TEK PARTİ İKTİDARINDA BASIN MUHALEFETİ: MİLLET DERGİSİ ÖRNEĞİ

Yıl 2009, Cilt: 16 Sayı: 41, 351 - 384, 01.03.2010

Salhadin Gök

Öz

Cemal Kutay tarafından 1946 yılında çıkartılan Millet dergisinin
olaylara bakış açısı özellikle tek partili siyasi yaşamın hüküm sürdüğü
tarihlerde Türkiye’de yaşanılanların değerlendirilmesi açısından önem
taşımaktadır.
Biz, bu yazımızda derginin fikrî yönünü tespit etmek amacı ile başlıklar
altında konulara yaklaşımını araştırdık.
Eğilim olarak muhafazakâr, milliyetçi ve sağ görüşlü bir yayın organı
olarak niteleyebileceğimiz bu dergi de daha çok siyasi içerikli yazılarla
dikkat çekmekle birlikte, dinî alanda yazılar da yer almaktadır. Ele alınan
konular güncel bir bakış açısı ile işlendiği gibi tarihsel olaylar ile bağlantı
kurularak da değerlendirilmiştir.
Dergi, yayınlarında topluma karşı var olar baskılardan şikâyet etmiş,
iktidarın icraatlarından kaynaklanan sorunlara dikkat çektiği gibi, milleti
değerlerinden uzaklaştıracak akımlara karşı da mücadele vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Köy Enstitüleri, Milliyetçilik, İsmet İnönü

Kaynakça

• “Anketlerimiz”, Millet, 52 (30 Ocak 947), s. 2.
• “Ana Davalarımız: Mekteplerde Allah ve Ahlâk Bilgisinin Okutulmasına Taraftar mısınız?”, Millet, 53 (6 Şubat 947), ss. 10-11.
• “Açık Dilekçe”, Millet, III/70 (6 Haziran 947), ss. 5-13.
• “Halk Partisi Gemisine Kaptan Aranıyor ”, Millet, 85 (18 Eylül 947), s. 5.
• K. “Haftanın Çehresi 17 Yıl Öncesi Gibi”, s. 4.
• “Atatürk ve Din”, Millet, V/108 (26 Şubat 1948), s. 4
• “Allahın’ı Kaybetmeyen Millet…”, Millet, 127 (15 Temmuz 1948), s. 3.
• “Ah Şu Milliyetçiliğimiz”, Millet, VII/170 (12 Mayıs 1949), s. 4.
• “Atatürk’ün Komünistler Hakkındaki Sözleri”, Türk Kültürü, IX/97 (Kasım 1970), s. 60.
• ALTAN, Çetin, “Sahte Bir Vesika mı?”, Akşam Gazetesi, 11 Ağustos 1965, s.1.
• “Bir Buçuk Yıl”, Millet, IV/79 (7 Ağustos 1947), s. 12.
• “Bir Hükümet Sırrını İfşa Ediyoruz Ve Hükümetin Bilmediği Sırrı Veriyoruz” Millet, 83 (4 Eylül 947), s. 13.
• “Bu Kurultayda Halk Partisi ‘Olmak’ veya ‘Ölmek’ Kararını Verecektir”, Millet, IV/93 (13 Kasım 1947), s. 9.
• “Bu Rejimin Milliyetçiliğini Nasıl Nazariye Haline Getirdiler?. Köy Enstitüleri ve Kızıl Plan:2”, Millet, IV/100 (1 Ocak 1948), s. 11.
• “Bu Rejimin Milliyetçiliğini Nasıl Nazariye Haline Getirdiler? Köy Enstitüleri ve Kızıl Plan:3”, Millet, IV/101 (8 Ocak 1948), s.15.
• “Bu Rejimin Milliyetçiliğini Nasıl Nazariye Haline Getirdiler? Köy Enstitüleri ve Kızıl Plan:4”, Millet, IV/102 (15 Ocak 1948), s. 15.
• “Bütün Memleket Efkârı Önünde C.H.P. den Soruyoruz”, Millet, III/70 (6 Haziran 947), s. 5.
• Bilinmeyen Atatürk’ten Hatıralar ,“Atatürk ve Türk Musikisi”, Millet, V/107 (19 Şubat 1948), s. 4.
