ASTRAL KÜLTLERLE BAĞLI İNAMLAR

Yıl 2009, Cilt: 16 Sayı: 41, 131 - 143, 01.03.2010

Rövşen Alizade

Öz

Makale Azerbaycan folklorunda astral kültlerle ilgili inamların
incelenmesine ve alt yapısının öğrenilmesine yönelik yazılmıştır.
Yapılmış araştırmalar gösteriyor ki, astral-mitolojik obrazlar her
nesneden önce kozmoqonik inançlarla ilgili olmuştur. Mitolojik
tasavvurlar geliştikçe astral obrazlar çevresinde kült (perestiş sistemi)
yapılmış ve bu da kendi sırasında inançların mezmunca daha da
zenginleşmesi ile eşit olarak, onların türk düşünce sistemindeki rolü ve
fonksiyonunu da zorlaştırmıştır. Türk toplumunun gelişme tarihi
boyunca mitolojik tasavvurlarda çok ciddi dönüşmeler oluşmuş,
tanrıçılık kendi yerini İslam ve diger monoteist dinlere bırakmıştır. Bu
halde astral kültlerle ilgili inamlar aktüel ideoloji önemini kaybederek
folklor metinlerine dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler

Folklor, Mitoloji, Astral Kültler, Türk Toplumu

Kaynakça

• ACALOV, A. Mifologiya, Azerbaycan Edebiyatı Tarihi, Bakü, 2004.s-37-66.
• ALEKSEYEV, N.A., Kult ayıı – plemennıx bojestv-pokroviteley u yakutov // Ulan-Ude,1969.
• ANOXIN, A. V., Materialı po şamanstvu u altaysev,sobr.vo vr. puteş.po Altayu// CMAE AH SSSR,t.4,vıp.2,L.,1924.
• Azerbaycan Folkloru Antologiyası, I kitab, Bakü,1968.
• Azerbaycan Mifoloji Metnleri (Tertip, önsöz Acalovun,dur), Bakü, 1988.
• Azerbaycan Nağılları., 5 cildde. III cild, Bakü, 2004.
• BEYDILI, C., Türk Mifoloji Sözlüyü. Bakü, 2003.
• BULUÇ, S., Şamanizm// http: // turkoloji. cu. edu.tr/halkbilim/21.php.
• CEFEROV, C., Milli Etnik Yaddaşın Izi Ile, Bakü, 2005.
• Divanu Lugat-It-Turk Tercümesi, Çeviren:B.Atalay, Ankara1992.
• Ebülqazi Bahadır xan, Şecerei-Terakime (Türkmenlerin soy kitabı). Bakü, 2002.
• ELIADE, M., Aspektı Mifa / per. s fr. V. Bolşakova. Moskova,1996.
• FREYDENBERG, O.M., Mif i literatura drevnosti, Moskova,1978.
• GÜNGÖR, H., Türk Bodun Bilimi Araştırmaları, Kayseri, 1998.
• HATEMI, M., Xalq Yaradıcılığında Ateşperestliyin Ifadesi (Azerbaycan, türk, türkmen folkloru materialları esasında), Bakü, 1971.
• QAFARLI, R., Mif Vve Nağıl (Epik enenede janrlararası elaqe), Bakü,1999.
• LEVI-Strauss K., Strukturnaya antropoloqiya, Moskova,1985.
• MÜSEYIBLI, N., Gemiqaya, Bakü, 2004.
• PRIKLONSKI, V. L., Tri qoda v Yakutskoy oblasti (Jiv. Star.), 1890-1891.
• PRIPUZOV, N., Svedeniya dlya izuçeniya şamanstva u yakutov yakutskoqo okruqa (İzves. Vost. Sibir.Otd. Qeoq. Obşç.), İrkutsk,1885.
• RZASOY, S., Oğuz Mifi ve Oğuzname Eposu, Bakü, 2007.
• SEYIDOV, M., Azerbaycan Xalqının Soykökünü Düşünerken, Bakü,1989.
• TANYU, H., İslamlıktan Önce Türklerde Tek Tanrı Inancı, Ankara,1986.
• TAYLOR, E.B., Pervobıtnaya kultura, Moskova,1989.
• TOKAREV, S.A., Reliqioznıe verovaniya vostoçno-slavyanskix narodov XIX – naçala XX veka, Moskova,1957.