaneleri, Erzurum Kitaplığı, İstanbul,2005.
• __________, Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar, Metinler ve Açıklamalar, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1975.
• SEZEN, Lütfi, Erzurum Folkloru, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum,2007.
• ŞAVK, Ülkü Çelik, “Manas ve Maaday-Kara’da Sayılar”, Mili Folklor, 2001, S. 50.
• TATÇI, Mustafa, Yunus Emre Külliyatı I Yunus Emre Divanı İnceleme, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 2005.
• Ziya Gökalp, Türk Uygarlığı Tarihi, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1991.
• http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/18.php (Erişim Tarihi: 13. 04. 2009)