• Bilinmeyen Atatürk’ten Hatıralar,“Atatürk ve Din”, Millet, V/109 (4 Mart 1948), s. 4.
• “Bilmece”, Millet, 162 (17 Mart 1949), s. 4.
• “Bir ‘İnsanlık’ Bürosu”, Millet, VII/163 (24 Mart 1949), s. 11.
• B,V. “Sırça Köşkün Penceresi: Bir Bomba, Milyonluk Kurbanlar”, Millet, VIII/192 (13 Ekim 1949), s. 3.
• “Cumhuriyet XXV inci Yıla Girerken En Büyük Milli Dava: Rejimi Kızıllardan Kurtarmak ”, Millet, IV/91 (30 Ekim 1947), s. 9.
• DURU, Kâzım Nami, “Değişmez Başkanlık’ Meselesi…”, Millet, 76 (17 Temmuz 947), s. 10.
• DURU, Kâzım Nami, “Ana Davalarımız”, Millet, IV/87 (2 Ekim 947), ss. 8-9.
• DURU, Kâzım Nami, “İslam Dini ‘Aslına Dönüş’ İnkılâbının Eşiğindedir”, Millet, V/109 (4 Mart 1948), s. 6.
• DURU, Kâzım Nami. “.. İnsanlara Akılları Ereceği Kadar Söyle ..”, Millet, V/113 (1 Nisan 1948), s. 5.
• DURU, Kâzım Nami, “… Açık Mektup” , Millet, VII/161 (10 Mart 1949), s. 6.
• DURU, Kâzım Nami, “Ya Hayrı Söyle, Yahut Sus ..”, Millet, 163 (24 Mart 1949), s. 6.
• Dumanlıoğlu, “Perdenin Arka Tarafı”, Millet, 78 (31 Temmuz 947), s. 9.
• “Dikkat .. Cezaevlerinde Kızıl Piyesler Oynanıyor ”, Millet, V/105 (5 Şubat 1948), s. 6.
• Eski Bir Atatürkçü, “Bilinmeyen Atatürk’ten Hatıralar: Atatürk ve Din I”, Millet, IV/83 (4 Eylül 947), s. 4.
• Eski Bir Atatürkçü, “Bilinmeyen Atatürk’ten Hatıralar: Atatürk ve Din”, Millet, IV/101 (8 Ocak 1948), s. 4.
• Eski Bir Atatürkçü, “Atatürk’ün Vasiyetinde Meçhul Bir Nokta: İnönü’nün Çocukları Meselesi”, Millet, X/247 (6 Eylül 1951), s. 1.
• “Eğer ...”, Millet, III/70 (6 Haziran 947), s. 5.
• “Ebedi Hakikatin Sesi Vatandaşlar, İki Dünyanın Rahmetini Kazanacak Bir Hayır Fırsatı Eşiğindedirler”, Millet, 77 (24 Temmuz 947), s. 7.
• “Eğer C.H.P. Atatürk’ün Varisi Olmak İddiasında Israr Ediyorsa… Atatürk Demişti ki:”, Millet, IV/93 ( 13 Kasım 1947), s. 1.
• Emektar Bir Cumhuriyetçi, “Siyasi Bir Parti Olarak Halk Partisi Kaldı mı? Halk Partisinde Program Buhranı”, Millet, VII/163 (24 Mart 1949), s.12.
• E, N. Y., “Üç Senelik Oynu… Yeni Efsane: Halk Partisini Köylü ve Çiftçi Partisi Halinde Tanzim( ) Etmek…”, Millet, 224 ( 7 Eylül 1950), s. 8.
• “Halk Partisinin Mukadderatına Hâkim Zümre: Adı Söylenmeyen Üçüncü Grup ”, Millet, IV/98 (18 Aralık 1947), ss. 8-9.
• “Halk Partisi ‘Truman Doktrini’ ne Benzer Bir Tasfiye Yapamaz, Yapamaz Çünkü…”, Millet, IV/100 (1 Ocak 1948), s. 6-7.
• İLERİ, Rasih Nuri, Atatürk ve Komünizm, 4. B., Sarmal Yayınevi, İstanbul, Ekim 1995, s. 336.
• “İslam Türkler Nerdesiniz?”, Millet, IV/85 (18 Eylül 947), s.7.
• “İnkılap Tarihini Yazmak Günü Gelmedi mi?”, Millet, V/106 (12 Şubat 1948), s. 12.
• İSHAK, Fadıl, “Karaşi’den Başbakan’a Mektup”, Millet, 223 ( 31 Ağustos 1950), s. 26.
• KARPAT, Kemal H, Türk Demokrasi Tarihi Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yay, İstanbul, Ekim 1996, s.178.
• KARAKUŞ, Emin, 40 Yıllık Bir Gazeteci Gözü İle İşte Ankara, Hürriyet Yay., İstanbul, Ekim 1977, s. 132.
• KUTAY, Cemal, “Maksatlı Bir Arayışa Cevap”, Tarih Konuşuyor, IV/20 (Eylül 1965), s.1658.
• KUTAY, Cemal, “Düşen Bir Maske ve Hakikatler”, Tarih Konuşuyor, IV/22 (Kasım 1965), ss. 1808-1810.
• KUTAY, “Bir Muhasebe: …Ve Bir Gün Bu Memlekette ‘Halk İdaresi’ Denen…”, Millet, 74 (3 Temmuz 1947), s. 3.
• KUTAY, “Ana Davalarımız: Bir Büyük ve Tarihi Fırsat Karşısındayız: Balkan Türklüğünü Kurtarabiliriz ”, Millet, III/75 (10 Temmuz 947), ss. 8-9.
• KUTAY; “Bir Muhasebe: Günlerin Gebe Olduğu Birkaç Hakikat Vardır ..”, Millet, 75 (10 Temmuz 947), s. 3.
• KUTAY, “Benim Oğlum Bina Okur, Döner Döner Yine Okur ”, Millet, 76 (17 Temmuz 947), s. 9.
• KUTAY, “Ne Zümre Hakimiyetçileri, Ne Katalonya Anarşistleri”, Millet, IV/79 (7 Ağustos 1947), s. 2.
• KUTAY, ..”Çünkü Rejim; Güzel, Hayırlı ve Samimi Himmetler İstiyor”, Millet, 80 (14 Ağustos 947), s. 3.
• KUTAY, “Bir Memleket ‘On Beş Adam’ Arıyor”, Millet, 82 (28 Ağustos 947), s. 3.
• KUTAY, “Bu Millet Hâdiselerin İçyüzünü Sizden Öğrenmesinden Çekinmeyiniz B. Hasan Saka ”, Millet, IV/86 (25 Eylül 947), ss. 8-9.
• KUTAY, “Peki Vatandaşım… Ya Hükümeti Nasıl Uyandıralım?”, Millet, IV/95 (27 Kasım 1947), s. 3.
• KUTAY, “Oligarşi’nin En İnsafsız Tarafı”, Millet, IV/97 (11 Aralık 1947), s. 3.
• KUTAY, “Açık Konuşabilir miyiz?”, Millet, IV/98 (18 Aralık 1947), s. 4.
• KUTAY, “Zaharyddis’leri Belki Bulacaklardır, Fakat Bir Markos Asla”, Millet, IV/101 (8 Ocak 1948), s. 3.
• KUTAY, “Milliyetçi Gençlik H. Partisile Karşı Karşıya…”, Millet, IV/103 (22 Ocak 1948), s. 3.
• KUTAY, “Celal Bayar’ın Muvazaacılığına Dair…”, Millet, 106 (12 Şubat 1948), s. 3.
• KUTAY, “Son Ümit: Allah Korkusu”, Millet, V/119 (13 Mayıs 1948), s. 3.
• KUTAY, “Ali Cengiz Oyunu”, Millet, V/122 (10 Haziran 948), s. 3.
• KUTAY, “İbret Aynası: Diyet”, Millet, 123 (17 Haziran 1948), s. 3.
• KUTAY, “İnönü’nün Gerçekleşmeyen Vaadlerine Dair…”, Millet, V/125 (1 Temmuz 948), s. 3.
• KUTAY, “Sağcı Dedikleri Acaba Bunlar mıdır?”, Millet, 128 (22 Temmuz
• KUTAY, “Falih Rıfkı Atay’ın Moskova’dan Getirdiği Ders”, Millet, 129 (29 Temmuz 1948), s. 3.
• KUTAY, “Susmak Değil Konuşmak Lâzım ..”, Millet, 130 (5 Ağustos 1948), s. 3.
• KUTAY, “Kasketlinin Zaferi”, Millet, VIII/191 (6 Ekim 1949), s. 3.
• KUTAY, “İkinci Kuvvay-ı Milliye”, Millet, VIII/198 (24 Kasım 1949), s. 3.
• KUTAY, “Kinsiz Bir Mantığın Işığı Altında…” Millet, VIII/199 (1 Aralık 1949), s. 10.
• KUTAY, “Ne devrin Dreyfüs’ü, Ne Falan Şaşkın… Sadece Büyük Gafletin Devamı ..”, Millet, VIII/206 (19 Ocak 1950), s. 11.
• KUTAY, “Bayarla Bayur’u Bekleyen İmtihan”, Millet, VIII/206 (19 Ocak 1950), s. 5.
• KUTAY, “Büyük Şal”, Millet, VIII/208 (2 Şubat 1950), s. 1.
• KUTAY, “Sürpriz ..”, Millet, IX/220 (27 Nisan 1950), s. 3.
• KUTAY “Çankaya’da İnönü’ye Mahsus Yer-altı Sarayı”, Millet, 224 (7 Eylül 1950), s. 3.
• KUTAY, “O’nun (Büyük Hizmet) Devri Başlarken”, Millet, 234 (30 Ekim 1950).
• KUTAY, “Yedi Aylık Devrenin Bilânçosu”, Millet, 238 (25 Aralık 1950).
• KUTAY, “Menfinin Devamıyla İftihar mı Edilir?”, Millet, X/245 (23 Ağustos 1951), s. 3.
• K., “Kafa ve Mide Politikacılığı”, Millet, X/250 (4 Ekim 1951), s. 3.
• K., “Haftanın Çehresi 17 Yıl Öncesi Gibi”, Millet, l (6 Aralık 1962), s. 3.
• K., “Bu Kadarcık Tepkiyi de Beklemiyor mu idiniz?”, Millet, V/116 (22 Nisan 1948), s. 19.
• K., “Galip Hoca’nın Yeni Cephesi”, Millet, IX/217 (7 Nisan 1950), s. 1.
• K.“Davâmızda Israr Ediyoruz”, Millet, 227( 28 Eylül 1950), s. 3.
• K., “Samimi Olunuz”, Millet, X/243 (9 Ağustos 1951), s. 8.
• “Kızıl Plânda Boğazlar Meselesi- Nazım Hikmet Hikâyesinin Sonu”, Millet, III/75 (10 Temmuz 947), s. 13.
• “Kızıl plân Anadolu’yu Nasıl Gördü? Kızıl Ajanların Yeni Hazırlıkları”, Millet, 76 (17 Temmuz 947), ss. 12-13.
• “Kızıl Plân Devrinde Propaganda İşi: Matbuat U.M.’ lüğünde Olan Bazı İşler”, Millet, 77 (24 Temmuz 947), ss. 12-13.
• “Kızıl Planda Neşriyat ve ‘Türk Milli Ekonomisi’ nin Ayarlanması”, Millet, 79 (31 Temmuz 947), s. 9.
• “Kızıl Plân’ Tatbikatının En Yeni Safhası: Milli Eğitimde İlk Darbeler”, Millet, 82 (28 Ağustos 947), s. 10.
• “Kızıl Plan ve Türk Köylüsü”, Millet, IV/97 (11 Aralık 1947), s. 7.
• “Komünizm’e Karşı Yeni Bir Milli Mücadele Başladı: Kuvayı Milliyecilerin Çocukları Savaş Yolundadır ”, Millet, IV/101 (8 Ocak 1948), s. 8-9.
• “Komünizmi Hükümet Değil Millet Tasfiye Edecektir”, Millet, V/109 (4 Mart 1948), s. 11.
• “Komünizmi Besleyenler Bildiğimizden Gayrılardır”, Millet, V/111 (18 Mart 1948), s. 11.
• “İlk Komünizm: Mezdekilik …Ve Onu Tasfiye Eden Kudret: İslamiyet”, Millet, V/113 (1 Nisan 1948), s. 12.
• “Köy Enstitüleri ve Kızıl Plan: 1”, Millet, IV/99 (25 Aralık 1947), s.10.
• “Kurultay’da ‘Beklenenler’ le ‘Olanlar’ Arasında Tarihi Bir Mukayese”, Millet, IV/95 (27 Kasım 1947), s. 8.
• “Karabekir’in Vesikaları Karşısında…”, Millet, V/106 (12 Şubat 1948), s.13.
• “Kapağımız”, Millet, V/114 (8 Nisan 1948), s. 2.
• KÜRKÇÜ, Kadri, “20 Yıllık Ayrılıktan Sonra”, Millet, V/112 (25 Mart 1948), s. 5.
• Millet, “Atatürk’e Mektup”, Millet, 53 (6 Şubat 947), s. 5.
• Millet, “Az Gittiler. Uz Gittiler, Bir Sırça Köşkün İçine Girdiler ..”, Millet, 72 (19 Haziran 1947), s. 15.
• Millet, “Türkiye’nin En Çok Okunan Siyasi Mecmuası Millet, Dördüncü Cildine Başlarken”, Millet, IV/79 (7 Ağustos 1947), s. 2.
• “Millet İlk ‘Din Dershanesi’ Sini Açıyor”, Millet, IV/93 (13 Kası 1947), s. 13.
• Millet, “Türkiye 8 İnci Büyük Millet Meclisine…”, Millet, V/122 (10 Haziran
• Millet, “Teklif Ediyoruz”, Millet, V/122 (10 Haziran 948), s. 13.
• “Mahkemeye ..”, Millet, VII/161 (10 Mart 1949), s. 9.
• Millet, “Bir Telakki Meselesi”, Millet, IX/221 (4 Mayıs 1950), s. 1.
• Merdan, “Bir Bilmece”, Millet, VIII/206 (19 Ocak 1950), s. 11.
• “Nihayet”, Millet, V/118 (6 Mayıs 1948), s. 16.
• PINAR, Muhyiddin Razi, “Çeyrek Asırlık Vatan Hasretinin Muhasebesi En Büyük Felsefenin Allah Korkusu Olduğunu Neden Unutturdunuz?..”, Millet, VIII/202 (22 Aralık 1949), s. 5.
• ÖZÇINAR, Osman Şefik, “(İsmet İnönü İbreti) Üzerinde”, Millet, X/247 (6 Eylül 1951), s.7.
• ÖZAKINCI, Alp, “Sırça Köşkün Penceresi: Tamamlanmış Devirler”, Millet, X/249 (27 Eylül 1951), s. 4.
• SENO, Cafer. “Ümit .. Millet’e Bari Onu Kaybettirmesinler ..”, Millet, 76 (17 Temmuz 947), s.3.
• SENO, Cafer, “Kurultay Kararlarında Halk Partisinin Tarihi Mes’uliyeti”, Millet, IV/95 (27 Kasım 1947), s. 9.
• SENO, Cafer, “Bir Düğüm Noktası: İnönü’nün Devlet Reisliği”, Millet, IX/219 (20 Nisan 1950), s. 8.
• SENO, Cafer, “Sayın Devlet Reisine Getirdiği( Cennetin Anahtarları) nın Nerede Olduğunu Sorabilir miyiz?”, Millet, IX/220 (27 Nisan 1950), s. 8.
• “Sayın Milli Eğitim Bakanından Sormak Mecburiyetindeyiz”, Millet, 76 (17 Temmuz 947), s. 12.
• “Türk Analar, Babalar .. Bu Sahifeyi Yavrularınız İçin Hazırladık”, Millet, 72 (19 Haziran 947), s.7.
• “Tehlike Nerede: 2”, Millet, IX/222 (11 Mayıs 1950), s. 4.
• “Üç Büyük Cilt”, Millet, IV/79 (7 Ağustos 1947), s. 12.
• VECDİ, Feridun, “Kuklaların İpleri”, Millet, IV/98 (18 Aralık 1947), s. 4.
• “Veteriner Fakültesindeki Hâdisenin İç Yüzü”, Millet, V/125 (1 Temmuz 948), s. 11.
• “Yoldaş Karahan’ın 1 Numaralı Elemanı: Nazım Hikmet Türk Ordusuna ‘Kızıl Aşı’ Hazırlamıştı. Fakat ..”, Millet, III/74 (3 Temmuz 947), s. 13.